Cenk Paşa

Şu günlerde ülkemizde bilişim yasası üzerinde çalışmalar devam ederken, Almanya’da “ağ yaptırımları yasası” olan NetzDG 2 Ocak’ta tamamen yürürlüğe girdi. NetzDG kanunu,  Serbest Konuşma Özgürlüğü ilkesine ters olması sebebi ile çokça eleştirildi. Yasa herşeye rağmen kabul edilerek nefret içerikli paylaşımlar için ağır yaptırımlar uygulayan yasalar arasında ilk sıraya oturdu.

Bu yasa ile Facebook gibi sosyal ağlar “suç unsuru içerikleri” 24 saat gibi kısa sürede siteden kaldırmaları gerekiyor. Aksi durumda 50 Milyon Euro’ya kadar ceza ödemeleri gerekecek. Sosyal ağların filtre sistemlerini geliştirip sadece suç unsuru içerikleri değil nefret, hakaret içeren söylemleri ve en önemlisi de yalan haberleri de yakalaması gerekecek. Alınan bu önlemlerin sebebi olarak ise art niyetli toplulukların kendi aralarında paylaşılan bu içeriklerin kullanıcıları yanıltıp manipüle edebileceğidir. Bu sebep dijital ortamlarda kaos yaratma stratejilerinin seçimleri de etkileyebileceği teorisini güçlendiriyor.

İnternet ortamında bir hikâyenin “trend” olması için doğruluğundan çok insanların bu bilgiyi paylaşmaları ve etkileşime girmeleri gerekiyor. Böyle bir durumda artık bu bilgiyi kontrol edebilmek pek de mümkün olmuyor. Bu hikâyenin sizin zaman tünelinizde görünmesi ise tamamen sosyal ağların algoritmalarına bağlı. Sizin ilgi alanlarınız ile benzeşiyorsa haber -yalan olsa bile- önemli, gerçek gibi gösterebiliyoruz. Bu tamamen bizim tıklama alışkanlıklarımıza bağlı. Düşünsenize bu haber Google aramalarında en üstte çıkıyor. Sosyal ağlar bilgi paylaşımında her geçen gün daha da önemli hale geliyorlar. Şu an internet kullanıcılarının %60’ı politik haberlerin kaynağı olarak sosyal ağları gösteriyorlar.

YAPAY ZEKA

Sosyal ağlardaki yazıları “kaynak” olarak gösteren kullanıcıların yoğunluğu yapay zeka için büyük fırsat yaratıyor. 2016 yılında ABD’de yapılan başkanlık seçimlerinde yapay zeka botlarından oluşan çemberin içindeki seçmenlerin politik görüşlerini saptırmaya çalışmaları gündem yaratmıştı. 300 binden fazla yapay zekâ botu kullanılmıştı. Sohbet robotları yapılan tartışmalara dahil olup görüşlerini savunuyorlardı. Chatbot desteği ile sahte sosyal ağ hesapları açıp bu profillerin de işin içine girmesi sağlandı. Binlerce sahte hesap birbirleri ile bağlantı kurarak kendilerine ait içerikleri seçmenlere yaydılar.

Benzer durum kısa süre önce Almanya’da da yaşandı. Sosyal ağlarda, Sosyal demokrat partisi başkan adayı Martin Schultz’un babasının, Mauthausen toplama kamplarında görevli bir Nazi olduğu yayılmıştı. Corrective adlı kuruluş ise bu haberin tamamen sağ görüşlü tetikçiler tarafından yaratılan bir karalama kampanyası olduğunu ortaya çıkarmıştı.

CHATBOT

Chatbot kaynaklı bilgiler gerçekliği ne kadar etkiliyor? Siyaset bilimciler, ileride bu tür yapılanmaların daha da artacağı yönünde fikir birliğine varıyorlar. Prof. Dr. Dimon Hegelich “demokrasi tehditleri” konusunda uzman, bu konuda şu an tahmin edildiği kadar bir etkilenmenin olmadığını savunuyor.

Botlar mevcut sorunları olduklarından daha önemli gösteriyor ve kararsız seçmen üzerinde etki yapabiliyor. Özellikle kutuplaşmış siyasetin olduğu ülkelerde insanların haberleri kendilerine yakın haber kanallarından aldıklarını gözlemleyebiliriz.  Bu durum botların işini kolaylaştırıyor.

DOĞRU MU?

Yalan haberleri ortaya çıkarmayı amaç edinen siteler, bu kurguları engellemeye çalışıyorlar. Salt gerçeklik peşinde koşan siteleri takip etmenizi öneririm.

Correctiv - www.correctiv.org

Araştırmacı gazetecilerin kurduğu bir organizasyon. Tarafsız olduklarını göremiyoruz. Özellikle Facebook üzerinde çıkan yalan haberleri ortaya çıkarmayı hedef edinmişler.

Hoaxmap – www.hoaxmap.com

Dünyada mültecilerin işlediği iddia edilen suçları araştırıp, yalan suçlamaları ortaya çıkaran bir harita.

Teyit – www.teyit.org

Basın ve Sosyal ağlarda çıkan haberlerin doğruluğunu teyit eden bir site.

Doğruluk Payı – www.dogrulukpayi.com

Basın ve Sosyal ağlarda çıkan haberleri birden beşe kadar değerlendiren bir site.

Haber… haber… haber…

Facebook’tan “sahte haber”e önlem

Asılsız haberlerin  oldukça zararlı olduğuna ve doğru bilgi akışını engellediğine inandığını vurgulayan Facebook, Facing Facts adlı bir kısa film yayınlandı. Bu kısa filmde Facebook’un yanlış haberlerle nasıl mücadele ettiği anlatılıyor.

Facebook’ta “sahte hesap” temizliği

2018 yılında büyük bir harekât gerçekleştirdi. İlk çeyrekte, yayınlanan 836 milyon istenmeyen paylaşımı, 2,5 milyon nefret içerikli paylaşımı, 1,9 milyon terör propagandasını, 21 milyon pornografik içeriği ve 3,4 milyon şiddet içeren paylaşımın kaldırıldığı açıklandı.

Facebook’ta geçmişi temizleme dönemi

Facebook’un gizlilik kontrolü için sunduğu seçeneklerin yanına ekleyeceği Clear History ile Facebook işlem geçmişini kolayca temizleyebileceksiniz. Bu özellik kullanıma sunulduğunda, etkileşimde bulunduğunuz uygulamalar ve web siteleriyle ilgili bilgileri görebilecek ve bu bilgileri hesabınızdan silebileceksiniz.