Fehime ALASYA
Çalışma Dairesi tarafından kaçak işçilere yönelik denetimler neticesinde tespit edilen kaçak işçiler ihraç edilirken, kaçak işçi çalıştırdığı tespit edilen işverene ise ‘para cezası’ kesiliyor.
Kaçak işçi çalıştırmanın cezası, ‘İşçi başına 1 asgari ücret… Aynı işletmenin bir yıl içinde ikinci kez farklı bir kaçak işçi çalıştırdığı dahi tespit edilirse bu kez ise asgari ücretin iki katı, bir sonrakinde ise üç katı ceza yazılıyor.
‘Kaçak’ çalıştığı tespit edilen işçi kısa sürede ‘ihraç’ edilirken, kaçak işçi çalıştıran işverene para cezası kesiliyor, Vergi Dairesi’nce tahsil edilmesi gereken para cezalarını tahsilatı çoğunlukla ‘davalık’ oluyor, yıllarca uzayan yargı süreci başlıyor.
6 ayda 269 kaçak işçi, işverenlere 961 bin 130 TL ceza…
İçinde bulunduğumuz yılın ilk altı ayında Çalışma Dairesi tarafından yapılan denetimlerde ülkede toplam 269 kaçak işçi kayıtlara geçerken, buna karşılık işletmelere toplam 961 bin 130 TL idari para cezası kesildi.
Ülkede kaçak olarak tespit edilen işçiler ihraç edilirken, işverenlerle ilgili cezai yaptırım konusunda ise uzun zaman alan bir yasal sürecin başlıyor.
Kesilen cezaların mevzuat açıdan işleyişi Çalışma Dairesi’nde başlayıp Maliye Bakanlığı’na bağlı Vergi Dairesi’nde devam ediyor, buradan ise ödenmeyen alacaklar, önem sırasına göre yargıya havale edilmek için sıraya konuyor.
Polis de 326 kişi tespit etti…
Kayıt dışı saptanan 269 işçi için ise işverenlere toplam 961 bin 130 TL idari para cezası kesildi.
1 Ocak- 21 Haziran 2019 tarihleri arasında Çalışma Dairesi tarafından ülke genelinde yapılan denetimlerde; 269 kaçak işçi tespit edildi, toplam 961 bin 130 TL idari para cezası kesildi.
Bu sürede Çalışma Dairesi kayıtlarına geçen 269 kaçak işçi yanı sıra, Polis Basın Bülteni’ne yansıyan verilerde ise aynı zaman diliminde ülkede ‘izinsiz ikamet eden’ 326 kişi tespit edildi.
Son iki ayda 321 bin 300 TL’lik denetim
1 Mayıs’tan, 21 Haziran’a dek yapılan teftişlerde ise 102 kaçak işçi tespit edilirken, 360 iş yeri denetlendi. Bu denetimlerde kayda geçen diğer bilgiler; 1 İnşaat Teftiş’i, 73 İşçi Şikâyet Tahkikatı, 8 Mağduriyet, 10 da Küçük İş Kazası olduğu yönündeydi.
Son iki ayda yapılan bu denetimlerde Kesilen Ceza miktarının toplamı ise 321 bin 300 TL.
Cezai yaptırım Çalışma’da başlayıp Vergi’de devam ediyor, yargıda son buluyor…
İşletmede tespit edilen her kaçak işçi için kişi başına işverene bir asgari ücret ceza yazılıyor. İşletmenin bir yıl içinde ikinci kez farklı bir kaçak işçi çalıştırdığı dahi tespit edilirse bu kez ise asgari ücretin iki katı, bir sonrakinde ise üç katı ceza yazılıyor.
İşveren cezasını ödemediği takdirde, Çalışma Dairesi İçişleri Bakanlığı’na durumu bildiren yazılı bir liste veriyor, ardından bakanlık ise bu konuda polise bilgi veriyor. Kaçak işçi, polis tarafından ülkeden ihraç ediliyor.
Ceza kesildiği tarihten itibaren 30 gün içinde ceza ödenirse konu suç kapatılıyor, ödenmezse Vergi Dairesi’ne ‘kamu alacağı’ olarak havale ediliyor.
İşveren, Vergi Dairesi’ne takılıyor
Çalışma Dairesi’nden aldığı liste ile yola koyulan Vergi Dairesi ise ilk iş olarak söz konusu işverenlere yazılı uyarı ve bilgi gönderiyor. Konunun Vergi Dairesi’ne sevk olmasıyla birlikte, cezasını ödemeyen işveren Vergi Dairesi’nde takılıyor.
İşveren adına kayıtlı ‘Kamu alacağı’, Tapu Dairesi’nde, ihaleye katılımlarında, temiz kâğıdı almasında, emeklilik durumu veya başka bir personele çalışma izni çıkarması durumlarını işverenin karşısına engel olarak çıkabiliyor…
Birçok yasal prosedürde ‘vergi borcu’, ‘kamu alacağı’ yoktur diye Vergi Dairesi’nden alınması gereken ‘temiz belgesi’ cezalı işverene veya şirkete verilmiyor.
Süre aşımında, daha ileri safhada işveren, ceza miktarlarına göre Vergi Dairesi tarafından yargıya havale ediliyor.
Sektörler dertli…
İlgili sektörler ise kaçak işçilerden şikâyetçi; “Sektörde haksız rekabet sağlanıyor”…
Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk ve Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz, Ülkedeki kaçak işçiliğin önüne geçilmesi için cezaların caydırıcılığına işaret etti.
YENİDÜZEN’e konuşan Deniz ve Avunduk kaçak işçiliğin önüne geçmek için cezaların ciddi oranda caydırıcı olması gerektiğini ve işçilerin mutlaka kayıt altında tutulması gerektiğini savundu, aksi durumlarda ‘haksız rekabet’ yaratıldığını belirtti.
Polis denetimleri sıkılaştı, kaçak sayısı giderek artıyor…
Polisten 6 ayda 326 kaçak, en fazla Mağusa’da
Öte yandan polisin ülkede sıkılaştırdığı denetimlerde son bir yılın ilk altı ayında ülkede izinsiz ikamet eden 326 kişi tespit edildiği kayıtlara geçti.
Polis Bültenine yansıyan 326 kişinin, öğrenci, çalışma izinli veya turist başlığı altında ülkedeki statülerinin son bulduğu ve kayıtlara genel olarak ‘izinsiz ikamet eden kişiler’ olarak yansıdığı öğrenildi.
Sıkı denetimler kapsamında, izinsiz ikamet edenlerden 123’ü 17 Haziran ile 30 Haziran tarihleri arasında tespit edildi.
Polis Basın Subaylığından yapılan açıklamaya göre, izinsiz ikamet edenlerin 72’si Lefkoşa, 147’si Mağusa, 66’sı Girne, 30’u Güzelyurt ve 11’i de İskele ilçesinde tespit edildi.
17-30 Haziran tarihleri arasında tespit edilen izinsiz ikamet eden kişilerin 45’i Lefkoşa’da, 21’i Mağusa’da, 30’u Girne’de, 25’i Güzelyurt’ta ve 2’si de İskele’de belirlendi.
18 kişi daha yakalandı
Neredeyse her geçen gün ‘İzinsiz ikamet eden’ kişi haberleri Polis Bülten’lerinde yer alıyor. Geçtiğimiz hafta içinde de ülkede izinsiz ikamet ettikleri tespit edilen, yedisi Girne’de, ikisi Mağusa’da olmak üzere 9 kişi de önceki gün tespit edilerek tutuklandı. Olaylarla ilgili polis soruşturmasının sürdüğü belirtildi.
Bunun yanında önceki gün de yine Başkent Lefkoşa’da, kayıt dışı yaşama yönelik sürdürülen operasyonlar kapsamında 5 kişinin daha ülkede kaçak yaşadığı tespit edildi. “KKTC’de İkamet İzinsiz Bulunmak” suçundan tutuklanan zanlılar Lefkoşa Kaza Mahkemesi’ne çıkarıldı.
Polis, Lefkoşa’da gerçekleştirilen rutin kontrollerde tespit edilen zanlıların, zanlıların, ülkede ne maksatla bulunduklarının bilinmediğini belirtti.
Sözü geçen 14 kişi yanında dün de dört kişi daha tutuklandı. 13-14 Temmuz tarihleri arasında yapılan denetimlerde bu sayıya dört kişi daha eklenerek birkaç hafta içerisinde toplam 18 kişi daha yakalandı.
İŞ ÇEVRELERİ TEDİRGİN:
Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk:
“Bildiklerimiz yakalananlar, görünmeyen kısmı çok fazla”
Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk, ülkede sürdürülen operasyonlarda yakalanan kaçaklarla ilgili, yakalananların görünen kısım olduğunu, bir de bunun perde gerisi olduğunu ve bilinmeyen kısmın çok daha fazla olduğunu kaydetti.
Haksız rekabet sağlayarak kaçak işçi çalıştıran işverenlere etkin ve caydırıcı ceza verilmesi gerektiğini savunan Avunduk, hükümetin de asgari ücret konusunda üçüncü ülke insanı ve yerli insana aynı ücreti uyguladığını kaydetti.
Yerli ve yabancı kişilerin ayrıştırılması gerektiğini de ifade eden Avunduk, “maliyetlerin çok arttığı bir dönemde işverenler bu yola yönetenler tarafından itiliyor” dedi.
Avunduk: “Ülkeye giriş çıkış kaydı tutulmalı”
Candan Avunduk, “Bugüne kadar yakalanan kaçak işçi sayısının birde görünmeyen kısmı var. Kaçak işçi çalıştıranlar haksız rekabet sağlayarak, düzenli ve yasal işçi çalıştıran iş yerlerine karşı büyük haksızlık yapmakta. Sektörde yerli ve yabancı ayrıştırılmalıdır. Ülkeye girişi çıkış kaydı ve iş değişikliklerinde etkin ve fiili denetim suçu azaltabilir. Cezalar ağır ve caydırıcı olduğu takdirde, kaçak işçiliğinde önüne geçileceğine inanıyorum” dedi.
Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz:
“Haksız rekabet sağlanıyor”
YENİDÜZEN’e konuşan Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz, kaçak işçiliği işaret ederek haksız rekabet sağlandığını kaydetti.
Deniz, aynı sektörde düzgün çalışan işverenlere büyük haksızlık yapıldığını belirterek cezaların caydırıcı olması gerektiğine vurgu yaptı. Yasanın düzgün ilerlemesi için bunun şart olduğunu anlatan Deniz, af yasasından daha önce yararlananların yeniden yararlanma şansı verilmemesi gerektiğine işaret etti.
“Yüzde 20 kayıt dışılıktan bahsediliyor”
Çalışma Bakanlığı tarafından yakın zamanda hayata geçirilmesi beklenen bir af olduğuna değinen Turgay Deniz, bu affın gerekçesinin ise yüzde 20 oranında kayıt dışı işçi olduğunu kaydetti.
Deniz, “Ülkede yüzde 20 kayıt dışı işçilikten bahsediliyor. Birçok iş yerinde biriken sosyal sigorta borçları var. Hayata geçirilecek af, bir nebze kayıt dışılığın önüne geçmesine yardımcı olacak. Bu affın alışkanlık haline getirilmemesi için daha önce böyle bir aftan yararlananların yeniden aftan yararlanmaması gerekmektedir. Bu ödül haline gelirse, kayıt dışı işçiliğin önüne hiçbir şekilde geçilemeyecek” dedi.
“Cezalar caydırıcı ve ağır olmalı”
Kaçak işçiliğin önüne geçmek için işverenlere caydırıcı ve daha etkili cezalar verilmesi gerektiğini kaydeden Deniz, “Cezalar doğru oranda ciddi ve ağır bir şekilde caydırıcı olursa kaçak işçiliğin önüne geçileceği inancındayım. İşçiler mutlaka kayıt altında olmalıdır.” dedi.