Köşe yazılarımı sürekli takip edenler bilecektir, uzun bir zamandır Kıbrıs’ta yaşayabileceğimiz depreme yönelik önlemleri burada sizlerle paylaşıyorum. Özellikle de eski binalar ile ilgili kaygılarımı yıllarca sizlerle defalarca paylaştım.
Bu konuyu kaleme alma sebebim Kıbrıs’ın tarihinde şehirleri yıkan büyük depremlerin var olmasıdır.
Mesela Salamis Şehri bir seri depremlerle yerle bir olmasının ardında Mağusa Şehri şimdiki yerine taşınarak kurulmuştur.
Aynı şekilde Amathos Şehri de bir seri deprem yüzünden yerle bir olmuş ve yeni kurulan Limasol Şehri’ne ancak taş sağlayabilmiştir.
Deprem konusunda kesin olarak söyleyebileceğimiz tek bir şey var ise o da depreme hazırlıklı olmanın önemidir. Bu yüzden önlemlerimizi almalıyız.
Bu bağlamda ülkemizde atabileceğimiz (ve atmadığımız) iki önemli adım olduğuna inanıyorum. Bu adımları sizlerle yıllar boyunca tekrar tekrar paylaştım. Bugün yine paylaşmaktan geri durmayacağım.
Bu hafta yapı denetimini konuşacağız, haftaya ise yine kentsel dönüşüm yasasını yeniden yazacağım.
2013 yılında Lefkoşa Türk Belediyesi’nde Teknik İşler ve Kentsel Tasarım Komitesi’nin başkanlığını üstlenmiştim.
Dönemin belediye başkanı Kadri Fellahoğlu’nun verdiği destek ile işe koyuldum. KTMMOB’ye bağlı odaları, Müteahhitler Birliği’ni ve Şehir Planlama Dairesi’ni komiteye davet ettim.
Kolları sıvayarak başlattığımız 6 aylık bir çalışma sonrasında, 2013 yılının sonuna gelirken LTB YAPI DENETİMİ’ni belediye meclisinden onaylayarak hayata geçirdik.
10 yıl önce uygulamaya geçirdiğimiz bu adım :
- İlk aşamada inşaat projeyi yapan mimar ve mühendisler tarafından kontrol edilmesi garantileniyordu.
- Binanın inşaatını müteahhit şirketlerin yapmasını öngörüyorduk. İnşaatın güvenliği açısından çok önemli olan bu adım sayesinde şantiyenin denetiminin de mimar ve mühendisler tarafından yapılmasını garanti altına aldık.
- İnşaat başlangıcında mimar, mühendis, haritacı, belediye imar şubesi uzmanları ve işi yüklenen müteahhit firma şantiyede buluşarak işe başlama belgesini imzalıyor ve inşaat ancak bu belge imzalandıktan sonra başlayabiliyordu.
- Mimar ve mühendisler inşaatın bitim aşamasında kesin onaya başvururken binayı kontrol edip projeye uygun inşa edildiği konusunda beyan veriyordu.
Bu adımlar sayesinde inşa edilen projelerin KTMMOB Vize Bürolarından geçtiği gibi inşa edilmesini hedeflemiştik. Zaten vize bürosu standartları uygulamadaki deprem yönetmelikleriyle bir binanın deprem anında güçlü durabilmesi ve yıkılmaması için gerekli önlemleri alıyordu.
Burada sıkıntı, binanın planlandığı gibi inşa edilmemesi ve/veya inşaatta yapılan hatalardan kaynaklanıyordu. Bu bakımdan LTB YAPI DENETİMİ 2013 yılında binaların planlandığı gibi inşa edilmesi için yürürlüğe girdi.
2014 yılında yeni başkan Mehmet Harmancı döneminde sistemin sorunsuz ve eksiksiz işlemesi için tüm adımları bir meclis kararı ile tanımladık. Ve bunun ardından hazırladığımız LTB Yapı Denetimi Kitapçığı ile tüm süreci bilgilendiren raporu hazırlayarak yürürlüğe koyduk.
Yıllar içinde birkaç belediye bu sistemi denediyse de, bildiğim kadarıyla hiçbirinde maalesef aynı kurumsallıkta bu sistem çalışmayı başaramadı.
Aradan geçen 10 yılda bu geçirdiğimiz LTB Yapı Denetimi Sistemi tartışmasız bir şekilde Lefkoşa Türk Belediyesinde yapılan binaları diğer bölgelere göre daha sağlıklı inşa edilmesini başarmıştır. Tabi ki hiçbir sistem mükemmel değildir. Kötü niyetli veya ihmalkar kişiler mutlaka her sistemi bypass etmenin yollarını bulabilir. Fakat kurulan bu sistem denetim kaçınılmasını ciddi oranda zorlaştırıyor ve bu sayede LTB, 10 yıldır depreme dayanıklı binalar yapılmasını sağlıyor.
Felaket, yaşanan depremin aslında şiddeti değil, depreme hazır olmamanın felaketidir.
Ve eğer LTB sınırlarında olduğu gibi tüm ülkede daha güvenli binalar istiyorsak, LTB Yapı Denetimi Sistemi’ni tüm KKTC’de acilen uygulamaya koymamız gerekmektedir.
Bunun için Bakanlar Kurulu’nun gündemine bu sistemi alarak Fasıl 96 Yollar ve Binalar Yasası altında bir tüzük geçirmesi ivedi bir önlem olarak çalışabilir.
Ardından da bizim LTB Teknik Komite’de yaptığımız gibi tüm paydaşlar ile oturulur ve ‘bu sistemi daha güçlü bir hale nasıl getirebiliriz’ üzerine çalışılabilir.
Bizler Lefkoşa Türk Belediyesi’nde depreme dün çalışmaya başladık. Eğer bugün tüm ülkede de çalışmaya başlamazsak, yarının ne getirebileceği ürkütücüdür.
O yüzden bugün tüm ülkede yapı denetimi uygulaması elzemdir!