Ödül Aşık ÜLKER
Taşınmaz Mal Komisyonu (TMK) Başkanı Növber Ferit Veçhi, Kıbrıslı Türk Avukat Akan Kürşat’ın “Kıbrıslı Rum mallarının satışına aracılık” iddiası ile İtalya’da tutuklanması olayının TMK’nın önemini bir kez daha ortaya koyduğunu belirtti.
“TMK’da başvuruların ele alınması ve neticelendirilmesiyle, mülkiyet konularında pek çok sorun aşılacaktır” diyen Veçhi, TMK’nın AİHM’in ve Avrupa Konseyi’nin tanıdığı etkin bir iç hukuk yolu oluşturduğunun altını çizerek, uluslararası tanınmışlığı olan komisyonun varlığını sürdürmesinin Kıbrıslı Türkler için büyük önem taşıdığını vurguladı.
Veçhi, “Komisyon tarafından sonuçlandırılan dosyalar kapsamındaki mallar, uluslararası hukukta meşruluk kazanıyor ve böylelikle söz konusu mallarla ilgili uluslararası hukukta tartışma mümkün olmuyor” diye konuştu.
Veçhi, 12 Ocak 2024 itibarıyla komisyona 7 bin 473 başvuru yapıldığını ve bugüne kadar bunlardan bin 502’sinin sonuçlandırıldığını ve karara bağlanan tazminat miktarının 422 milyon 109 bin 211 Sterlin olduğunu söyledi. Tazminatın yanı sıra, iade, çözüm sonrası iade, tazminat ve iade, takas ve tazminat ve kısmi iade şeklinde kararlar da alındığını anlatan Veçhi, ödemeleri komisyonun yapmadığına, bunun İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı’nın uhdesinde olduğuna dikkat çekti.
TMK tarafından, bugüne kadar belirlenen tazminat miktarının, tahminen üçte ikisinin ödenmiş olduğunu kaydeden Veçhi, 2023 yılında 12 milyon 189 bin 670 bin sterline tekabül eden 32 dosyayla alakalı tazminatın ödendiğini ve ödemelerin devam etmekte olduğunu belirtti.
Veçhi, “Bizim görevimiz tamamen dosyaları tamamlamaya odaklıdır. Başvuruların hakkaniyet çerçevesinde değerlendirilmesi, işlem görmesi, neticelenmesi komisyon için büyük önem taşımaktadır. Adil ve çok hızlı bir şekilde çalışıyoruz” diye konuştu.
7 bin 473 başvuru...
Soru: Bugüne kadar komisyona kaç başvuru yapıldı, kaçı sonuçlandırıldı?
Veçhi: TMK hakkında kısa bir bilgi vererek başlamak isterim. TMK, KKTC topraklarındaki taşınır ve taşınmaz mallar üzerinde iddia edilen haklarla ilgili değerlendirme yapmak, başvuruları inceleyip mal iadesi, takas veya tazminata ilişkin bağlayıcı kararlar vermek amacıyla, Aralık 2005’te 67/2005 sayılı Taşınmaz Mal Yasası tahtında, AİHM’nin Xenides-Arestis v. Turkey davasında vermiş olduğu hükümler uyarınca kuruldu ve Mart 2006’da faaliyete geçti.
Komisyon yaptığı değerlendirmelerde, Kıbrıs Türk toplumunun haklarına halel getirmeyecek bir biçimde, mülk sahiplerinin taleplerini yerine getirmek için çalışır. 12 Ocak 2024 itibarıyla komisyona 7 bin 473 başvuru yapıldı ve bunlardan bin 502’si sonuçlandırıldı. Karara bağlanan tazminat miktarı da 422 milyon 109 bin 211 Sterlin’dir. Tazminatın yanı sıra, 5’i iade, 1’i çözüm sonrası iade, 8’i tazminat ve iade, 2’si takas ve tazminat, 1’i kısmi iade şeklinde kararlar da alınmıştır. Ayrıca Acapulco Yasası olarak 13/2008 sayılı Yasa tahtında, halihazırda 3 yıl veya daha fazla süreyle kira sözleşmesiyle tasarrufunda bulunduran Kıbrıslı Türk’ün Kıbrıslı Rum’la satış ve devir için anlaşıp, bu işlemin izni için TMK’ya yapılan müracaat sayısı 30’dur. Bunların 12 tanesi karara bağlanmış ve başvuru konusu mallar Kıbrıslı Türk adına geçmiştir.
“Tazminatların yaklaşık üçte ikisi ödendi, ödemeler devam ediyor”
Soru: Tazminatların ne kadarı ödendi?
Veçhi: Ödemeleri komisyon yapmamaktadır, bu konuda yanlış bir algı var. Ödemeler tamamen İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı’nın uhdesindedir. 67/2005 sayılı TMK Yasası’nın 18’inci maddesinde “Bu Yasanın uygulanması sonucu Komisyon kararı ile ödenecek olan tazminat miktarları ve diğer giderler için Maliye İşleriyle Görevli Bakanlık, her bütçe yılı için Bütçe Yasası’nda ayrı bir kalem ihdas ederek ödemelerin bu kalemden yapılmasını sağlar” denmektedir.
Tahminimize göre, bugüne kadar TMK tarafından belirlenen tazminat miktarının yaklaşık üçte ikisi ödenmiştir. Maliye Bakanlığı’ndan edindiğimiz bilgiye göre 2023 yılında 12 milyon 189 bin
670 bin sterline tekabül eden 32 dosya ödenmiştir. Ödemeler de devam etmektedir.
Soru: Komisyon tarafından iade kararı alınan malların, daha sonra satılıp satılmadığı hakkında bilginiz var mı?
Veçhi: Bu mallarla ilgili takip yapmıyoruz ancak bazen basında, bizim iade kararı verdiğimiz bir malın satışa çıkarıldığını görüyoruz, sonrasında satılıp satılmadığına, kimin aldığına dair bilgimiz yok.
Maraş...
Soru: Temmuz 2021’de, Bakanlar Kurulu kararıyla Maraş’ın %3.5luk kısmının askeri bölge statüsünden çıkarıldığı açıklanmıştı ancak bu bölge hakkında detay verilmemişti. Bahsi geçen %3.5luk bölgeyle ilgili komiteye kaç başvuru var?
Veçhi: Maraş başvurularının toplamı 506’dır. Bunlarla ilgili İçişleri Bakanlığı gerekli dosyaları hazırlayıp bize ulaştırınca, kaçının söz konusu pilot bölgede olduğunu söyleyebiliriz.
“TMK, tüm paydaşlarıyla birlikte, aktif, adil ve hızlı bir şekilde çalışmaktadır”
Soru: TMK’nın yavaş çalıştığı konusunda da eleştiriler var. Sizin buna cevabınız nedir?
Veçhi: Komisyon gayet seri şekilde dosyaları ele almaktadır. Başvuru dosyası eksiksiz olduğu zaman kısa sürede neticelendirilmektedir. TMK etkin ve hızlı bir şekilde çalışır. AİHM bakımından Kıbrıs’ta iç hukuk yolu olan TMK’nın varlığı Türkiye için de çok önemlidir. Her mekanizmada olduğu gibi, TMK’da da sorunlar olabilir ancak hiçbiri düzeltilemeyecek, hallolmayacak konular değildir. TMK, tüm paydaşlarıyla birlikte aktif, adil ve hızlı bir şekilde çalışmaktadır.
“Görevimiz tamamen dosyaları tamamlamaya odaklıdır”
Soru: 2024 bütçesinde TMK için 300 milyon TL ayrıldı. Bütçede ayrılan bu rakama ek olarak yabancılara mal alımlarında %12 ek vergi kondu. Bu şekilde toplanan ek gelir nedir?
Veçhi: Bunlar İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı’nın uhdesindedir. Bizim görevimiz tamamen dosyaları tamamlamaya odaklıdır. Başvuruların hakkaniyet çerçevesinde değerlendirilmesi, işlem görmesi, neticelenmesi komisyon için büyük önem taşımaktadır. Adil ve çok hızlı bir şekilde çalışıyoruz.
“Uluslararası hukukta tartışma mümkün olmuyor”
Soru: İtalya’da Kıbrıslı Türk bir avukatın “Kıbrıslı Rumların mallarının satışına aracılık” iddiasıyla tutuklanmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Veçhi: Bu olay, TMK’nın önemini bir kez daha ortaya koydu. TMK’da başvuruların ele alınması ve neticelendirilmesiyle, mülkiyet konularında pek çok sorun aşılacaktır. TMK, AİHM’in ve Avrupa Konseyi’nin tanıdığı etkin bir iç hukuk yolu oluşturuyor. Uluslararası tanınmışlığı olan komisyonun varlığını sürdürmesi Kıbrıslı Türkler için büyük önem taşıyor. Komisyon tarafından sonuçlandırılan dosyalar kapsamındaki mallar uluslararası hukukta meşruluk kazanıyor ve böylelikle söz konusu mallarla ilgili uluslararası hukukta tartışma mümkün olmuyor.
Özellikle İskele ve Esentepe bölgesinde malı olan Rumların listesinin çıkarıldığı ve temasa geçildiğine dair haberleri basında gördük. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, TMK’ya sıcak bakmıyor ve TMK’nın etkin olmadığını ispatlama gayretiyle uluslararası arenada elinden geleni yapmaktadır. Kıbrıslı Türk avukatın İtalya’da tutuklanmasıyla ilgili mülkiyet konusunda suçu olduğu iddiası vardır. Bu konunun Rum tarafınca siyaseten kullanılmakta olduğunu düşünüyorum.
Soru: Bu tutuklama bir başlangıç mı? Haklarında tutuklama kararı alınmış, içinde Rum mallarını alan yabancı kişi ve şirketlerle, bazı Kıbrıslı Türk avukatların isimlerinin olduğu bir listeden bahsediliyor. Sizce bu konu sıkıntı yaratmaya devam edecek mi?
Veçhi: Bunları biz de basından okuduk, bekleyip göreceğiz.
Soru: Son gelişmeler başvuruları nasıl etkiledi?
Veçhi: TMK’ya başvurular kendi seyrinde devam etmektedir, gelişmelerden çok etkilenmiyor.
Soru: Barolar Birliği altında Taşınmaz Mal Komitesi oluşturuldu. Bu komitenin çalışmaları TMK’ya nasıl katkı sağlayabilir?
Veçhi: Komitenin, TMK’nın çalışmasının etkinleştirilmesi çerçevesinde, Avukat Özkul Özyiğit başkanlığında oluşturulduğu bilgimize gelmiştir. Bunu memnuniyetle karşıladık. Çalışmalarının TMK’nın çalışmaları kolaylaştırma ve hızlandırma noktasında katkısı olacağını düşünüyoruz.