Cenk Mutluyakalı
Kıbrıs sorununun en önemli unsurlarından olan “mülkiyet” başlığında yeni bir kırılma noktası yaşanıyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin “iç hukuk yolu” olarak işaret ettiği Taşınmaz Mal Komisyonu uluslararası anlamda geçerliliğini yitirme riskiyle karşı karşıya bulunuyor.
İngiliz Kraliyet ailesinin de hissedarı olduğu (Royal Bank of Scotland) National Westminister Bank, Girne’de Jasmine Court Otel’in de yer aldığı mülkünün iadesini istiyor.
“İade” istiyor çünkü ilgili mülkiyetin tazminatına yönelik alınan karar uygulanmadı.
‘Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi’nden de sorumlu Maliye Bakanlığı’na 15 Ağustos’ta uyarı mektubu gönderen Royal Bank of Scotland Kıbrıs temsilcileri, İyi İdare Yasası çerçevesinde 15 Eylül’e kadar yanıt bekliyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin de “iç hukuk yolu” olarak işaret ettiği Taşınmaz Mal Komisyonu, içerisinde Jasmine Court Otel’in de yer aldığı toplam 150 dönüm, 7 evlek ve 200 ayak mülkiyet hakkında 28 Kasım 2017 tarihinde oy birliği ile 22 milyon 773 bin 940 Sterlin tazminat kararı vermişti. Karar “kaynak yetersizliği” gerekçesi ile 5 yıldır uygulanmıyor.
Saray’da Büyükelçi’nin de katıldığı toplantı
Girne’deki mülkiyet için İngiliz hükümeti Türkiye Dışişleri nezdinde de girişim yaptı. 2 Ağustos 2022’de “Cumhurbaşkanlığı”nda TC Lefkoşa Büyükelçisi ve hukukçuların da yer aldığı bir toplantı yapıldı. Söz konusu toplantıda, tazminat kararı yerine getirilmediği için “mülkün sahibine iadesi” talebi yeniden dile getirildi.
İngiliz Kraliyet ailesinin de hissedarı olduğu (Royal Bank of Scotland) National Westminister Bank'ın yüzde 50 ve gerisinin de İngiliz vatandaşlarının hissedar olduğu Pharos Estate Ltd., 2010 yılında Taşınmaz Mal Komisyonu'na tazminat talebiyle başvuruda bulundu. Komisyon, Jasmine Court Otel kompleksinin 77/2010 tarihli başvurusunu kabul etti, 2017 yılında 22.7 milyon tazminat kararı verdi. İngiliz Yüksek Komiserliği de 2011 yılından itibaren bu başvuruyu takibine aldı.
Başvuru sahibi, söz konusu mülkiyetin sahibinin İngiliz olması nedeniyle “kiralanması, tahsis edilmesi veya eşdeğer karşılığı verilmesinin” de yasalara aykırı olduğunu iddia ediyor.
İngilizler'in sahip olduğu kompleks içerisinde yalnızca Jasmine Court Otel ve casino değil Les Ambassadeurs Hotel, Casino ve aynı zamanda çok sayıda apartman ve konut da var.
Ancak mülkiyet sahibi son başvurusunda otelin bulunduğu 40 dönüm, 1 evlek, 200 ayak büyüklüğündeki Jasmine Court arazisinin iadesini talep ediyor.
İlgili mülkte yer alan otelin 104 daireden oluşan 1’inci etabı 1 Ağustos 1974 tarihinde hizmete açılacak şekilde tamamlanmıştı.
Otel 1974 savaşı sonrasında iş insanı Asil Nadir tarafından hizmete açılarak bir dönem işletilmişti.
2 Şubat 1996 tarihinde ise Jasmine Court Otel’in işletmeciliği için Ekonomi ve Maliye Bakanlığı, Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi ile Ömer Lütfi Topal ve ailesinin sahip olduğu Emper Otelcilik Ltd. arasında, yıllık 100 bin dolar kira bedeli karşılığı 49 yıllık kira sözleşmesi imzalanmıştı.
Otel bir süredir “kapalı” olarak duruyor, hizmet vermiyor ya da “özel müşteriler” için hizmet sunuyor.
Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne gidilecek
Royal Bank of Scotland (NatWest UK) temsilcileri, tazminat ya da iade yönünde bir adım atılmaması halinde Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne başvuru yoluna gideceklerini söylüyor.
“Magnitsky Act UK” çerçevesinde yapılacak başvuru “Kamu gücünü kötüye kullanan kişilerin uluslararası mahkemelerde yargılanmasının” yolunu açacak. Bu süreçte imzası, onayı ya da dahli olan kişiler için ayrı ayrı dava dosyalanacak.
'Magnitsky' yaptırımları, insan hakları ihlallerinden veya yolsuzluklardan sorumlu olanları hedef alıyor.
Ayrıca, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne “Taşınmaz Mal Komisyonu”nun etkin olmadığı yönünde hukuki süreç başlatılacağı da konuşuluyor.
Kapalı Maraş (Varosha) dosyaları dahil Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Kıbrıs’la ilgili Türkiye aleyhine dosyalanmış çok sayıda mülkiyet davası için “çözüm yeri Taşınmaz Mal Komisyonu’dur” siyaseti izleniyor.