Fehime ALASYA
Akaryakıttaki Fiyat İstikrar Fonu (FİF), UBP-HP Hükümeti dönemindeki 19 ayda %117’yi aşan artış gösterdi. Dörtlü koalisyon döneminde 95 Oktan benzinin litre fiyatındaki FİF 74 kuruş iken, bu rakam Kasım ayında 161 kuruşu gördü.
Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu’nun akaryakıta zam yapmadık söylemlerine karşın Akaryakıttaki Fiyat İstikrar Fonu’nun (FİF) UBP-HP hükümeti döneminde kat be kat arttığı Resmi Gazete’lerde yayımlanan verilere yansıdı.
2019 yılının nisan ayında CTP-HP-TDP-DP hükümeti döneminde 95 Oktan benzinde lifte fiyatı 74 kuruş olan FİF, içinde bulunduğumuz ‘yok hükmündeki’ UBP-HP hükümetinde sessiz sedasız 161 kuruşa kadar yükseldi.
FİF’deki yükselişi değerlendiren deneyimli maliyeciler, bu durumu devletin aldığı vergiyi arttırarak kamu maliyesinin gelirlerini arttırdığını, fakat bunu ‘zam yapmadık’ şeklinde reklam ettiklerini ifade ederek, “Halk kendi kendini ödediği bu vergilerle finanse ediyor, bunun bilinmesi gerek” değerlendirmesinde bulundu.
UBP-HP hükümeti döneminde, süreç içerisinde akaryakıtta yapılan gizli zammın yanında ekmek, tüp gaz ve su ücretlerindeki zamları da eleştiren maliyeciler, tüm bunların denetime tabii mal kapsamına alınarak denetlenebileceği görüşünü paylaştı.
Konuya ilişkin YENİDÜZEN’e konuşan Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu, Fiyat İstikrar Fonu’nun yükselişiyle ilgili; “Vatandaş benzin alırken kaç para ödediğine bakar. Vergilerle, fonlarla halk ilgilenmiyor” yorumunda bulunurken, Maliye Bakanlığı Eski Bürokratı Erkan Okandan, Amcaoğlu’nun ‘zam yapmadık’ söylemlerini eleştirdi.
Okandan, “Gelire ihtiyacımız var ve bu indirimi yapamıyoruz deyiniz, dürüst olunuz, ‘zam yapmadık’ demeyiniz” şeklinde konuştu.
Ekonomi ve Enerji Eski Bakanı, CTP Milletvekili Özdil Nami de salgın neticesinde olağanüstü bir dönemden geçildiği gerekçesiyle bu yükselişin mazur görülebileceğin dile getirerek, buna karşın halkın vergileri ile ülke ekonomisinin döndürülebilir olduğunun halk tarafından bilinmesi gerektiğini kaydetti.
Ekonomi ve Enerji Bakanı Hasan Taçoy ise Fiyat İstikrar Fonu’nun gerçek amacına göre kullanıldığını ifade ederek bu nedenle zam yapmadıklarını kaydetti.
Rakamlarla akaryakıttaki Fiyat İstikrar Fonu: 19 ayda %117’yi aşan artış
Resmi Gazete’lerde yayımlanan İstikrar Fonu’nun (FİF) verilerinden derlenen rakamlarda Dörtlü koalisyon döneminde Nisan ayında 95 Oktan benzinin litre fiyatındaki FİF 74 kuruş iken, bu rakam UBP- HP hükümeti döneminde geride bıraktığımız Ekim ayında 157 kuruşa çıktı. 2019 Nisanı’ndan 2020 Kasım’ına kadar olan 19 aylık sürede 74 kuruştan 161 kuruşa çıkan FİF, söz konusu süreçte % 117’yi aşan artış gösterdi.
İçinde bulunduğumuz Kasım ayında ise bu fon 157 kuruştan 161 kuruşa yükseldi.
Bu yükseliş 98 Oktan benzinde de benzer seviyelerde arttı. 98 Oktan benzin 2019 Nisan ayında 74 kuruş iken, bu rakam 2020 Ekim’inde 154 kuruşa çıktı, Kasım ayında ise 158 kuruş oldu. Benzer yükselişler Eurodizel ve gazyağında da yaşandı.
Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu:
“Vatandaş kaç para ödediğine bakar, vergilerle, fonlarla değil”
Akaryakıta 20 ayda sadece 33 kuruşluk artış yaptıklarını ifade eden Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu, Fiyat İstikrar Fonu’nun yükselişiyle ilgili; “Önemli olan fiyata bakmaktır. Vatandaş benzin alırken kaç para ödediğine bakar. Vergilerle, fonlarla halk ilgilenmiyor. Vatandaşın cebinden ekstra para çıkmıyor” yorumunda bulundu.
Ne elektriğe ne de akaryakıta zam yapmadıklarını dile getiren Amcaoğlu, “Her şeye rağmen fiyatlar yükseliyor doğrudur ama devlet ekstra bir gelir artırımı için bir işleme girişmedi, zam yapılmadı.” dedi.
Tüpgaz ve diğer zaruri giderlerdeki zam konusunda hükümetin hiçbir müdahalede bulunmamasını sorduğumuz Amcaoğlu, “Bunlar denetime tabii mal kapsamında değildir, bu statüye alınması için ilk başta Hasan Taçoy ile konuşmuş, bu yöndeki düşünce ve önerimi aktarmıştım ama olmadı.” yorumunda bulundu. Amcaoğlu, şu anki mevzuata göre bu zamlara hiçbir müdahale yapılamayacağının altını çizdi.
Ekonomi ve Enerji Bakanı Hasan Taçoy:
“FİF gerçek amacına göre kullanılıyor, zam yapmıyoruz”
Akaryakıtta fiyatların yükselmediğini ifade eden Ekonomi ve Enerji Bakanı Hasan Taçoy, Fiyat İstikrar Fonu’nda biriken rakamlardan kullandıklarını bu nedenle zam yapmadıklarını ifade etti.
Son bir buçuk ayın içinde borsanın artmasına karşın zam yapmadıklarını dile getiren Taçoy, “FİF gerçek amacına göre kullanılıyor, zam yapmıyoruz.” dedi.
Ülkedeki zaruri, gider olan çeşitli kalemlerdeki zamları anımsattığımız Taçoy, yasal zemini olmadığı için müdahale edemediklerini belirtti.
Taçoy, tüpgaz, ekmek, su gibi zarururi giderlere “denetime tabii mal” olmadığı için müdahale edilemediğini ifade etti. Yine de Tarım Bakanlığı’nın ekmeğin fiyatını denetlemeye çalıştığını, kendilerinin de doğal gazın fiyatlarını denetlemeye çalıştıklarını anlattı.
Eski Maliye Bakanlığı Bürokratı Erkan Okandan:
“Zamlar engellenmeliydi, tedbir alınmalı”
Dörtlü hükümet döneminde akaryakıtta benzinden Litre başına alınan Fiyat İstikrar Fonu’nun (FİF) 40 kuruşlarda seyrettiğini belirten Okandan, UBP-HP hükümetinde ise bu rakamın 161 kuruşa çıktığını belirtti.
“Nisan’da bu rakam 74 kuruştu, UBP-HP hükümetinde süreç içinde sürekli zam yapılarak bu fon yükseldi.” diyen Okandan, bu verginin hükümetin alacağı tedbirler ile düşürülebileceğine dikkat çekti.
Maliye Bakanı Amcaoğlu’nun, “Zam yapmadık” söylemini de anımsatan Okandan, bu fonda sürekli bir yükseliş olduğuna vurgu yaptı.
Okandan, “Gerek petrolün düşüşü, gerek geçmiş kurlardaki rakamlarla bu vergiyi düşürebilirdi. Düşürmedi çünkü kamu maliyesinin gelire ihtiyacı var, düşürmemesi çok normal, ama zam yapmadım demesinler, yapıldı. Pompa fiyatı ve FİF ile birlikte 120 kuruşluk zam yapıldı. Devlet aldığı vergiyi arttırdı ama bunu ‘zam yapmadık’ şeklinde reklam ettiler.” dedi.
Okandan’dan FİF eleştirisi
Fiyat İstikrar Fonu’nundaki yükselişi eleştiren Okandan konuyla ilgili şu yorumda bulundu:
“Akaryakıt bizde güney ve Türkiye’ye göre çok daha ucuzdur. Ama toplu taşımacılık yoktur ve bu durum pandemi sonrası daha da sıkıntılı oldu. Mağusa’dan Lefkoşa’ya Lefkoşa’dan Mağusa’ya her gün işe giden yüzlerce kamu/özel çalışanı vardır. Bu insanlar işe gitmek için ciddi para harcıyor. Gelire ihtiyacımız var ve bu indirimi yapamıyoruz deyiniz, dürüst olunuz.”
Zaruri tüketim maddelerine zam geldi
Sadece son 2 haftada Tüpgaza %33, ekmeğe %25 ve Su istasyonlarından vatandaşın kendi doldurduğu 18 Lt'lik su fiyatlarına %33 zam yapıldığını kaydeden Okandan, “Sadece bu 3 kalem bile ki zaruri tüketim maddeleri olup her hane halkının tükettiği ürünlere bile zam gelirken, asgari ücretli ve dar gelirlinin maaşının içerisindeki % oranı ciddi yer tutmaktadır.” dedi.
Tedbir alınmalı
Gelinen aşamada hükümetin hızla tüpgaz, ekmek ve bunun gibi doğrudan vatandaşın bütçesine yansıyan kalemlerin denetime tabii mal statüsüne alması gerektiğine değinen Okandan, ülkedeki hükümet boşluğu ve denetime tabii mal olmadığı için bu zamların yapıldığını dile getirdi.
“Tüp gaz zammına müdahale edilebilinirdi”
Yapılan zamlar sürerken hükümet edenlerin altı doldurulamayan açıklamalarına da atıfta bulunan Okandan, Hasan Taçoy’un dünkü Meclis konuşmasını eleştirdi.
Okandan, “Doların arttığı bu dönemde hükümetin bu tüp gaz artışına müdahale etmesi gerekiyordu. Meclis’te yanlış konuşuyor. Bizim yetkimizde değildi diyerek kolaya kaçılıyor oysaki ‘yok hükmünde var olan’ bu hükümet, tüp gazı derhal denetime tabi mal kategorisine alabilirdi veya % 5 KDV’yi sıfırlayabilirdi. Zaten Dolar arttığı için şirketlerin karı da artmıştı.
Taçoy’un Meclis’te dile getirdiği 200 Dolar ise zamanında şirketlerle yapılan anlaşmanın azami rakamıdır. İşaret ettiği gibi 4'lü hükümet döneminde olan rakam değildir.
Tam tersi 4'lü hükümet döneminde Tüzük tadilat edilerek devletin akaryakıtlarda aldığı FİF rakamını alt limit olarak 25 kuruşa kadar çekti. Bir dönem Tüpgaz’dan alınan devletin FİF ise sıfırlanmıştı. ” dedi.
Eski Ekonomi ve Enerji Bakanı, CTP Milletvekili Özdil Nami:
“Fona düşüş getirmemek bütçe ihtiyaçları açısından makul görülebilinir ama bunun halk tarafından bilinmesi gerek”
Fiyat İstikrar Fonu ve diğer zamları eleştiren Nami, hükümetin tüm bu gelişmeleri, bu fiyatları etkileyecek enstrümanlarını kullanarak önleyebileceğini belirtti. Devletin eli konu bağlıdır söylemlerinin gerçeği yansıtmadığını ifade eden Nami, “KDV oranlarını değiştirebilir veya kendi uyguladığı diğer masraf nitelikli vergilerde değişime gidebilirdi. Kar payları ve komisyon payları ile ilgili ithalatçı firmalar ile müzakere edebilirdi.” şeklinde konuştu.
Dörtlü hükümet döneminde buna benzer uygulamalarla birçok zammın önüne geçtiklerini anlatan Nami, “Fiyat dalgalanmalarının piyasayı en az şekilde etkilemesini sağlamıştık” diyerek UBP-HP hükümetinin bu konularda da çok pasif olduğunu kaydetti.
Kamu maliyesinin gelire ihtiyacı olduğunu, devletin de bunun için doğrudan halkın cebine el attığını kaydeden Nami, “Bu fona düşüş getirmemek bütçe ihtiyaçları açısından makul görülebilinir, olağanüstü bir dönemden geçiyoruz ama bunun halk tarafından bilinmesi gerek. Halk kendi kendini finanse ediyor. TC’den gelen hibe çok düşük. Ülkede vergi ödeyenler, devletin yüzmesini kendi emeğiyle sağlıyor. Bunun da bilinmesi gerek” dedi.
UBP’nin her fırsatta kendi ayaklarımızın üzerinde durulamayacağı mesajı verdiğini anımsatan Nami, buna karşın ülkenin gerçek mali durumunun bunu göstermediğini işaret etti.