Erdinç Gündüz
20 Temmuz ile 16 Ağustos 1974 tarihleri arasında yaşanan iki kademeli ‘savaş’, Kıbrıs tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri olmuştur kuşkusuz. Makarios’a karşı yapılan 15 Temmuz’daki faşist darbenin ardından gelen bu savaşta, her iki taraf da önemli kayıplar vermiştir. İnsanlar ölmüş, yaralanmış, sayısı yüz bin’i aşan insan, doğdukları büyüdükleri topraklarını, evlerini terketmek zorunda kalmıştır.
Bazı kaynaklar savaş sırasında Rumların ölü sayısını 4000, yaralı sayısını ise 12 000 olarak vermektedir. Çeşitli kaynaklar ayrıca, 1600 civarında Rum’un da ‘kayıp’ olduğunu belirtmektedirler
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin verdiği bilgilere dayandırarak çeşitli uluslararası kaynağın verdiği rakamlara göre, TSK’nın ‘Kıbrıs Savaşı’ndaki ölü sayısı 498’dir. Aynı kaynaklarda yaralı sayısı 1200 olarak verilmektedir.
Kıbrıslı Türklerin, sivillerler beraber toplam ölü sayısından söz edilirken , bazı kaynaklar 1650 gibi bir rakam verirken bazı kaynaklar da 70 Mücahit, 270 sivil, 800 kadar kayıp olduğunu belirtmektedir. Yaralı sayısı ise 1000 olarak verilmektedir.
İnsan kayıpları dışında, tarafların, karada, havada ve denizde askeri araç gereç savaş kayıpları konusunda değişik bilgi ve rakamlar bulunmaktadır. Belli ki, ne Rum ne Yunan ne de Türk resmi kaynakları bu kayıplar konusunda çok net rakamlar vermekten hep kaçınmışlardır. Buna rağmen, farklı farklı kaynakların verdiği bilgi ve sayıları toparlayarak karşılaştırma yoluyla gerçeğe en yakın bilgi ve rakamları elde etmek de mümkün olmaktadır.
Kıbrıs’taki savaştan bu yana 40 yıla yakın bir süre geçmiş bulunuyor. Her yıldönümünde kendini savaşın galibi kabul eden Türk tarafı ‘zafer’ kutlamaları yaparken, yenik kabul edilen Rum tarafı ise ‘yas’ tutmaktadır. Sonuç olarak, ‘zafer’ kutlanır veya ‘yas’ tutulurken asıl zarar gören sade insanlar, söz konusu savaş sırasında hangi tarafın askeri zaiyatının ne olduğu konusunda pek de ayrıntılı bilgi sahibi değildir.
Bu araştırma bu boşluğu doldurmak için yapılmıştır. Tablolarda göreceğiniz rakamlar, aralarında Amerikan, İngiliz, Türk, Yunan kaynakları yanısıra, uluslararası çok sayıda kaynaktan derlenerek hazırlanmıştır.
İmha edilmiş bir RMMO T-34/85 Tankı önünde hatıra resmi çekmiş Türk askerleri.
II. Harekat’ta TSK tarafından imha edilmiş bir RMMO nakliye kamyoneti ve uçaksavar
I.Harekat sırasında, Lefkoşa-Boğaz yolunu kesmekle görevlendirilmiş ama THK saldırısı ile imha edilmiş RMMO konvoyu.
Savaş sırasında, Mağusa Boğaz’ında yanlışlıkla karaya oturan ve kullanılmaz hale gelen bir RMMO Torpido gemisi.
RMMO Uçaksavar ateşi sonucu düşürülen THK’nen ait bir F-100 Savaş Uçağı önünde hatıra resmi çekmiş Rum savaşçılar
Baf açıklarında, yanlışlıkla T.H.K. uçaklarının saldırısına hedef olan üç muhripten biri olan Adatepe Muhribi, ağır yara almış ve çok zor koşullar altında Türkiye’ye dönmek zorunda kalmıştı.
Özellikle I. Harekat sırasında çokça kullanılan Türk Hava Kuvvetleri’ne ait bir C-47 Nakliye Uçağı.
Kıbrıs Savaşı sırasında çokça kullanılan bir THK F-100 Savaş Uçağı.
Baf açıklarında yanlışlıkla Türk Hava Kuvvetleri saldırısına hedef olan ve batan Kocatepe Muhribi
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kıbrıs Harekatı sırasında kullandığı zırhlı personel taşıyıcılardan biri.
Savaş sırasında TSK tarafından tahrip edilmiş bir RMMO T-34/85 Tankı.
I. Harekat sırasında, RMMO eline sağlam ve kullanılır durumda geçen bir Türk M-47 tankı.