Maliye Bakanı Zeren Mungan, KKTC’nin 2014 yılı bütçesinin bir önceki yıla göre yüzde 9,6’lık bir büyümeyi öngördüğünü belirterek, CTP-BG/DP-UG hükümetinin 2014 yılı bütçesindeki temel ilkelerinden birinin; bütçe disiplini ve cari harcamalarda bütçe tasarrufu olacağını bildirdi.
Mungan, 2014 yılı bütçesinin büyümeyi öngörürken, bütçe açığının da geçen yıla göre yüzde 22,7 düzeyinde artacağına dikkat çekerek, bu açığı kapatmak için yeni vergi ve fon öngörülerinin olmadığını, bu açığı kapatabilmenin tek temel yolunun, kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına almak olduğunu ifade etti ve hükümetin kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması ve ülkede adaletli bir vergi yapısının oluşturulması için ciddi çaba göstermek zorunda olduğuna dikkat çekti.
Maliye Bakanı Zeren Mungan, devlete yapılacak istihdamlar konusunda 2013 yılı için çok net olduklarını, bu yıl devlete tek bir kişi bile alınmayacağını ve hiçbir istihdam yapılmayacağını vurgulayarak, 2014 yılı için hükümetin yapabileceği istihdam sayısını 360 kişi olarak belirlediklerini, bunlardan 75 kişisinin öğretmen olduğunu, geriye kalan 285 kişinin ise geçici istihdam değil bakanlıkların ihtiyaçlarına göre doğrudan kadrolu istihdam yapılacağını belirtti.
Diğer yandan kamuda çalışan mevcut çalışanların daha verimli bir noktaya getirilmesi için eğitim ve görev yerlerinin iyileştirilmesi için gereken tüm çalışma ve düzenlemelerin yapılmasının boyunlarının borcu olduğunu ifade eden Mungan, 2014 yılı Ocak ayında kamu çalışanlarına 6 ayda bir yapılan eşel mobil uygulamasının yansıtılacağını, bunun dışında da “Ne tür rötuşlar yapabiliriz” diye çalışmalarının devam ettiğini kaydetti.
Maliye Bakanı Zeren Mungan, KKTC’nin 2014 Bütçesinin hazırlanma süreci, bütçe büyüklüğü ve bütçenin hangi yaklaşımla hazırlandığı konusunda Türk Ajansı Kıbrıs’a (TAK) açıklamada bulundu.
Mungan, KKTC’de devlet bütçesinin Anayasa’dan alınan yetkilerle yürütüldüğünü ve Anayasa’da da belirtildiği üzere 31 Ekim tarihine kadar hazırlanıp Meclis’e sunulması gerektiğini belirterek, ilk aşamada Meclis’teki ilgili alt komitede görüşmelerinin sürdürüldüğünü, ardından da Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda yılbaşı olmadan Aralık ayında mutlaka sonuçlandırılması gerektiğini anlattı.
Mungan, hükümetin öyle bir durumunun olmadığını, ancak bunun gerçekleşmemesi halinde bir önceki yılın bütçesinin yeni yılda da kullanıldığı bilgisini vererek, bütçe konusunda şimdi uygulanan sürecin de Anayasa’nın verdiği yetki çerçevesinde yürütüldüğünü, Maliye Bakanlığı’nın tüm bakanlıklardan bütçe çalışmalarını aldığını kaydetti.
BÜTÇE HAZIRLANIRKEN BAZ ALINAN GELİŞMELER…
Bütçeler hazırlanırken ve hedefler konulurken enflasyon rakamı, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) artışları, 2014’te öngörülen büyüme hızı ve döviz fiyatlarındaki gelişmelerin baz alındığını ve önemli dayanaklar olduğunu ifade eden Mungan, bunun dünyanın her ülkesinde bütçe hazırlanırken baz olarak kullanıldığını söyledi.
Bütçe hazırlanırken hükümetlerin hükümet programında ön gördükleri öncelikleri hayata geçirmek için gereken finansman kaynaklarını nasıl sağlayacaklarına yönelik politikalarını bütçe hazırlıklarında yerine koymak durumunda olduğunu anlatan Mungan, hükümet hangi alanda daha etkin olarak görev yapmayı öngörüyorsa buna uygun politikaları da bütçe yasasında yer aldığını kaydetti.
BÜTÇEDEKİ TEMEL İLKE TASARRUF
Mungan, bu anlamda CTP-BG/DP-UG hükümetinin bütçe ile ilgili hususunun programda da yer aldığı gibi bir bütçe disiplini ve cari harcamalarda bütçe tasarrufunun temel ilkelerinden biri olduğunu vurguladı.
Mungan, hükümetin göreve başladığı andan itibaren 2013 bütçesini kullanırken de bu bütçe disiplinine ve cari harcamalardaki tasarrufa büyük önem verdiğini belirterek, bu önemi 2014 yılında da aynı şekilde sürdüreceklerini belirtti.
Mungan, bütçe tasarrufu ile birlikte ekonomiyi de büyütme ihtiyacının bulunduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Ekonominin büyümesi için özellikle reel sektörün geliştirilmesi gerekiyor. Bu anlamda da reel sektörü geliştirici politikaların da bütçede yer alma ihtiyacı vardır. Bu esaslar bütçenin hazırlanmasında dikkate alınmıştır.
“YENİ FON VE VERGİLER YARATILMAYACAK”
Hükümetimizin bir diğer politikası; yeni fon ve vergilerin yaratılmayacağı, yeni vergi oranlarının artırılmayacağı yönünde genel prensipleri vardır. Hatta önümüzdeki periyotta hükümet ettiğimiz yıllar itibarıyla vergi oranlarının, bütçe gelirleri belirli bir seviyeye geldiği noktada vergi oranlarının düşürtülmesi ve yeni açılımlar yönünde de hükümet programımızda bu yönde düzenlemeler söz konusu.
Bu prensipler ve ilkeler çerçevesinde hükümet programını hazırlamaya çalıştık. Bütçemizin önemli bir bölümü katı harcamalar yani çok oynama yapamayacağımız harcamalar. Bunlar personel maaşları, emekli maaşları, sosyal yardımlar, malul gazi, engelli ödenekleri gibi ödeneklerimiz... Bunlarla birlikte kamu kurumlarına yaptığımız düzenli ödemeler.”
Mungan, katı ödeme dediği ödemelerde tasarruf yapılamayacağını, çünkü bu ödemelerin bireylere yapılan doğrudan aylık ödemeler olduğunu, hükümetin bu ödemeleri geriye götürecek gibi bir düşüncesinin olmadığını ifade ederek, bu çerçevede bütçe üzerinde yapılabilecek oynamaların yüzde 10-12 gibi bir bütçe büyüklüğü içinde yapılabileceğini işaret etti.
Bunların da elektrik, su harcamaları, temsil ödenekleri ve benzeri ödenekler olduğunu, bunlarda da azami tasarruf çalışmalarının başlatıldığını anımsatan Mungan, hükümetin, göreve gelir gelmez devletten çelenk ve benzeri eşyaların gönderilmesini kesinlikle durdurduğunu, bunun 2014 bütçesinde de süreceğini, kartvizit ve kutlama kartı gönderilmesinin durdurulduğunu, akaryakıt harcamalarında kısıntıya gittiklerini, RHA araçların kullanımlarının kontrol altına alındığını anlattı.
RAKAMLARLA BÜTÇE HACMİ…
Maliye Bakanı Zeren Mungan, bütçe büyüklüğüne de değinerek, bütçe büyüklüğünde toplam bütçe hacminin; 3 milyar 774 milyon 945 bin TL olarak öngörüldüğünü, bu büyüklüğün 2013 bütçe rakamı olan 3 milyar 443 milyon 330 bin 340 TL rakamının yüzde 9,6’sı üstünde olduğunu kaydetti.
Mungan, 2014 bütçe büyüklüğünün 2013 bütçesine göre yüzde 9,6’lık bir büyümeyi ortaya koyduğunu işaret ederek, bu büyümede yerel giderlerin ve TC Yardım Kredilerinin de ayrılması durumunda yerel giderlerin yüzde 8,6 oranında büyüdüğünü ve 3 milyar 99 milyon 945 bin TL seviyesine geldiğini, bu rakamın 2013 yılında 2 milyar 856 milyon 330 bin 348 TL olduğunu söyledi.
Bütçenin diğer önemli bir kısmını teşkil eden TC Yardım ve Kredileri başlığı altındaki rakama bakıldığında ise bu rakamın 2013 bütçesinde 587 milyon TL iken, 2014 bütçesinde 675 milyon TL’ye ulaşacağını, bunun da yüzde 15’lik bir artışı gösterdiğini ifade eden Mungan, yani 2014 yılı bütçesinin giderlerinde yerel giderlerin yüzde 8,6 artarken, TC Yardım ve Kredileri yoluyla kullanılacak kısmın yüzde 15’lik bir artış göstereceğine işaret etti.
Türkiye Cumhuriyeti katkıları dahil toplam bütçe gelirlerinin 2013 yılı bütçesinde 3 milyar 153 milyon TL iken, 2014 yılında bu rakamın 3 milyar 418 milyon 707 bin TL olacağını belirten Mungan, bunun da yüzde 8,43’lük bir büyümeyi gösterdiğini kaydetti.
Mungan, KKTC içerisindeki toplam mahalli gelirlerin 2013 yılı bütçesinde 2 milyar 211 milyon TL iken, 2014 yılı bütçesinde bu rakamın 2 milyar 403 milyon 707 bin TL’ye ulaşacağını, bunun da yüzde 8,7’lik bir artışı gösterdiğini ifade etti.
TÜRKİYE YARDIM VE KREDİLERİNDE YÜZDE 7,76 ARTIŞ OLACAK
TC yardım ve krediler toplamının ise 2013 yılı bütçesinde 942 milyon TL iken, 2014 yılı bütçesinde bu rakamın 1 milyar 15 milyon TL seviyesinde olacağını, bunun da yüzde 7,76’lık bir artışı göstermiş olacağını ifade eden Mungan, bütçe açığına da değindi.
BÜTÇE AÇIĞI
Maliye Bakanı Mungan, Türkiye Cumhuriyeti yardımları da dahil edildikten sonra toplam bütçe açığının 2013 yılı bütçesinde 290 milyon 330 bin 348 TL iken, 2014 yılı bütçesinde bu açığın 356 milyon 238 bin TL olacağını ifade ederek, bütçe açığının bu yıl artacağını, bu açığın da bir önceki yıla göre yüzde 22,7 düzeyinde olacağını kaydetti.
Bu açığın artmasındaki etkenin; geçen yıl da bu yıl da devletin bankalara olan borçlarına karşılık 150 milyon TL’lik faiz ödemesinin ön görüldüğünü, ancak bunun olabilmesi için kaynak teminine ihtiyaç bulunduğunu, bunun dışarı alınması durumunda bütçe açığının 356 milyon TL’den 206 milyon TL’ye inmiş olacağını ifade eden Mungan, bu net 206 milyon TL’lik bütçe açığının kendilerine önemli görevleri getirdiğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“BÜTÇE AÇIĞI BİZE ÖNEMLİ GÖREVLERİ GETİRİYOR”
“Bu önemli görevler, bunların bir kısmının Türkiye’nin reform destekleme paketi adı altında yapabileceği ödemeleri getirirken, diğer taraftan bizim gelirlerde bir performans göstermemizi zorunlu kılıyor.
Biz bu kaynağı temin etmek zorundayız... Bizim bu kaynağı teminimizde yeni vergi ve yeni fon öngörümüz yoktur. O zaman nasıl sağlayacağız bu performansı; bu performansı sağlamanın tek temel yolu, kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına almaktır.
Hükümet programımızın temel unsurlarından biri de kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması ve ülkede adaletli bir vergi yapısının oluşturulmasıdır. Bu yönde ciddi çaba göstermek zorundayız. Dolaylı vergilerden çok dolaysız vergiler, yani gelir ve kurumlar vergisi ve bununla birlikte dolaylı olmakla birlikte önemli bir vergi ayağı olan KDV gelirlerinin temini hususunda ciddi performans gösterme ihtiyacımız vardır.
Bunu da sağlamak için bir yandan e-devlet kapsamında vergi ve gümrük dairelerinin öncelikli olarak otomasyona geçmesi, bu birimlerimizde eğitim, idari ve yasal düzenleme yönünde önemli çalışmalar başlattık ve 2014 yılını da bu yönde en verimli şekilde kullanmak durumundayız. Bütçe açığımızın önemli bir kısmını kayıt dışında olan ekonomiyi kayda alarak sağlayacağımız finansmanla temin etmiş olacağız.
2014 yılı bütçesini iddia ile söyleyebilirim ki her kuruşu hesaplanarak ölçülerek konmuştur, hiç bir şeyin altında bir şey konmuş değildir ve bu konuda da Maliye Bakanlığı’nın tüm birimlerine, özellikle Vergi Dairesi, bilhassa Bütçe Dairesi çalışanlarına, Maliye Bakanlığı en alt kademesinden en üst kademesine kadar tüm çalışanlarının gerçekten geceli gündüzlü büyük performans göstererek, bütçeyi olabildiğince gerçekçi yapması sayesinde oluşmuştur.
Bu anlamda da bütçeyi incelediğimizde de 2013 bütçesinde Fiyat İstikrar Fonu olan yüklüce bir miktar göreceli olarak 2014 bütçesindeki açığın yüksek gibi görünmesini göstermekle birlikte, gerçekçi bir yaklaşımla 2013 bütçesi ile 2014 bütçesi bütçe açığı yönünden bir birine yakın seviyede oluşmuştur, ama bu açığımızı biz kayda alarak kayıtlı ekonomi sayesinde sağlayacağız diye düşünüyoruz.
Tabii ekonomiyi kayıt altına alma tek başına unsur değil, yine bununla birlikte ekonomiyi büyütmeye yönelik politikalar konusunda da gerek Ekonomi Bakanlığı ve sayın Başbakan başta olmak üzere hükümetimizin tüm üyeleri yetki alanları içerisinde detaylı çalışmalar başlatmış bulunuyorlar.
Bir yandan ekonomiyi büyüteceğiz, ekonominin büyütülmesi sayesinde devlet de mevcut koşullarda payını alacak, ancak diğer taraftan da ülkede hakça adaletçe hem bir düzen hem bir vergilendirme sağlayabilmek için çalışmalarımız başlatılmıştır ve ciddi bir şekilde devam edecektir.
Bu konuda da teknik yönden diğer ülkeleri incelemekle birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nden ciddi katkılar alabileceğimiz söz konusudur, Türkiye Cumhuriyeti e-devlet konusundaki finansmanı tamamen sağlıyor.
Diğer konularda da idari, yasal ve eğitim konularında da önemli işbirliği içerisinde KKTC’de yapıyı olması gerektiği şekilde ve adaletli bir vergi yapısı, adaletli alınan vergi gelirlerinin de yine adaletli olarak toplumun tüm kesimlerine dağıtılmasını sağlayacak bir mekanizmayla sosyal unsurları da dikkate alarak yürütmeyi öngörüyoruz, hükümetin genel yaklaşımı ve bütçedeki öngörüler bu çerçevededir.”
İSTİHDAMLAR
Maliye Bakanı Zeren Mungan, devlete yapılan ve yapılacak istihdamlar konusuna da değinerek, bu yıl devlete yapılan son istihdamlar konusunda herhangi alınan bir karar olmadığını, ancak 2013 yılı için çok net olduklarını, bu yıl devlete tek bir kişi bile alınmayacağını hiçbir istihdam yapılmayacağını vurguladı.
Mungan, yalnızca öğretmen zorunlu ihtiyaçları için 75 kişilik bir yetkinin Kamu Hizmeti Komisyonu’na verildiğini, bu kadrolar için geçici öğretmen alımlarının yapıldığını ve kadro sınavlarının Şubat ayında yapılacağını anlattı.
2014 yılı için hükümetin yapabileceği istihdam sayısının 360 kişi olarak belirlendiğini, bunlardan 75 kişisinin öğretmen olduğunu, geriye kalan 285 kişinin ise geçici istihdam değil bakanlıkların ihtiyaçlarına göre doğrudan kadrolu istihdam yapılacağını ifade eden Mungan, bu alımların da Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından yapılacağını kaydetti.
Mungan, diğer yandan kamuda çalışan mevcut çalışanların daha verimli bir noktaya getirilmesinin zorunluluğu olduğunu, bu konuda eğitim süreçlerinin ve görev yapılan yerleri iyileştirmeleri gerektiğini, ayrıca bazı bakanlık ve dairelerin mevzuatlarıyla ilgili sıkıntıların giderilmesi gerektiğini belirtti.
Bunları yerine getirmelerinin boyunlarının borcu olduğunu ifade eden Mungan, bunları yerine getirmeleri durumunda kamunun da daha verimli bir şekilde hizmet vereceğine inanç belirtti.
Mungan, kamu çalışanlarının maaş artışıyla ilgili bir soru üzerine ise, devletin sorumluluğu olan kamu görevlileri yasasında da yer alan 6 ayda bir Tüketici Fiyatları Endeksindeki artışın maaşlara yansıtılması yönünde uygulamanın yapılacağını, bunun her halükarda Ocak ayında, Temmuz ayından bu yana hayat pahalılığı rakamı ne ise bunun maaşlara uygulamak zorunda olduklarını anlattı.
Bunun dışında da “Ne tür rötuşlar yapabiliriz” diye çalışmalarının devam ettiğini vurgulayan Mungan, sendikalar ile görüşmeler yaptıklarını, görüş ve taleplerini aldıklarını, bunların üzerinde de teknik arkadaşlarının çalışmalar yaptığını, bütçe disiplinini bozmayacak şekilde ve altından kalkabilecekleri hangi yükleri taşıyabilecekleri konusunda çalıştıklarını vurguladı.
Maliye Bakanı Mungan, bütçenin imkanlarının belli olduğunu vurgulayarak, bu yüzden gerçekçi davranmak zorunda olduklarını ifade etti ve maaşlara Tüketici Endeksi Fiyatlarının uygulanacağını, tasarruf yapmaya devam edileceğini, istihdamın sınırlı yapılacağını yineledi.
Mungan, “Çünkü bu istihdamda sınıra uymazsanız ve istihdam artışına neden olursanız, sizin düzenli vermeniz gereken artışları bile verme imkanı orta yerden kalkar, o anlamda bu zorunluluğu yerine getirmemiz gereken maaş düzenlemesini yapacağız, onun dışında da ne tür bir düzenleme yapabiliriz diye çalışıyoruz” dedi.
Mungan, kamuya yeni giren öğretmenlerin ödenemeyen hazırlık ödenekleri konusunda ise, tamamen yasal bir düzenleme olduğunu, yasadaki düzenlemeleri uygulamak zorunda olduklarını belirtti.
(T.A.K. Emir ERTORUN)