Ayşe GÜLER
İstatistik Kurumu, Temmuz ayı enflasyon oranını yüzde 9,90 olarak açıkladı. Bu rakam 2000’den bugüne diğer yılların Temmuz ayına kıyasla en yüksek oran olarak kayıtlara geçti.
Temel tüketim, gıda ve temizlik ürünlerinde Türk Lirası’nın döviz karşısında yaşadığı değer kaybıyla başlayan süreç, akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarına art arda yapılan artışla daha da katmerlendi.
1 yıl önce Temmuz ayında yüzde 5.21 olan hayat pahalılığı oranının yaşadığı değişim cep yaktı.
Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) İstatistik ve Araştırma Dairesi Eski Başkanı Güner Mükellef, DPÖ tarafından kullanılan endeksin 2015 yılında yapılan çalışma olduğunu söyledi, iki yıldır seyreden yüksek enflasyon nedeni ile şu andaki verilerin piyasadaki artışları doğru yansıtmadığını vurguladı.
Mükellef, ülkede acilen nüfus sayımı yapılması gerektiğini de ifade ederek, “Nüfus bilinmiyorsa, gelir gruplarının yaklaşık dağılımları bilinmiyorsa, yaş grupları, meslek grupları bilinmiyorsa yapılan çalışma gerçeği göstermez” değerlendirmesinde bulundu.
2000’de 5.49…
İstatistik Kurumu resmi verilerine göre; 2000 yılında Temmuz ayındaki hayat pahalılığı oranı yüzde 5.49 olarak kayıtlara geçmişti.
Bu rakam yıldan yıla düşmüş, 2001 ve 2002’de yüzde 2.90’a gerilemiş, 2003’te -2 olarak kayıt altına alınmıştı.
2004 yılında Temmuz ayındaki enflasyon oranı ise ‘sıfır’ olmuştu.
2020’den sonra kademeli artış…
Özellikle pandemi dönemiyle birlikte başlayan ekonomik krizin, enflasyon rakamlarına yansıdığı da görüldü.
Örneğin; 2020’de Temmuz’da 1.98 olarak belirlenen enflasyon rakamı 2021’de 2,23’e, 2022’de 5,21’e çıkmıştı.
Diğer yıllardaki dağılım…
Devlet tarafından Temmuz ayı için yıldan yıla belirlenen hayat pahalılığı oranları ise şöyle:
2000: 5.49, 2001: 2.90, 2002: 2.90, 2003: -2.00, 2004: 0, 2005: 0.20, 2006: 1.60, 2007: 0.21, 2008: 1.57, 2009:-2.34, 2010: 0.61, 2011: 1,01, 2012: -1, 2013: -0.09, 2014: 0.25, 2015: -1.24, 2016: 0.88, 2017: 1.50, 2018: 2.26, 2019: 1.07, 2020: 1.98, 2021: 2.23, 2022: 5.21
2023: 9.90.
Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) İstatistik ve Araştırma Dairesi Eski Başkanı Güner Mükellef:
“Acilen nüfus sayımı yapılmalı,
endeks yenilenmeli”
Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) İstatistik ve Araştırma Dairesi Eski Başkanı Güner Mükellef, DPÖ tarafından kullanılan endeksin 2015 yılında yapılan çalışma üzerine kurulu olduğunu dile getirdi, iki yıldır seyreden yüksek enflasyon nedeni ile yeni endeks hazırlanmasının şart olduğunu, şu andaki verilerin piyasadaki artışları doğru yansıtmadığını vurguladı.
Mükellef, ülkede acilen nüfus sayımı yapılması gerektiğini de ifade ederek, “Nüfus bilinmiyorsa, gelir gruplarının yaklaşık dağılımları bilinmiyorsa, yaş grupları, meslek grupları bilinmiyorsa yapılan çalışma gerçeği göstermez” değerlendirmesinde bulundu.
Görevde olduğu dönemde Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne yönelik çalışmayı hazırladığını söyleyen Mükellef, bu çalışmanın hala yürürlüğe girmemesini eleştirdi.
Mükellef, ülkedeki liyakatın yerlerde süründüğünü, bu konuda adım atılması gerektiğini söyledi, “İstatistik herkesin yapabileceği bir bilim dalı değildir. Kurumun başına gelecek isim bu şekilde seçilmelidir” dedi.
“Temmuz’da domates fiyatı ucuzladı ancak bu gerçekçi değil”
Mükellef, “Endekste bir takım şüpheler var. Temmuz’da akaryakıt, döviz, asgari ücret, elektrik arttı. sıcak hava nedeniyle yaş sebzeler zarar gördü, üretim azaldı, fiyatlar yükseldi. Ancak Temmuz’daki endekste örneğin domates fiyatının ucuzladığı ifade ediliyor. Bunlar gerçekçi değil” şeklinde konuştu.
Hayat pahalılığını hesaplama sisteminin düzgün şekilde oluşturulmasına yönelik gerekliliği yineleyen Mükellef, “Adrese dayalı sistem olmalı, yeni yapılacak hane halkı bütçe anketi üzerinden de endeks oluşturulmalı” dedi.
Tüm bu çalışmalar için ortalama 3 yıla ihtiyaç duyulduğunu dile getiren Mükellef, “Arada ne yapılabilir bilmiyorum. Bu konuda teknik çalışma şart” şeklinde konuştu.