Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu, 79 milyon 763 bin 700 TL’lik Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bütçesini dün gece oy çokluğu ile onayladı.
HASİPOĞLU: “HÜKÜMET İYİ BİR MUHASEBECİ DEĞİL, İYİ BİR DENETÇİ TUTMALI”
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bütçesiyle ilgili söz alan UBP Milletvekili Oğuzhan Hasipoğlu, ülkedeki ekonomik krize işaret ederek, vatandaşların marketlerde bir poşeti bile doldurmakta zorlandığını ifade etti ve hükümetin iyi bir muhasebeci değil, iyi bir denetçi tutmasını istedi.
Hasipoğlu, tasarruf tedbirlerinin ve bu çerçevede enerjide tasarruf tedbirlerinin önem taşıdığını ifade ederek, bakanlık altında faaliyet gösteren dairelere değindi ve düşünce ve önerilerini paylaştı. Şirket isimleri verilirken dikkat edilmesi gerektiğini ifade eden Hasipoğlu, enerjide de atılacak adımların önemine işaret etti.
Özellikle Rum tarafından önceki gün gelen paylaşım önerisine hükümetin cevabının ne olduğunu merak ettiğini söyleyen Hasipoğlu, bu konuda atılması gereken adımları özetledi. Hasipoğlu, Rum tarafının Türk tarafına yanaşmaya başladığını ifade etti ve Enerji Bakanlığı’nın üzerine düşen adımları atmasının önemine dikkat çekti.
Oğuzhan Hasioğlu, petrol ve doğal gaz konusunun Kıbrıs’ta çözüm veya iki ayrı devletin sebebi olacağına inanç belirterek bu konuda Cumhurbaşkanı, Dışişleri Bakanı ve Enerji Bakanı’nın birlikte hareket ettiğini düşündüğünü söyledi.
Hasipoğlu, Rum tarafının basından basına “4’te 1” önerisine “sadaka mı veriyorsun” diye cevap vererek, Kıbrıs Türk tarafının münhasır ekonomik alanının Rum tarafından daha fazla olduğunu, bu konuda Ekonomi Bakanlığı’ndan adım beklediklerini, bu paylaşımın en az yarı yarıya olması gerektiğini, Türkiye ve Kıbrıs Türk halkının haklarının korunmasının önemine vurgu yaptı.
OĞUZ: “HALKIN BEKLENTİSİ DÜŞEN DÖVİZLE ELEKTRİĞİN DE UCUZLAMASI”
UBP Milletvekili Dursun Oğuz, Cypruvex’in üretici için kurulduğunu ve üretici için çalışması gerektiğini vurguladı.
Oğuz, ancak bugüne gelindiğinde üretici yanında olmadığını ifade ederek, bu konuda bakanlığın gerekli adımları atması gerektiğine ve üreticinin korunmasının önemine vurgu yaptı.
Hükümetin bir bütün olarak bu kurum ve üreticiye destek vermesi gerektiğini belirten Oğuz, bu sorunun bugün çözülmemesi durumunda üreticinin yarına çıkamayacağını kaydetti.
Hal Yasası, gıda güvenliği, enerji konularına değinen Oğuz, Kıb-Tek’te vatandaşlara ucuz elektrik sağlamak için tedbir alınması ve enerji fiyatlarının düşürülmesi gerektiğini belirtti. Halkın beklentisinin de düşen döviz karşısında elektriğin ucuzlaması olduğunu ifade eden Oğuz, halka ucuz enerji için yapılacak çalışmalara desteğe hazır olduklarını söyledi.
Oğuz, sanayi bölgeleri ve altyapılara önem verilmesi gerektiğini ifade etti.
TAÇOY: “GELECEK YIL ZAM YILI MI OLACAK?”
UBP Milletvekili Hasan Taçoy, bütçe açığının büyüklüğüne işaret ederek, bu açığın nasıl kapatılacağı konusunda yapılan ve yapılması düşünülen çalışmaların ne olduğunu sordu, dış borçlanmanın ülke ekonomisi için daha da kötü şartlar doğurabileceğini söyledi.
Taçoy, devlet harcamalarının azaltılmasının önemli olduğunu, bütçe açıklarının kapanması için vergilerin mi yükseltileceğini, gelecek yılın “zam yılı” mı olacağını sorarak, ekonomi ve bütçe açıklarına yönelik değerlendirme ve önerilerde bulundu.
Hasan Taçoy, ekonomide beklenen büyüme rakamının yüksek olduğuna da işaret ederek, bu rakamın hangi beklentiye göre ortaya çıktığını sordu.
Tahkim kurullarının kurulmasının ekonominin durağanlığının da önüne geçeceğine inanç belirten Taçoy, diğer bazı yasaların ekonomi için bir an önce gündeme gelmesinin önemli olduğunu ifade etti. Hasan Taçoy, bankacılık sektörünün de tamamen bankacılık yapmasının sağlanması gerekliliğine işaret etti ve bazı çalışmaların tefecilik olduğunu söyledi.
Taçoy, elektrikte yapılan çalışmaların ne olduğunu da sorarak, vatandaş için gerekli adımların atılması gerektiğini kaydetti ve elektrik için ayrı kurul kurulması gerekliliğine değindi. Devletin özele teşvik vermesi ve bu teşviklerin sektöre göre ayarlanması gerektiğine işaret eden Taçoy, tedbirler ve önlemlerin alınmasının devletin elinde olduğunu, ekonomiyi pozitif yönde etkileyecek adımların atılmasının da devlet elinde olduğun belirtti. Taçoy, bilişim yasalarının ekonominin gelişmesi açısından önem taşıdığını kaydetti.
PİLLİ: “CYPFRUVEX’İN FONKSİYONLARI GELİŞTİRİLMELİ”
UBP Milletvekili Ali Pilli, Cypfruvex’in üretici için önemine işaret ederek, buranın özelleştirilmesi durumunda üreticinin kaybedeceğini, özelleştirme yerine buranın fonksiyonlarının geliştirilmesi gerektiğini dile getirdi.
Pilli, Cypruvex’in kurtarılması gerektiğini, narenciye olmazsa da Güzelyurt’un olmayacağını kaydetti.
Pilli ayrıca, Hal Yasası’nın da yürürlüğe girmemesini eleştirdi.
ARIKLI: “FAİZ YASASI BİR AN ÖNCE GEÇMELİ”
YDP Genel Başkanı Erhan Arıklı, Faiz Yasası’nın bir an önce geçmesi gerektiğini dile getirerek, tüketicilerin korunması gerektiğini kaydetti.
Faiz yasası hakkında adım atılmamasını eleştiren Arıklı, borçlarını ödemeyenlerin hapse atılarak borçlarını nasıl ödemeleri beklendiğini anlamadığını belirtti.
TATAR: “KİŞİ BAŞINA MİLLİ GELİRİN NASIL YÜKSELTİLECEĞİ KONUŞULMALI”
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bütçesiyle ilgili söz alan UBP Genel Başkanı Ersin Tatar da, hedefin insanların refahının artması olduğunu dile getirerek, kişi başına milli gelirin nasıl yükseltileceğinin konuşulması gerektiğini kaydetti.
Ekonomi iş birliğinin hâlâ ortada olmamasının eleştiren Tatar, bütçe açığının çok fazla olduğunu da dile getirerek, bunun ekonomiyi olumsuz etkileyeceğini belirtti.
“TC’YLE PROTOKOL İMZALANMAZSA BÜTÇE AÇIĞI 2 MİLYAR TL OLABİLİR”
Piyasaların olumsuz etkileneceğine dikkat çeken Tatar, bütçe açığının büyük bir sıkıntıya yol açacağını, TC ile protokolün da imzalanmaması halinde bu bütçenin 2 milyar TL açığının olabileceğini belirtti.
Tatar, 2019 bütçesiyle istikrarın sağlanamayacağı görüşünü de ifade etti
Kıb-Tek’in de yakından izlenmesi gerektiğini söyleyen Tatar, 2 milyar TL’lik bir kurum hakkında çok fazla bilgi olmadığını, kurumun bütçesinin de didik didik olması gerektiğini fakat kurumdaki üç kişinin milyarlık icraatlara imza atmasını eleştirdi.
Yanlış bir yatırımın elektrik fiyatlarına yansıyacağını dile getiren Tatar, enerji maliyetlerinin artmasıyla kabloyla elektriğin gelmesinin önemli olduğunu kaydetti.
Su projesindeki gelişmeler hakkında da bilgi almak istediğini dile getiren Tatar, Türkiye’den gelen suyun denize aktığı yönündeki bilgilere işaret ederek bu konuda bir gelişme olup olmadığını sordu. Tatar, suyun tarımsal faaliyetlerde kullanılması için süren çalışmaların hangi aşamada olduğunun da anlatılmasını istedi.
Kablo ile elektrik enerjisinin tamamlayıcısının yenilenebilir enerji olduğunu dile getiren Tatar, hükümetin reformlar konusunda zayıf olduğunu ve reformları hiç kullanamadıklarını kaydetti.
Sanayi bölgelerindeki yatırımlara siyasi yaklaşılmaması gerektiğine dikkat çeken Tatar, verimlilik artıkça sanayi bölgelerinin canlanacağını, yerli üretim arttıkça da ekonomide ciddi gelir elde edileceğini ve bu çalışmalara önem verilmesini istedi.
NAMİ: “KATMA DEĞERİ YÜKSEK BİR EKONOMİYE GEÇİLMELİ”
Daha sonra kürsüye gelen Ekonomi ve Enerji Bakanı Özdil Nami, milletvekillerinin eleştiri ve sorularını yanıtladı, katkılara teşekkür etti.
KKTC ekonomisinin izolasyonlar altında olmasından dolayı çok etkilediğine dikkat çeken Nami, amaçlarının ekonomiyi olumsuz etkilerden korumak olduğunu kaydetti.
Katma değeri yüksek bir ekonomiye geçilmesi gerektiğine dikkat çeken Nami, ekonominin gelişmesi için gerekli çalışmaların yaparak vatandaşların refah seviyesini artırmak için bir yapı düşündüklerini kaydetti.
Nami, bakanlığın elinden bazı dairelerin alınması eleştirilerine cevaben bakanlığın işleyişinden bahsetti.
“OTOMASYON SİSTEMİNE GEÇİLDİ”
Nami, Ticaret Dairesi otomasyon sisteminin, sadece iç ve dış ticaret bölümlerini kapsayacak şekilde değil uygulamaya yeni giren, ürün güvenliği, metroloji yasası, tüketicileri koruma yasası, hal yasası ve TAREX sistemini de içerecek şekilde kapsamının geliştirildiğini kaydetti.
Nami, E-devlet aracılığı ile ve TURKSAT ile sürdürülen projenin ilerlemekte olduğunu ve bütçeden para ödenmeden TC finansmanı ile gerçekleştirileceğini ifade etti.
İTHAL İZNİNDE KOLAYLIKLAR
İthalat sisteminde bürokrasiyi azalttıklarını dile getiren Nami, “Dünya Bankası desteği ile çalışma yaptığımız ithalat izinlerinde bürokrasiyi azaltmak ve iş insanlarına kolaylık sağlamak amacı ile Dış Ticaret Tüzüğü’nde değişikliğe gidilerek Ticaret Dairesi’nden ithal izni alması gereken emtia sayısını 103 adetten 39 adete düşürmüş bulunmaktayız. Konu ile ilgili detay çalışmalar ön izin veren makamlarla devam ettirilmekte olup, gerekçelendirilemeyen ön izinlerin tespit edilmesi halinde, bu gibi ön izinlerde ortadan kaldırılacaktır” dedi.
“YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEYEN 173 KİRACININ SÖZLEŞMELERİ İPTAL EDİLDİ”
Ekonomi ve Enerji Bakanı Özdil Nami, Sanayi Dairesi’nin faaliyetlerine değinirken şunları söyledi:
“Nisan 2018 tarihinde sanayi bölgelerinden yer kiralayan ancak kira süresi içerisinde yükümlülüklerini yerine getirmeyen kiracılarımızın kira sözleşmelerini iptal etmeye başlamıştır. Sanayi Dairesi tarafından iptal edilen sanayi arazilerinin ihtiyaca göre adil ve şeffaf bir yaklaşım ile yeniden dağıtılması için, Kalkınma Bankası, KOBİGEM, KTEZO, KTSO temsilcileri ve Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bürokratlarından oluşan bir değerlendirme komitesi oluşturmuştur. Komite, dağıtım için kriterler belirleyerek, gazete ve sosyal medya aracılığı ile duyuru yapmış ve başvuru kabul etmiştir. Gelinen aşamada iptal edilen parsel toplamı 173 adet; Parsel Kiralama Komisyonu tarafından kiralanan ve yenilenen parsel toplamı 97 adet, Parsel Kiralama Komisyonu tarafından kiralanacak parsel toplamı ise 76 adettir.”
OSB REHABİLİTASYON YASASI
Organize Sanayi Bölgeleri Rehabilitasyon Yasası’nı hazırladıklarını dile getiren Nami, yasanın şu an yürürlükte olduğunu kaydetti.
Mevcut ve yeni kurulacak sanayi bölgelerinde çevre kirliliği, ortak kullanım alanlarına müdahale, kaçak yapılaşma, faaliyet dışı kullanım, alt ve üst yapılara zarar veren sanayicilere gerekli cezaların Sanayi Dairesi tarafından verilebilmesi için Organize Sanayi Bölgeleri Yasası’nda Haziran 2018’de değişiklik yapıldığını da kaydeden Nami, bu değişiklik sonrasında 15 daire personelinin Bakanlar Kurulu tarafından “Soruşturma Memuru” olarak görevlendirildiğini belirtti.
DENETİMLER… UYARILAR…
Nami, sanayi bölgelerinde eylülden beri denetimlerin sürdüğünü, bugüne kadar 6 sanayi bölgesinde yasaya aykırı çalışmalar yapan kiracılara gerekli uyarıların yapıldığını ve uyarıları dikkate almayan 17 kiracıya da para cezası kesildiğini açıkladı.
Sanayide tahsilatları yükselttiklerini dile getiren Nami, “Biriken ödenmemiş kira borçlarının tahsili amacıyla başlatılan çalışmalar neticesinde 5 milyon TL’ye yaklaşan borçların 1 milyon TL’ye yakın kısmı tahsil edilmiş olup, geriye kalanların da tahsil edilmesi içim Maliye Bakanlığı - Gelir ve Vergi Dairesi’ne Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası çerçevesinde bildirilmiştir” dedi.
YENİLENEBİLİR ENERJİ… KASIM 2018 İTİBARIYLA KAPASİTE 21 MW
Yenilenebilir Enerji Kurulu çalışmalarına da değinin Nami, KKTC’de güneş enerjisi kullanımını yükselttiklerini kaydetti. 2018 yılı başında izinlendirilerek şebekeye bağlanan başvuru kapasitesi toplam 11 MW iken Kasım 2018 itibari ile bu kapasite 21 MW olduğunu dile getirdi.
Bakan Nami, “KIB-TEK’e ait 1,27 MW’lık Serhatköy GES’le beraber toplamda şebekeye verilen elektrik 21.01 MW’a ulaşmıştır. 2018 yılı başında izinlendirilen toplam başvuru 8,2 MW iken Aralık 2018 itibari ile bu kapasite 28MW olmuştur” bilgisini verdi.
Nami, KIBTEK ve YEK onaylı izinlendirilen 28 MW, izinlendirmenin yapılabilmesi için eksik evrakların tamamlanması ve süreç içerisinde konutlara ve küçük ölçekli işyerlerine verilecek yeni izinlerle yenilenebilir enerji kapasitesinin 2019 yazı öncesinde kurulu üretim gücü kapasitesi olan 350 MW’ın yüzde 13-14’üne ulaşacağını ve bu oranın MW olarak karşılığının ise 50 MW gibi bir kapasite olacağını kaydetti.
Enerji Verimliliği Komitesi oluşturulduğunu dile getiren Nami, “2019’un ilk çeyreğinde Enerji Verimliliği Yasası’nı yürürlüğe koymak için uğraşacağız” dedi.
BAKANLIK MERKEZ ÖRGÜTÜ
Uluslararası şirketlerin gözden geçirildiğini dile getiren Nami, “Hesap sunmayan ve yıllık aidatlarını ödemeyen 182 şirket iptal edildi. Bakanlık bünyesinde faaliyet gösteren Uluslararası İşletme Birimi tarafından hesap sunmayan, yıllık aidatlarını yatırmayan 182 işletmenin faaliyet izni iptal edilmiştir. Ödenmeyen rakamlar kamu alacaklarına aktarılmıştır” dedi.
Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitliği Dairesi’nce Yabancı Sermaye Yasası’nda öngörülen bürokrasinin azaltıldığını dile getiren Nami, “2018 yılı içerisinde Yabancı Sermaye Yasası’nda bir çalışma yapılmıştı. Söz konusu yasada yapılması düşünülen değişiklikle yabancı iştirakçilerin şirket kuruluşlarında ve/veya katılacakları şirketler için gerekli Bakan onayının, bundan böyle Şirketler Mukayyidi’nin uhdesinde olması öngörülmektedir” şeklinde konuştu.
Kalkınma Bankası sanayi kredileri plasman kaynağından acil işletme sermaye kredisi sağladıklarını da kaydeden Nami, 2018 Bütçesi ve İş Programında 32 milyon TL ayrılan sanayi kredileri plasman kaynağından “Banka Kaynaklı Acil İşletme Kredisi” tahsis edilmesine karar vererek uygulamaya geçirildiğini, bunun için 2018 sonuna kadar 35 milyon plase edilmesinin hedeflendiğini kaydetti.
38 MİLYON TL’LİK YENİLENEBİLİR ENERJİ PROJESİ
İşletmelerin maliyetlerinde önemli rolü olan elektrik giderlerini azaltmak ve çevreye zararlı yakıt tüketimine dayalı üretim yerine yenilenebilir enerji projelerine destek verdiklerini dile getiren Nami, “Kalkınma Bankası ülke ekonomisine katkısı olan ve reel sektörün maliyetlerinin düşürülmesinde ve verimliliğinin artırılmasında önemli bir faktör olan yenilenebilir enerji projelerini desteklemeye devam etmektedir. Yılsonuna kadar 38 milyon TL’lik proje onaylanması beklenmektedir” dedi.
Avrupa Birliği ve Dünya Bankası ile çeşitli konularda çalıştıklarını dile getiren Nami, “Bakanlığımızda Avrupa Birliği ve Dünya Bankası ile toplam 10 toplantı yapıldı. Geçtiğimiz 10 aylık süreçte, Avrupa Birliği ve Dünya Bankası ile birlikte çeşitli projeler yürütüyoruz. Avrupa Koordinasyon Merkezi’nin de katkıları ile devam eden çalışmalarımızın başında, İthalat Rejiminin Kolaylaştırılması, Kuzey Kıbrıs Ekonomik Vizyonunun Oluşturulması, Enerji, Tarım alanında teşviklerin gözden geçirilmesi gibi çalışmalar gelmektedir” şeklinde konuştu.
Türkiye Cumhuriyeti ile istişare ve işbirliklerinin de devam ettiğini dile getiren Nami, şu bilgileri paylaştı:
“TC eski Ekonomi Bakanı ve eski Sanayi Bakanı, TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı ve TC Ticaret Bakanı ile resmi temaslar gerçekleştirdik, KKTC ve TC Türk Standartları Enstitüsü arasında iş birliği protokolü İmzaladık, KKTC ve TC Türk Standartları Enstitüsü arasında iş birliği protokolü imzalandı. Protokol TC Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Dr. Faruk, Özlü ve KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanı Özdil Nami arasında imzalandı. Protokol kapsamında standardizasyon, eğitim, muayene, gözetim, laboratuvar hizmetleri, deney, kalibrasyon, personel, helal belgelendirme gibi alanlarda iş birlikleri öngörülüyor.”
Enerji konusundaki uluslararası çalışmalar yaptıklarını da ifade eden Bakan Özdil Nami, ENTSO-e (Avrupa elektrik iletim sistemi işleticileri ağı) ve Avrupa Komisyonu ile Brüksel'de toplantı yaptıklarını kaydetti.
“ENTSO-e ve Avrupa Komisyonu ile Kuzey Kıbrıs’taki mevcut enerji üretimi ve tüketimi ile ilgili son durumu, ülkemizdeki temiz ve verimli enerji çeşitliliğine yönelik yatırım ihtiyacını ve Türkiye ile enterkonnekte kablo konusunda yapılan çalışmalarla ilgili toplantı yapılmıştır” şeklinde konuşan Nami, Avrupa Komisyonu Yapısal Reform Destek Servisi Genel Müdürlüğü ile de, adanın kuzeyinde yürütülen mali destek programını ve özellikle enerji konusunu masaya yatırdıklarını bildirdi.
Türkiye Cumhuriyeti ile enerji konusunda ortak çalışmalara devam ettiklerini söyleyen Nami, şöyle konuştu:
ENTERKONNEKTE
“Cumhuriyet Meclisi’nin 16 Ocak 2017 tarihli yirmi dokuzuncu birleşiminde oy çokluğuyla kabul edilen, ‘Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Enerji Alanında İşbirliğine İlişkin Anlaşma (Onay) Yasası’ gereğince, KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı ve TC Enerji Bakanlığı arasında, enerji alanında gelecek işbirliklerine yönelik bir takım çalışmalar sürdürmekteyiz. Bu çalışmalar, yine bahse konu anlaşmanın sağladığı zeminden hareketle kurulan Ortak Enerji Çalışma Grubu ile sürdürülmektedir.
Enerji konusunda, Türkiye Cumhuriyeti’ndeki üst düzey muhataplarımızla 5 toplantı (1. Cumhurbaşkanları arasında, 2.KKTC-TC Ekonomi Bakanları arasında, 3. KKTC TC Enerji Bakanları arasında iki adet toplantı) bununla birlikte Ortak Enerji Çalışma Grubu Kasım ayı içerisinde bir araya geldi. OEÇG, yenilenebilir enerji kapasitemizin artmasına ve elektrikte Avrupa Enterkonnekte Ağı’nın bir parçası olmamıza olanak tanıyacak olan, ‘KKTC ve TC arasında Enterkonnekte Kablo Projesi’ ile ilgili çalışmalar, bununla birlikte LNG, CNG gibi alternatif çalışmaları nihai haline getirmek için çalışıyorlar.”
Serbest Liman ve Cypfruvex ile ilgili çalışmaları olduğunu ve gecikmeli tahsilatları almak için gerekli çalışmaları da başlattıklarını dile getiren Nami, Cypfruvex’le ilgili maliyetleri Tarım Bakanlığı ile ilgili yapılacak istişareden sonra açıklayacaklarını kaydetti.
Nami’nin konuşmasının ardından Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu, 79 milyon 763 bin 700 TL’lik Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bütçesini oy çokluğu ile onayladı.
Bütçe görüşmelerinde daha sonra 309 milyon 764 bin 900 TL öngörülen Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı bütçesine geçildi.