Meltem SONAY
Ülkedeki 3. Dünya ülkesi vatandaşı işçi sayısında, son 4 yılda yaşanan CİDDİ artış, kayıt dışı yaşam, nüfus politikaları açısından yaşanan sıkıntıların yanı sıra, bu işçilerin adaya gelişine ilişkin ‘iddialar’, insan ticaretine ilişkin endişelerini de artırıyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan elde edilen verilere göre, ülkedeki üçüncü dünya ülkesi vatandaşı KAYITLI İŞÇİ sayısı %150 artışla, son yıllarda 4 binlerden, 13 -14 bine çıktı.
Sosyal Sigortalar kayıtlarından 2013’te 4 bin 895 olan kayıtlı 3. Dünya ülkesi vatandaşı işçi sayısının şu sıralar 13-14 bin civarında olduğu görülüyor.
32 bin TC Yurttaşı kayıtlı işçi
Türkiye Cumhuriyeti’nde iyileştirilen sosyo- ekonomik koşulların işçi akışını yavaşlattığı belirtilirken, ‘ucuz işçi’ arayışındaki işverenin 3. Dünya ülkelerinden gelen işçiye yöneldiği tespiti de ortaya konuyor.
Şu anda 32 bin civarın Türkiye Cumhuriyeti uyruklu işçinin kayıtlı olarak çalıştığı Kuzey Kıbrıs’ta sayı 2013’te 27 bin 383’tü.
2016 yılı sonunda çıkarılan Muhaceret Affı’ndan da yararlanan 5 bin 900 işçi de kayıtlı işçi sistemine dahil edilmişti.
TC’den gelen işçi ‘Normal seyrinde’… 3. Dünya’dan ANORMAL…
Türkiye Cumhuriyeti’nden gelen işçi sayısının büyüyen ekonomiye oranla ‘normal seyrinde’ olduğu yorumu yapan uzmanlar, 3. Dünya ülkesi vatandaşlarındaki artış için ayni şeyin söylenemeyeceğini belirtiyor, 3. Dünya ülkesi yurttaşı işçilerin sayısındaki artış ise ANORMAL olarak nitelendiriliyor.
Çalışma Bakanlığı çözüm arıyor…
Çalışma Bakanlığı’nın 3. Dünya ülkesi çalışanların, tüm sektörler, özellikle de emek yoğun sektörlerde çalıştırılmak üzere ‘aracılar’ vasıtası ile getirtildiğine dair ciddi iddialara karşı inceleme başlattığı elde edilen bilgiler arasında.
3’üncü dünya ülkesi vatandaşı işçi sayısında, son 4 yılda yaşanan CİDDİ artış, kayıt dışı yaşam, nüfus politikaları açısından sıkıntıların yanı sıra, bu işçilerin adaya gelişine ilişkin ‘iddialar’, insan ticaretine ilişkin endişelerini de artırıyor.
3. Dünya ülkesi işçi çalıştırma oranları çok yüksek…
Bazı sektörlerde 3. Dünya ülkesi işçi çalıştırma oranlarının çok yüksek olması ciddi endişeler yaratıyor.
Yüzlerce 3. Dünya ülkesi yurttaşı işçi için başvuran, ardından bu işçilerin çoğunu işten durdurup ilişiği kesilen işçilerin sistemden çıkıp ya ülke içinde kayıt dışı çalışmaları, ya da ülkeden yasal olmayan yollarla çıkmalarına da neden olan şirketlerin bir süre sonra yeniden onlarca işçi getirme talebinin, sorunu çıkmaza doğru götürdüğü belirtiliyor.
Bakanlığın 3. Dünya ülkesi uyruklu çalışanlara ilişkin bir kota, çalışma sürelerine bir kısıtlama ve işçiyi getiren işverenin, çıkışına sağlaması adına düzenlemeler üzerinde çalıştığı da öğrenildi.
Mağduriyetler de var… İHRAÇ EDİLEMİYORLAR…
‘Dil’ problemi yaşayan bu işçilerinin zaman zaman yaşadıkları mağduriyetler nedeniyle Çalışma Dairesi’ne başvurduğu, ‘aracılarla’ ilgili önemli iddialara da bu başvurulardan ulaşıldığı da elde edilen bilgiler arasında.
Mağdur olan işçi, yani işveren tarafından Çalışma İzni çıkarılmamış işçi, teminat mektubu kırılarak Çalışma Bakanlığı’nca mağduriyetinin giderilip ülkesine gönderilmesi gerekirken, ‘biz para verdik geldik, gitmek istemeyiz’ diyen bu işçilerin ülkelerine gönderilmesinde de sıkıntı yaşanıyor.
Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası’na aykırı hareket veya başka bir suça karışma nedeniyle yakalanan ve ‘ihraç’ kararı çıkan bu kişiler, zaman zaman da ‘pasaportları bulunamadığı’ için ihraç edilemiyor.
Şu anda Lefkoşa Merkezi Cezaevi’nde işlediği suç nedeniyle ihraç edilmesi gereken ancak yurt dışına çıkışı sağlanamayan çok sayıda üçüncü dünya ülkesi yurttaşı olduğu da elde edilen bilgiler arasında.
3. Dünya ülkesi vatandaşı işçilere ilişkin veriler net değil…
Çalışma Bakanlığı, bir süredir üzerinde çalışılan otomasyon sistemiyle bu sorunu çözmeye çalışsa da , ‘ÖN İZİNLE’ gelmiş olmalarına karşın, istatistiki veri almada yaşanan karmaşıklık nedeniyle ülkeye gelen 3. Dünya ülkesi vatandaşı işçilerin ne kadarının kayıt altına alındığı net değil.
Ülkeye ön izinle gelip, Çalışma İzni’ne dönmeyenlerin olduğu bilinse de, şu anda bunların tam rakamına ulaşmak mümkün değil.
Çalışma Bakanlığı’nın 3. Dünya ülkesi çalışanların, yoğunlukla İnşaat ve Tarım ve Hayvancılık Sektörleri’nde çalıştırılmak üzere ‘aracılar’ vasıtası ile getirtildiğine dair ciddi iddialara karşı inceleme başlattığı elde edilen bilgiler arasında.
Geliş var, dönüş yok!
Çeşitli sektörlerde çalıştırılmak üzere ülkeye getirtilen bu işçilerin, birkaç ay çalıştırıldıktan sonra işten durdurulduklarını, 6 ay dolmuşsa başka sektöre yatay geçiş hakkı olmasına karşın, bu yatay geçişlerin de olmadığı belirtiliyor.
Çalıştırılmak üzere getirtilen işçiler, bir süre sonra işten çıkarılıyor, ülkeden çıkışları da sağlanmayan bu işçiler ülkede kayboluyor… Bir süre sonra aynı şirketler yeniden 3. Dünya ülkesi yurttaşı işçi getirmek için başvuruda bulunuyor.
Kota, teminat, süre kısıtlama…
Çalışma Bakanlığı’nın tüm bu sorunlara çözüm bulmak adına çalışmalarını yoğunlaştırdığı, özellikle de 3. Dünya ülkesi uyruklu çalışanlara ilişkin bir kota, çalışma sürelerine bir kısıtlama ve işçiyi getiren işverenin, çıkışına sağlaması adına düzenlemeler üzerinde çalıştığı öğrenildi.
Çalışma Bakanlığı’nın, 1 yıl süreli olan ve işçinin getirtildiği ülkeye bağlı olarak 1000-1250 Euro olarak değişen teminata ilişkin de düzenleme öngördüğü ve işçinin ülkeden çıkışı sağlanmadan bozulmayacak bir teminat düzenlemesi üzerinde çalıştığı belirtiliyor.
Yeni düzenleme yolda…
Bir mevzuat değişikliğine hazırlanan Bakanlığın tüm onayları da merkeze aldığı, şirketlerin tek tek incelendiği, kimin nerede, ne kadar işçi çalıştırdığı, sürekli işçi getirdiği halde, bir süre sonra ilişiği kesmek koşulu ile işçilerin boşta kaldığının mercek adlına alındığı da elde edilen bilgiler arasında.
‘İnsan Ticareti’nin saklı yüzü
‘ARACILAR’
Üçüncü dünya ülkesi yurttaşı işçilerle ilgili en önemli sorunların başında gelen ise işçilerin gelişini sağlayan ‘ARACILAR’…
Sosyal Medya’da dahi ‘pazarlama’ usulü ile fotoğrafları ve hatta videoları ile 3. Dünya ülkesi yurttaşı işçilerin tanıtımlarını yapan bu ARACILAR, ihtiyaca göre işçi getiriyor.
İşverenlere aracılık yapan bu kişiler, işverenler adına yürütülmesi gereken işleri de yürüterek işçi ile işverenleri buluşturuyor ancak gayrı yasal olmaları hasebiyle bu işlemleri ‘görünmez’ bir şekilde sürdürüyor.
İNSAN TİCARETİ yapan bu aracıların, işçilerden yüklü miktarda para aldığı iddia edilirken, işverenlerin sorumluluğunda olan ‘Teminat’ bedellerini dahi bu işçilere ödettikleri de ileri sürülüyor…
Çalışma Bakanlığı’nın özellikle ‘mağduriyeti’ nedeniyle başvuran 3. Dünya ülkesi uyruklu işçilerin ifadelerinden bu yönde ciddi iddialara ulaştığı, bu konuda yapılabileceklerle de ilgili çözüm yolu aradığı elde edilen bilgiler arasında.
Binlerce Euro’yu bulan bedeller karşılığında 3. Dünya ülkesi uyruklu kişileri buraya getiren ARACILAR, kayıtlı olmadıkları için denetlenemiyor.