Hellim tesciliyle ilgili beş örgüt Ledra Palace geçiş noktası önünde basın açıklaması yaptı. Açıklamada AB Komisyonu’nun, hellimin iki toplumun ortak kültürel ürünü olduğunu unutmadan, hakkaniyetli, adil ve adadaki gerçeklere uygun şekilde karar alması gerektiği belirtildi.
YENİDÜZEN
Kıbrıs Türk Sanayi Odası, Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği, Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği, Kıbrıs Türk Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği ve Kıbrıs Türk Ziraat Mühendisleri Odası’ndan oluşan beş örgüt, bugün Ledra Palace geçiş noktası önünde hellimin tescili konusunda basın açıklaması yaptı.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu’nun, hellimin iki toplumun ortak kültürel ürünü olduğunu unutmadan, hakkaniyetli, adil ve adadaki gerçeklere uygun şekilde karar almasını sağlamak adına basın açıklaması yapıldığı ifade edildi. Açıklamanın ardından hazırlanan mektup Yapısal Reform Destek Servisi Avrupa Komisyonu Mario Nava’ya ulaştırılmak üzere ara bölgede AB yetkililerine verilmek istendi.
Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk, AB yetkilisinin basın olduğu gerekçesiyle mektubu almaya gelmediğini ifade ederek, polisin ‘karantina’ uyarılarına rağmen örgüt temsilcileri ara bölgeye geçti. Ara bölgede muhatap bulamadıklarını kaydeden örgüt temsilcileri yeniden kuzeye geri döndü.
Kuzeye geçişte basına kısa bir açıklama yapan Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğulları, mektubu verecek muhatap bulamadıklarını, hiçbir temasları olmadığını ifade ederek, geri geldiklerini belirtti. Naimoğulları, “Kıbrıslı Türk üreticilerden çekiniyorlar. Tarafsız olunuz, hellimin Kıbrıs adasının urunu olduğunu kabul ediniz. Tek taraflı karar alınacaksa kuzeyde AB Ofisi olmasına gerek yoktur.” dedi.
Yapısal Reform Destek Servisi Avrupa Komisyonu Mario Nava’ya ulaştırılmak üzere hazırlanan mektupta şu ifadeler yer aldı:
“Sayın Mario Nava
Genel Direktör
Yapısal Reform Destek Servisi Avrupa Komisyonu
Sayın Nava,
Aşağıda imzası bulunan ve hellim sektöründe faaliyet gösteren üretici, çiftçi, hayvan üreticisi/yetiştiricisi ve imalatçı olan sivil toplum kuruluşları olarak, bu güne kadar hellim / halloumi’nin PDO olarak kaydı ve Yeşil Hat üzerinden ticaretine sürecinde aktif bir rol oynadık. Bu süreçte şu andaki PDO başvurusunun Komisyon’a ulaştırılmasının öncesinde ve sonrasında itirazlar yaptık ve endişelerimizi dile getirdik.
Siz ve ekibiniz bu konuyla ilgili olarak uzun zamandır çalıştığınız için, hellimin Kıbrıslı Türkler için sosyal ve ekonomik önemini vurgulama ihtiyacı hissetmiyorum. DG REFORM’un çok uzun zamandır devam eden bu konuyu çözme konusunda hassas bir denge sağlama amaçlı çabalarını takdirle karşılıyoruz.
Yapmış olduğumuz itirazlara ve ifade ettiğimiz endişelere rağmen yasal sürecin devam etmekte olduğunu anlıyoruz. Bu çerçevede üreticilerimizin sağlık teftişlerini yapmak için atanacak olan uzmanların bağımsız ve tarafsız olmasının öneminin altını çizmek istiyorum.
Bugüne kadar Yeşil Hat üzerinden yapılan ticaret Komisyon’un atadığı uzmanların yaptıkları teftişler sonucunda gerçekleşiyordu. Komisyon tarafından yapılan atamalar uzmanların gerekli bağımsızlık ve tarafsızlık standartlarında çalışmalarına olanak sağlıyordu. Eğer Komisyon hellimin ticareti ile ilgili olarak gerekli olan teftiş uzmanlarının atamalarını yapmak istemiyorsa, Kıbrıslı Türkler açısından bu uzmanların bağımsızlıkları ve tarafsızlıkları onların Kıbrıs Türk tarafının rızasıyla atanmaları yoluyla garanti edilebilir. PDO kaydı ile ilgili olan teftiş uzmanları iki liderin 2015 yılında yaptıkları ortak açıklama sonucunda atanmıştı.
Bildiğiniz gibi halihazırda Kıbrıs Rum tarafının tutumundan dolayı malların Yeşil Hat üzerinden ticareti konusunda birçok engel ve zorluk mevcuttur. Bunlara örnek olarak Kıbrıs Rum yetkililerin Kıbrıs Türk ticari araçlarının ve işlenmiş gıdaların geçişine izin vermemelerini, ve Kıbrıs Türk üreticilerin ürünlerini Güney Kıbrıs’taki marketlerde satılması ve reklam yapılması ile ilgili karşılaştıkları zorlukları örnek verebiliriz. Komisyon’un müdahil olmasına rağmen bu engellerin aşılamamış olması çerçevesinde hellimin Yeşil Hat üzerinden ticaretinin sadece Kıbrıs Rum tarafının atayacağı uzmanların teftişiyle mümkün kılınmasının durumu daha komplike ve sorunlu hale getireceği sonucuna varabiliriz.
Takdir edersiniz ki hellimin PDO olarak kaydı ve Yeşil Hat üzerinden AB piyasalarına ulaştırılması Kıbrıslı Türk üreticiler için büyük bir imkan yaratacaktır. Ancak Kıbrıs Türk hellim üreticilerinin altyapılarını geliştirmeleri ve AB’nin talep ettiği standartlarda üretim yapabilmeleri için makul bir geçiş sürecine ve yardıma ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çerçevede Komisyon’un gerekli teknik ve mali yardımı Kıbrıs Türk hellim endüstrisine kanalize etme konusunda somut adımlar atmasını talep ediyoruz.
Son olarak, anladığımız kadarıyla Komisyon’un belirlemiş olduğu geçiş dönemi 2024 yılında sona eriyor. Kıbrıs Türk hellim sektörünün yeni standart ve süreçlere adaptasyon için ihtiyacı olan zaman göz önüne alındığında bu sürenin 2034 yılına dek 10 yıllık bir ek süre için uzatılmasının uygun olacağını düşünüyoruz.
Hellim’in PDO olarak kaydının yapılması ve Kıbrıs Türk hellim üreticilerinin ürünlerini AB piyasasına satmalarına ilişkin bu önemli noktada yukarıda ifade ettiğimiz noktaları dikkate almanızı rica ediyoruz.
Saygılarımızla,
Kıbrıs Türk Sanayi Odası
Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği
Kıbrıs Türk Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Kıbrıs Türk Süt İmalatçıları Birliği
Kıbrıs Türk Ziraat Mühendisleri Odası”
FOTOĞRAFLAR: ÖDÜL AŞIK ÜLKER