Avrupa Birliği üniversite öğrencilerine yönelik 2007’den beri uygulamakta olduğu burs programının kapsamı ilk kez bu yıl lise son sınıf öğrencilerini kapsayacak şekilde genişletti. Ancak “kuzeydeki okullarda öğrenim görme” koşulunu getirerek güney Kıbrıs’taki okullarda öğrenim gören öğrenciler kapsam dışı bırakıldı.
Burs programının kapsamının genişletilmesi olumlu bulunurken, güneyde öğrenim gören öğrencilerin kapsam dışında bırakılması tepkilere ve tartışmalara neden oldu.
Neden bu öğrenciler kapsam dışı bırakıldı? Amaç nedir? Sorularına yanıt aranmaktadır.
Hukuki, siyasi nedenler mi var? Yoksa bir yanlışlık mı var?
Burslar kimin için?
Kıbrıslı Türkler, Avrupa Birliği üyesi toplumlarında uygulanmakta olan Comenius, Erasmus, Grundtvig, Leonardo da Vinci gibi eğitim programlarından Kıbrıs’ın kuzeyinin müktesebatın dışında kalmasından dolayı yararlanamamaktadırlar. Bu nedenle “Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşayan” Kıbrıslı Türklere yönelik hazırlanan Mali Yardım Tüzüğü çerçevesinde öğrencilere burs verilmektedir.
Güneyde okuyan öğrenciler nerede yaşıyorlar?
Güneyde öğrenim gören öğrenciler Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşıyorlar. Eğer AB vatandaşlığını alarak güney Kıbrıs’a veya bir başka AB ülkesine yerleşip yaşamlarını ve eğitimlerini orada sürdürüyor olsalardı elbette Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşayanlara verilen burslardan yararlanmaları doğru olmazdı. Ama bu öğrenciler kuzeyde yaşıyorlar. Sabahleyin güneye geçiyorlar, öğleden sonra geri kuzeye geliyorlar.
Üstelik İngiliz okulu kendi yasal mevzuatı çerçevesinde Kıbrıslı Türklere her yıl kontenjan ayırmaktadır. Bir tarafta devletin bir kurumu yasal mevzuat çerçevesinde kontenjan verecek, diğer taraftan da bu kentanjanlardan yararlananlara burs verilmeyecek... Bu öğrenciler Kıbrıs’ın kuzeyinde İngiliz okulu olmadığı için mevzuat gereği kendilerine verilen eğitim hakkını kullanmak amacıyla güneye geçiyorlar...
Getirilen kurallar arasında başka bir çelişki daha kendisini göstermektedir.
Güneyde öğrenim görmekte olan öğrenciler kapsam dışı bırakılırken, kuzeyde öğrenim gören öğrenciler eğer tercih ederse güneydeki bir üniversitede burslu olarak bir yıl okuyabileceklerdir. Yani önce güneyde okuyan öğrencileri kapsam dışına it, daha sonra da güneyde okumaları için burs ver.
Başka bir çelişki daha...
B tipi burslara başvurma kuşulları arasında “Kıbrıs'ın kuzey kesimi dışındaki diğer üniversitelerden mezun olmuş olan kişiler de başvurabilirler. Fakat onlar ayrı bir sıralama listesiyle rekabet edeceklerdir.” kuralı getirildi. Buna göre güneydeki bir üniversiteden mezun olan birisinin başvurusu kabul edilmektedir. Hatta liseyi güneyde tamamladıktan sonra üniversiteyi de orada tamamlamışsa yine başvurusu kabul edilmektedir.
Güneydeki üniversitelerden mezun Kıbrıslı Türklerin başvuruları kabul edilirken, neden liselerde öğrenim görenler kabul edilmemektedir. Eğitim kurumları arasında neden farklı iki uygulama getirildi. Doğru olan hangisidir?
Getirilen bu kısıtlamanın AB hukukunda bir karşılığı var mı? Hukuki bir dayanağı var mı?
Eğer amaç güneyde okuyanların hem Kıbrıs Cumhuriyeti aracılığıyla AB burslarından, hem de kuzeydeki burslardan, ikisinden de yararlanmalarını önlemekse, getirilen kurallar bu amacın ötesine taşmaktadır. AB açıkca Kıbrıs Türk toplumuna “Güneydeki okullara çocuklarınızı göndermeyin.” mesajını vermektedir. “Gönderirseniz burs vermeyeceğim.” demektedir.
Amaç her iki taraftan burs almayı önlemekseydi daha farklı kararlarla yapılabilirdi.
Örneğin okuduğu yere bakılmaksızın;
Sürekli ikameti kuzey Kıbrıs olmak;
Güneydeki okullarda öğrenim görenler kendi içlerinde sıralama yapılır (B tipi burslarda olduğu gibi);
AB burslarından her iki taraf da dahil olmak üzere bir kez yararlanmış olmak gibi çeşitli kurallar getirilebilirdi.
Kıbrıs’ın kendine özgü siyasal koşulları ve hassasiyetleri olduğundan alınan kararların farklı sonuçlar doğurabileceği gerçeğinden hareketle söz konusu kararın Kıbrıs’taki iki toplum arasında ve Kıbrıslı Türklerle AB arasındaki yakınlaşmaya pek olumlu katkı sağlamayacaktır.