Fehime ALASYA
Akaryakıt teminiyle ilgili önceki gün ülkede yaşanan kaos, dün sabah da ‘sınırlı temin’ ile devam etti. Bazı benzinciler, istasyonlarındaki yakıtı bitirdiği için hiç akaryakıt vermezken, bazıları ise sınırlı sayıda, ‘en fazla ‘100 TL’ akaryakıt verebileceğini belirtti. Dün gün boyu akaryakıtta yaşanan kriz, giderek derinleşti. Vatandaşların yanında ana ihtiyacı mazot olan sektörler de durumdan olumsuz etkilendiğini ifade etti. Bugün mazot bulamayacağı endişesi taşıyan birçok işletme, ‘kontak kapatacağı’ öngörüsü paylaştı. Yapılan zammın yaşamın birçok alanını etkileyeceğini ifade eden sektör temsilcileri, akaryakıt krizi ve beraberinde getirilen zammı da sert bir dille eleştirdi.
Toplu taşımacılık, taksiciler, hayvancılar ve çiftçiler, yaşananları eleştirdi…
Sabah saatlerinde akaryakıt temini ile ilgili son durumu YENİDÜZEN’e değerlendiren Benzinciler Birliği Başkan Yardımcısı Ertan Fidan, sektördeki normal fiyatlandırma gününün Salı günü olduğunu belirterek, “O gün devlet nasıl bir politika izleyecek bilmiyoruz. Devlet dolum tesislerini tatmin eden yani zarar-ziyanını karşılayan bir hareket sergiler veya Fiyat İstikrar Fonundan sübvanseye ederse o zaman normale dönebiliriz. Şu anki durumda ciddi miktarda fiyat değişimi kaçınılmaz gibi görülüyor.” dedi.
Fidan, dolum tesislerinin dün gün boyunca istasyonlara sınırlı ürün verdiğini, önceki günkü izdihamdan sonra birçok akaryakıt istasyonunun stoklarının tükendiğini belirtti.
Dünya piyasası ve döviz kurlarındaki artış nedeniyle maliyetlerin tüm dünyada çok fazla yükseldiğini yineleyen Fidan, “Salı gününe dek bu izdiham sürebilir, sınırlı miktarda ürün verilmeye devam ederse sıkıntı yaşanacaktır.” yorumunu yaptı.
Neler yaşanmıştı?
Hatırlanacağı üzere; K-Pet ve Al-Pet, dövizde yaşanan artış sonrasında, dolum tesislerine getirdikleri akaryakıtta, dünya piyasası ve döviz kurlarındaki artış nedeniyle 1.30 TL’lik zarara uğradıkları gerekçesiyle benzin istasyonlarına akaryakıt satışını durdurmuştu.
Söz konusu karar üzerine ülke genelindeki benzin istasyonlarında metrelerce uzayıp giden kuyruklar ve izdiham olmuştu.
Al-Pet ve K-Pet yetkililerinin önceki gün akşamüzeri, Maliye Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı Müsteşarları ile üst düzey görüşmeler sürdürdüğü öğrenilmiş, akabinde Başbakan Yardımcısı, Ekonomi ve Enerji Bakanı Erhan Arıklı, akaryakıt krizi hakkında bir açıklama yapmış, dağıtımcı iki firmanın bu sabah itibarıyla piyasaya yakıt vereceklerini açıklamıştı.
Toplu Taşımacılar Birliği Genel Koordinatörü Bekir Akandere:
Toplu taşıma durabilir
“Bugünün (dünün) mazotunu bulduk ama yarın (bugün) ne olacağımız bilinmiyor” diyen Kıbrıs Türk Toplu Taşımacılar Birliği Genel Koordinatörü Bekir Akandere, toplu taşımda hizmetinin bugün durabileceğini ifade etti.
Mevcut yapının düzenlenmesi, toplu taşımacılığın mazot temini için farklı çalışmalar yapılması gerektiğine değinen Akandere, Salı günü yapılması öngörülen akaryakıt zammına da karşı olduklarını anlattı.
“Yeni bir zammı kaldıramayız…”
“Bu zammın altından kalkamayız, nereye kadar dayanabiliriz bilmiyorum” diyen Akandere, hem toplu taşımacılıkla ilgili durum değerlendirmesi, hem de akaryakıt kaosuyla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu: “Pandemide en çok etkilenen sektör olarak yine petrol fiyatlarında da zarar gören biz oluyoruz. Biz durduruluyoruz, durmuyoruz. Mazotumuz kalmayacağı için duracağız, maaş ödemeleri, personel gideri, sosyal sigorta yatırımlarımız, seyrüsefer giderlerimiz, vergi ve benzeri giderlerimiz duruyor. Her şekilde zarar görüyoruz. Sektör turizmden dolayı biraz hareketlense de mazota her gün yapılan artışla yine zarar görüyoruz. Eğitim veya turistlik taşımacılıkta teklif veriyoruz, akabinde zam haberi alıyoruz. Toplu taşımacılık özel bir ilgi alanı olmalı. Artık zarar görmemeli. Özellikle öğrenci taşımacılığında, bizden kaynaklanmayan ve mecburi kontak kapatma durumunda ödemelerimiz devam etmeli. Biz mecburen kontak kapatacağız.”
“Dün kırsal kesimlerden gidip mazot aldık, yarın nereden alacağız bilmiyoruz”
“Sivil halk da nerede mazotu biterse orada kapatıp kalsın, herkes protesto etsin. Güneye mazot verirken, sitem bizi oraya muhtaç bıraktı, yönlendirdi.
Dün kırsal kesimlerden gidip mazot aldık, yarın nereden alacağız bilmiyoruz. Sınırlı dağıtım denildi ama bizim giderimiz nasıl sınırlanacak. Bu çok ciddi sıkıntı.”
“Burada amaç bizi yeni bir zamma alıştırmaksa, bunu da kaldıramayız”
“Mazot yarın bitecek, ne yapacağımızı bilmiyoruz? Toplu taşımda hizmetimiz yarın durabilir. Tedarik edemezsek mecburen hizmet duracaktır. Günün sonunda yine devlet zarar edecektir. Burada amaç bizi yeni bir zamma alıştırmaksa, bunu da kaldıramayız. Bu zammın altından kalkamayız, nereye kadar dayanabiliriz bilmiyorum. Toplu taşımada mazot ayrı bir kalemde değerlendirilmeli ki ucuza servis yapabilelim. Toplu taşımadaki ana giderimizi indirimli almalıyız.”
Birleşik Taksiciler Birliği Başkanı Kemal Gözay:
Taksicilerin de akıbeti belirsiz…
Akaryakıttaki kriz ülkedeki taksicileri de olumsuz etkiledi. Önceki gün araçların sadece mazot kuyruğuna girdiğini anlatan Birleşik Taksiciler Birliği Başkanı Kemal Gözay, bu nedenle dün neredeyse hiç çalışamadıklarını belirtti.
Gözay, hiç yolcu taşıyamadıklarının bir diğer sebebinin de yaşanan kaos nedeniyle trafik akışının sağlanamaması olduğunu anlattı.
“Birkaç gün daha bu sınırlı alım ile idare edebiliriz sonrası Allah kerim…” diyen Gözay, hükümetin ‘giderayak tüm işleri bozuğunu’ ifade etti.
“Yürümek daha avantajlı oldu”
Gözay, şunları dile getirdi: “Dün(önceki gün) yolcu taşıyamadık, keza trafik de kaos, yollar kapalı, hiç iş yapamadık, yürümek daha avantajlı oldu. Bugün(dün) daha rahatız, dün alınan mazotlar ile işimizi döndürüyoruz. Mazota yine zam yapılacak. Ülkede ne denetim var ne yasa… Yolcular, okula veya işine gitmekte zorlanıyor, gören yok.
Yollar kala kaos halinde, trafik felç, insanlar yarın ne olacağını bilmiyor. Birkaç gün daha bu sınırlı alım ile idare edebiliriz sonrası Allah kerim… Hükümet giderayak tüm işleri bozdu.”
Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğlulları:
“Traktörler tarlalardan çekildi”
Akaryakıt kriziyle birlikte zam dayatmasıyla karşı karşıya kaldıklarını belirten Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğlulları, tarlasını sürmeye başlayan üreticilerin tarladan çekilerek beklemede kaldığını anlattı. “Sadece acil işler için kontak açıyoruz, traktörler tarlalardan çekildi. Ne olacağı belli değil.” dedi.
Ülkenin ‘isyan çıkma noktasına doğru gittiğini’ kaydeden Naimoğlulları, geçmesi gereken kuraklık yasası ve ödenmesi gereken kuraklık paraları olduğu, buna karşın ortada hükümet olmadığının da altını çizdi.
İki ayın içinde akaryakıta iki TL’ye yakın zaman geldiğini anımsatan Naimoğlulları, yine bir zam talebi olduğunu, bunun ciddi ekonomik sıkıntılara neden olacağını anlattı.
“Bu kaos ile nereye gideceğiz?” diye soran Naimoğlulları, üreticilerin çeklerinin geri döndüğünü, çok yakında isyan çıkacağını dile getirdi. Naimoğlulları, “Geri dönen çekler havada uçuşuyor. Üreticiler malını satamıyor, sattığıyla girdilerini karşılayamıyor. Siyasetten, siyasetçiden umudumuz kalmadı. Çok yakında isyan çıkabilir.” şeklinde konuştu.
“Geri dönen çekler havada uçuşuyor”
Naimoğlulları, özetle şunları belirtti: “Zaten çok zor günler yaşıyoruz, ekonomik sıkıntı içinde olan halk üretilenleri almıyor, yem sıkıntımız var. Bu çıkmaz bizi nereye götürecek belli değil. Hükümet tüm bu sorunlara çözüm bulamayacağı için istifa edip gitti. Taahhütlerini yerine getiremiyorlar diye hükümetten çekildiler. Hükümet yok, verilen sözler, zamlar ve alacaklarımız ortada. Bu kaos ile nereye gideceğiz? Geri dönen çekler havada uçuşuyor. Üreticiler malını satamıyor, sattığıyla girdilerini karşılayamıyor. Siyasetten, siyasetçiden umudumuz kalmadı. Çok yakında isyan çıkabilir.
Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle:
“Fiyat değişiklikleri ve zam dayatmaları iş bilmezliğin sebebi”
Bu yapılan fiyat değişiklikleri ve zam dayatmalarının ‘iş bilmezliğin sebebi’ olduğunu anlatan Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle, “Birçok alanda büyük araçlar iş yapamaz oldu. Sallanıp silkinsinler kendilerine gelsinler. Ya bu işi yapsınlar ya da artık tamamen gitsinler. Kendi siyasi geleceklerini değil, ülkeyi düşünsünler.”
Tarım alanında büyük sıkıntı yaşadıklarını anlatan Kelle, şöyle devam etti: “Tarımın ülkemizde kaybedecek tek bir günü artık yoktur. Tüm yetkililerle görüşmeye çalışıyoruz. Dünyada yaşanan olumsuz gelişmelerle tüm ülkeler tarıma destek vermeye yönelirken, bize bu yönde hiçbir çalışma yapılmıyor. En yakınımız olan güneyde bile tarım sürdürülebilir hale gelmişken bizde sürekli kötüye gidiyor.
Bu yapılan fiyat değişiklikleri ve zam dayatmaları iş bilmezliğin sebebi.
Birçok yerde mazot bitti, birçok alanda büyük araçlar iş yapamaz oldu. Bir kısım akaryakıt piyasaya sürülse de çok kısıtlı. Üreticilerimiz akaryakıta ulaşmakta zorlanıyor. Bu durumun ekonomiye dönüşü çok kötü olacaktır.
Sallanıp silkinsinler kendilerine gelsinler. Ya bu işi yapsınlar ya da artık tamamen gitsinler. Kendi siyasi geleceklerini değil, ülkeyi düşünsünler.
Hala kuraklık bütçesi Meclis’ten geçmedi, bu artık bizleri çok sıkıya koydu. Döviz ortada, üretici bu ödemesini henüz alamadan dövize heba edecek. Köy kooperatifleri bile finansa ulaşmakta zorluk çekiyor. Artık kendilerine gelsinler. Amaç toplum refahı olmalı. Son üç haftadır Parlamento toplanmıyor. Maaşlı vekillerimiz Meclis’e girmiyor. Bu ülkede artık tarım ve üretim duracak, yerine gelmesi için ödenen bedeller çok ağır olacaktır.
Akaryakıta en çok ihtiyacımız olan günlerden geçiyoruz. Tarımı ertelemek mümkün değil, her kayıp gün ülkenin kaybıdır.
Ülkenin dengesini daha da kötüye götürüyorlar.”
Kıbrıs Türk Benzinciler Birliği Başkanı Levent Çağdal:
“Akaryakıt istasyonları limitli olarak benzin vermeye başladı”
Kıbrıs Türk Benzinciler Birliği Başkanı Levent Çağdal, dün itibariyle Kıbrıs Türk Petrolleri (KPET) ve Altınbaş Petrol’ün (ALPET) limitli olarak akaryakıt istasyonlarına kurşunsuz 98 ve Euro-diesel tedarikine başladığını açıkladı.
Çağdal, dağıtım şirketleri K-PET ile ALPET’in benzin istasyonlarına yakıt vermeyi durdurması üzerine ülkede yaşanan akaryakıt kriziyle ilgili Türk Ajansı Kıbrıs’a (TAK) açıklamada bulundu.
Akaryakıt fiyatlarının tüm ülkelerde yükseldiğini, TL para biriminin de değer kaybettiğini kaydeden Çağdal, ülkeye gelen benzinin litreye yaklaşık 1 TL zamlı geldiğini, dolayısıyla şirketlerin bu farkın pompa satış fiyatına hemen yansımasını talep ettiğini, talep karşılanmayınca da satışı durdurduklarını söyledi.
“Son 15 günde yakıt fiyatı ton başına 60 Dolar yükseldi, kur da yaklaşık yüzde 5 arttı”
Ülkeye gelen kurşunsuz 95 benzin maliyetinin litrede yaklaşık 1 TL zamlı gelmesi üzerine dağıtım şirketlerinin benzin istasyonlarına yakıt vermeyi durdurduğunu dile getiren Çağdal, “Sebebi de gelen yeni stok kurşunsuz 95’in maliyetinin yaklaşık 1 TL litrede zamlı gelmesiydi.” ifadelerini kullandı.
Akaryakıt fiyatlarının 15 iş gününde bir otomatik fiyatlandırma sistemiyle belirlendiğine işaret eden Çağdal, “Bu formülde önemli faktörler rafine edilmiş yakıtın borsa fiyatı ve TL’nin dolar karşısındaki değeri. Son 15 günde yakıt fiyatı ton başına 60 dolar yükseldi, kur da yaklaşık yüzde 5 arttı. ALPET ve K-PET bu farkların pompa satış fiyatına hemen yansımasını talep ettiler.” dedi.
Artış talebi karşılanmayınca şirketlerin satışı durdurduğunu söyleyen Çağdal, bugün itibariyle K-PET ve ALPET’in limitli olarak benzin istasyonlarına Kurşunsuz 98 ve Euro-diesel vermeye başladıklarını ifade etti.
“Kurşunsuz 95 denetim sonrası piyasaya verilecek”
Çağdal, şirketlerin kurşunsuz 95 benzin vermeye başlamadığını söyleyerek, yeni gelen kurşunsuz 95 benzinin stoklara alındığını, gümrükçü denetiminin beklendiğini, denetim sonrası bu ürünün de piyasaya verileceğini belirtti.
“Kriz yaşanmamalıydı”
Kıbrıs Türk Benzinciler Birliği Başkanı Levent Çağdal, önceki günkü krizin yaşanmaması gerektiğini belirterek, şu ifadeleri kullandı:
“Dağıtım şirketleri ve hükümet yetkilileri bu kriz gelmeden bu durumu düzeltmeliydi. Akaryakıt fiyatları tüm ülkelerde maalesef yükselmekte. Para biriminiz de eş zamanlı değer kaybediyorsa sıkıntı daha da büyüyor.
Akaryakıtın pompa satış fiyatlarının belirlenmesinde ürün fiyatı, dolar kuru ve bunların yanında en önemli diğer faktör de devletin aldığı vergi oranlarıdır. Bu sebeple Güney Kıbrıs’ta 1 litre yakıt 1,35 Euro’dur (14,58 TL), Almanya’da 1,85 Euro’dur (20 TL). Bizde ise 7,84 TL’dir. Avrupa’da devletler yakıttan aldıkları vergiler ile yol, köprü ve karayolları alt yapılarını düzenlerler.
Türkiye’de de otomatik fiyatlandırma var. Orada fiyat yüzde 3 yukarı veya aşağıya geldiğinde pompa fiyatına otomatik yansır.”
“152 Petrol İstasyonu… Aylık akaryakıt tüketimi 25 milyon litre”
Ülkede benzin istasyonu seviyesinde 152 faal petrol istasyonu bulunduğunu belirten Çağdal, bu istasyonların yüzde 65’inin KPET, yüzde 35’inin ise ALPET olduğunu kaydetti.
“Benzin istasyonu sayımız Avrupa kriterlerinin 3 katı düzeyindedir.” diyen Çağdal, aylık akaryakıt tüketiminin 25 milyon litre düzeyinde olduğunu ifade etti.
K-PET ve ALPET’in akaryakıt istasyonlarına akaryakıt vermeyi durdurması üzerine önceki gün ülke genelindeki istasyonlarda uzun kuyruklar oluşmuştu.
Haber: Gözde Süreç Sarı- tak / Yenidüzen