Aksa ile yeni sözleşme yangından mal kaçırır gibi, bir gece operasyonuyla imzalandı.
Hatırlayın İhale Yasası’nda yapılan değişiklikler mecliste görüşülürken başbakan kürsüye çıkmış ve bu yasanın Aksa yasası olmadığını, kendilerinin başka şirketlerle de görüşeceklerini ve en uygun şirketi seçeceklerini söylemişti.
Aksa’dan başka kimse ile görüşülmedi. Daha doğrusu Aksa ile de doğru dürüst görüşülmedi. Aksa’nın hazırlayarak önlerine koyduğu sözleşmeyi imzaladılar.
Bu imzaları atan Kıb-Tek YK başkan ve üyeleri ile genel müdürü aslında Kıb-Tek’in ipini çektiler. Bundan sonra artık Kıb-Tek sadece kağıt üzerinde kalacak, bütün yetki Aksa’nın elinde olacak.
Geçmişte ödemelerde yaşanan sıkıntılarda arıza var diye ülkeyi karanlığa boğduğuna çok kez şahit olduk. Bu sözleşme ile elde ettiği ayrıcalıklarla bundan sonra neler yapabileceğini bilmek için elbette kahin olmaya gerek yoktur.
Sözleşme baştan sona Aksa’ya sağlanan ayrıcalıklarla doludur. Ben yalnızca en önemlilerini sizler için derlemeye çalıştım.
- Bu sözleşme Kamu İhale Yasası’nın “Doğrudan Alım” konusunu düzenleyen C bendine dayanarak, yani ihalesiz yapılmıştır. Sürenin 15 yıl olmasının nedeni de yasanın 15 yıllık süre için ihalesiz alım yetkisi vermesidir.
- Aksa’nın şu an kurulu gücünün tamamı kiralandı. Önceki sözleşmede 105 MW’lık kısmı kiralanmış 2x17.5=35 MW da yedek olarak kurulmuştu. Yeni sözleşme ile 140 MW’ın tamamı kiralandı. İlave olarak 2x17.5=35 MW daha kurması ve kurulumun onaylanmasından sonra bunların da kiralanması, yani ödenecek kiranın tümü için geçerli olması sağlandı.
- Önceki sözleşmede 700 milyon KWh olan alım garantisi, % 49 denilerek otomatik olarak artırıldı. Üstelik KKTC’de toplam tüketim arttıkça, bu da yıllık ortalama % 10 civarındadır, alım garantisi de o oranda artacaktır. İçinde bulunduğumuz dönemde KKTC’nin toplam tüketimi 1,700 milyon KWh civarında olduğuna göre alım garantisi de 850 milyon KWh olacaktır.
- Böylece başbakanın övünerek söylediği kira bedelini 4.25 cent/Kwh’tan, 3.50 cent/Kwh’a düşürdük ifadesi havada kalıyor. Çünkü artırdığınız alım garantisiyle zaten Aksa’yı ihya ettiniz. Ayrıca bu 3.5 cent de kalıcı değil. Bu oran sözleşmenin 24 üncü maddesinde tarif edildiği gibi her yıl Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) ile eskalasyon yöntemiyle artacaktır.
- Sözleşmenin en önemli maddesi “KKTC ile TC arasında hatların enterkonnekte olmasıbaşlığını taşıyan 19.10 maddesidir. Buna göre Aksa 1 yıl içinde enterkonnekte için hazırlayacağı fizibilite raporunu Kıb-Tek’e sunacak.
- Raporun sunulmasının ardından KKTC bakanlar kurulunun bu konuda yatırım yapılmasına karar vermesi halinde, işi Yüklenici, yani Aksa üstlenecektir.
- Taraflar teknik, idari ve finansal modellere göre iletim kapasitesi, yatırım maliyeti, işletme/bakım maliyeti, sözleşmenin süresi USD cinsinden kira ve işletme bedeli ve/veya enerji transferi konularını içeren “Enterkonneksiyon inşa ve işletme sözleşmesi imzalayacaktır. (Madde 19.10.4)
- Bu durumda bu sözleşme ile Aksa 1 taşla 2 kuş vurdu. Hem mevcut tesisini 15 yıllığına bağladı, hem de enterkonneksiyon işini de garantiye aldı. Bundan sonra Aksa’dan başka hiçbir şirket doğrudan, ya da dolaylı KKTC’ye elektrik enerjisi kurulumu, ya da satışı yapamaz.
- Bence bu sözleşmenin en önemli maddesi 19.10.6 ıncı maddesidir. Buna göre “Projenin işletmeye alınması ile KKTC sınırları içinde elektrik tüketiminin tamamı kablodan sağlanacak….” Buna göre var olan ve ileride kurulacak olan güneş panellerinden elde edilecek elektrik enerjisini kullanmamız, ya da kablo ile geri göndermemiz bile Aksa’nın iznine bağlı olacak.
- Enterkonnekte Sistemin işletmeye alınması ile, Kalecik ve Teknecik Enerji Santralleri “Sıcak Yedek” olarak kullanıma hazır halde bekletilecek, bu kapsamda Aksa Kalecik Enerji Santralını emre amade vaziyette tutacaktır. Bundan dolayı oluşacak tüm giderlerin karşılanması için günün koşullarına uygun karşılıklı anlaşılacak bir kapasite bedeli belirlenecektir. (Madde 19.10.7)
- Taraflarca imzalanan Kalecik III Sözleşmesi uyarınca doğan hak ve yükümlülükler Enterkonnekte Sistemi ile ilgili olarak ileride imzalanacak olan enterkonneksiyon inşa ve işletme sözleşmesine de aktarılacaktır.
*****
Görüldüğü gibi bu sözleşme Aksa için hazırlandı ve talimatla 19.07.2023 akşam geç saatlerde imzalandı. Çünkü 20 Temmuz’da adaya gelecek olan Erdoğan bu sözleşmenin bir an önce imzalanması talimatını vermişti.
Bundan sonra Kıb-Tek diye bir kurumun varlığından söz edemeyeceğiz. Çünkü bütün yetkiler Aksa’ya devredilecek.
Buna rağmen Kıb-Tek yönetiminin 78 kişilik münhal ilanı bir aldatmacadan başka bir şey değildir.
Enterkonnekte sistem bir ihtiyaçtır. Ama bunun çift yönlü çalışması ve bizim burada üreteceğimiz güneş enerjisini karşı tarafa iletebilmemiz kaydıyla KKTC ekonomisine katkı olarak değerlendirilebilir.
Ancak sözleşmede belirtildiği şekliyle, yani KKTC’deki elektrik tüketiminin tamamı kablodan sağlanacağı model bir enterkonnektenin maliyeti oldukça yüksek olacak ve bu bedeli de biz ödeyeceğiz.