Fehime ALASYA
Marketten, süt imalatçısına, otelden kasaba, restorandan kuaföre, birçok işletme ‘Elektrik zammı’nı kaldıramayacağını belirtiyor, batmamak için çıkar yol aradığını ifade ediyor… İşletme sahipleri ‘Devletin seyirci kalmaya devam etmesi’ durumunda tek çareyi ya işçi durdurmakta, ya da kepenkleri indirmekte gördüğünü de söylüyor.
Aylık 5 bin TL civarında fatura ödeyen bir kasap, bu ay 7 bin 750 TL ile karşılaşırken, 74 bin TL fatura ödeyen süt ürünleri imalatçısının faturası bu ay 100 bin TL’yi buldu
Geçtiğimiz ay 150 bin TL civarında elektrik faturası olan pastaneninse bu ayki faturası 300 bin TL’yi aştı. Bir marketin 120 bin TL civarında olan faturaları ise 200 bin TL geldi.
Elektriğe yapılan ‘gizli zamma’ isyan eden işletmeler, devletin bir an önce kötü gidişata dur demesi gerektiğine vurgu yaptı.
Elektrik maliyetlerinin altından kalkamayacağını kaydeden işletmeler, bunun yanında asgari ücret ve ham maddelerindeki fiyat artışlarını işaret etti. İşletmeler, devletin seyirci kalmaya devam etmesiyle çözümün ya kepenk indirme, ya da işçi durdurmada bulunacağını anlattı.
Birçok işletme “Bu elektrik maliyetleri hepimizi batıracak, birçok sektör yok olacak” derken, restorancılar, “Restorancılar batacak olan sektörlerin başında gelecek…” ifadelerini kullandı.
Yapılan zammı kimisi yüzde iki yüz oranında hissederken, kimisi ‘zaten mevcut şekliyle bile ödemeye zorlanıyorduk, bunun üstesinden hiç gelemeyiz’ dedi.
YENİDÜZEN’e konuşan işletmeler, elektrik zammının altında ezildiğini ifade ederek, “Bunun altından nasıl kalkarız?”, “Daha nereye kadar dayanırız?” diye sordu.
Tüm girdi maliyetlerinin artığını anlatan işletmeler, bunun üstesinden gelmek için artık ürünlere zam yapamayacağını ifade ederek, mevcut koşullarda bile vatandaşın alım gücünün düştüğünü dile getirdi.
İŞLETMELER NE SÖYLEDİ?
Mardo Dondurmaları Genel Müdürü Erinç Aydınova:
“Ne kadar dayanırız bilemiyoruz, devletimiz artık bire an önce toparlanıp halkımıza sahip çıkmalı”
Alım gücünün düştüğüne işaret eden Mardo Dondurmaları Genel Müdürü Erinç Aydınova, ürünlere zam yaparak aradaki zararı karşılama lüksü olmadığını anlattı.
“Hep işletmeden ve hep kendimizden veriyoruz ama daha ne kadar dayanırız bilemiyoruz” diyen Aydınova, devletin bir an önce toparlanıp halka sahip çıkması gerektiğine vurgu yaptı.
Elektrik faturasında neredeyse %100’lük bir artış hissedildiğini kaydeden Aydınova, özetle şunları dile getirdi:
“Birçok noktadaki dükkanları topladığımız zaman 300 bin TL’yi aşkın elektrik faturası geldi. Geçen ayki fatura ile yüzde 100’lük artış oldu. İki ay sonrasını göremiyoruz. Mardo, yerli ve halka mal olmuş bir şirkettir, kendi lükslerimizden yükümlülüklerimizi yerine getirmek için kıstık ama ne kadar dayanırız bilemiyoruz. Görünen köy kılavuz istemez. Halkın alım gücü zaten çok çok zayıfladı, ham maddeler tavan yaptı, 10 TL’lik dondurmanın topunu 12 TL yaptık ama bu bile olumsuz bir etkiye neden oldu. Hem kişisel olarak hem şirketler olarak bizleri zor günler bekliyor. Devletimiz artık bire an önce toparlanıp halkımıza sahip çıkmalı. Asgari ücret arttı, bunu çalışanlara yansıtacağız. Giderlerimiz çok yükseldi. En kötüsü de elektrik, bu elektriğin altından nasıl kalkacağız? Daha küçük şirketler ne yapacak bilemiyoruz…”
Işıklar Butik Kasap İşletmecisi Durdu Özdeğirmenci:
“5 bin TL gelirken, 7 bin 750 TL’ye çıktı, kara kara düşünüyoruz”
Geçtiğimiz ay 5 bin TL gelen elektrik faturası bu ay 7 bin 750 TL olarak yükselen Işıklar Butik Kasap İşletmecisi Durdu Özdeğirmenci, evine ise 650 TL fatura gelirken, bu ay 2 bin 385 TL ile karşılaştıklarını anlattı. “Elektrik arızası oldu, 2 saatte telefonda muhatap bulamadık, biz günü gününde ödüyoruz ama kurumdan hizmet alamıyoruz” diyen Özdeğirmenci, satışların düştüğü bu dönemde elektrik faturalarıyla nasıl başa çıkacağını düşündüğünü anlattı.
Garanti Süt Ürünleri Kurucusu Fatma Garanti:
“İyi ki solar sistem taktırdık yoksa bu faturaların altından kalkamazdık”
Pandemi döneminden önce solar sistem projesi taktıklarını anlatan Garanti Süt Ürünleri Kurucusu Fatma Garanti ise “2019 yılında aylık 3 bin TL’den aşağıya fatura ödeyemiyoruz. Şimdi çok az bir ödeme yapıyoruz.” diyerek ‘çok şanslı oldukları’ görüşünü paylaştı.
Garanti, “İyi ki bu yatırımı yaptık, yoksa bu faturaların altından kalkamazdık. Bu fahiş fiyat artışlarına yetişmek çok ama çok zor olurdu…” diyor…
Girdilerin her gün zamlandığını kaydeden Garanti, buna karşın ürün fiyatlarını yukarıya çekemediklerini anlattı, “Bu nereye kadar gider bilemiyoruz da…” şeklinde konuştu.
Başlar Süt Ürünleri Direktörü Mustafa Başlar:
“Bankalarda her gün ipoteklerimiz artıyor”
Elektrik faturalarıyla başa çıkamadıklarını anlatan Başlar Süt Ürünleri Direktörü Mustafa Başlar, “Bankalarda her gün ipoteklerimiz artıyor, limit artırımlarımız sürüyor. Bu durumlar düzelecek gibi de görülmüyor” dedi.
Geçen ay işletemeye gelen 74 bin TL fatura olduğunu kaydeden Başlar, bu ay ise henüz eline ulaşmayan faturanın 100 bin TL’yi bulmasını beklediklerini ifade etti.
İşlerin her geçen gün kötüye gittiğini kaydeden Başlar, “Hükümetimizin süte bu yaptığı yeni zam ise karşılayamıyoruz, bizim boynumuza kalıyor, ne olacağını kestirmek çok güç” dedi.
Dome Otel Genel Müdürü Tolga Demiral:
“Geçtiğimiz ay 420 bin TL elektrik faturası geldi, bunu bile ödemekte zorlandık”
Geçtiğimiz ay 420 bin TL elektrik faturası ile karşılaştıklarını anlatan Dome Otel Genel Müdürü Tolga Demiral, bunu bile ödemekte zorlandıklarını anlattı. Bu ayki faturanın henüz gelmediğini ifade eden Demiral, “Merakla ve endişeyle faturanın gelmesini bekliyoruz” dedi.
Ayşe Kuaför Direktörü Ayşe Tahir Serhat:
“İki katı faturaya can dayanmaz, kredilerle yaşam sürdürüyoruz, bu vatandaşa günah-yazık!”
Yıllardır kuaförlük mesleğini yürüten, aynı zamanda Küçük Kaymaklı bölgesi Muhtarlığı da yapan Ayşe Tahir Serhat da elektrik zammına isyan edenler arasında yer aldı.
3 bin kusur olan dükkan faturasının 6 bin kusura çıktığını anlatan Serhat, “Bizim gelirimiz bir anda bu kadar artmadı, tam tersi düştü, insanlar içeriye girmez oldu. İki katı faturaya can dayanmaz” diyerek sitem etti.
Devlet desteğinin özellikle elektrik konusunda yapılması gerektiğini dile getiren Serhat, “Destek gerek ama devletin kendine hayrı yok. İşletmelerin durumu çok kötü, müşteri yok, sonumuz hiç iyi görünmüyor” dedi.
Asgari ücret artışına da değinen Serhat, şöyle devam etti: “Eksik olsun artış da yapmasaydılar, markete, kasaba, benzinciye gidemez olduk. İskele’ye gidip gelmek için 500 TL ödüyoruz. Boya ücretlerinde 100’de 150 artış oldu. Krediler ile yaşam döndürmeye çalışıyoruz, krediyi krediyle mi kapatacağız. Yaşam kalitemizden düştü, kasaba girmeye korkar olduk. Eskiden her hafta yaptığımız yemekleri, mangalı şimdi ayda bir yapsak şükreder olduk. Biz iyi durumda olan ailelerdendik, biz babamızdan da bulduk, ailemizden de ama bizim gibi kimi kimsesi olmayanlar, desteksiz daha kötü durumdaki aileler ne yapsın?”
Köseoğlu Market Direktörü Ogün Hamzaoğulları:
“Eleman eksilterek bu farkları kapatmak zorunda kalacağız. Buna mecbur bırakılıyoruz”
Marketleri için geçtiğimiz ay toplamda 120 bin TL civarında elektrik gideri ödeyen Köseoğlu Market Direktörü Ogün Hamzaoğulları, bu ay faturasının 200 bin TL’ye çıktığını anlattı.
Bir anda artan giderlerine karşın, gelirlerinin artmadığını anlatan Hamzaoğulları, bazı işletmeler gibi çözümü ilk etapta ‘eleman eksilterek’ bulamaya çalışacaklarını dile getirdi.
Piyasadaki fiyatlarda çok fazla rekabet şansları bulunmadığını da anlatan Hamzaoğulları, özetle şunları dile getirdi:
“Gelirlerimiz bu kadar artmadı, giderlerimiz sadece elektrikle değil, maaş olarak da arttı. Zaten fiyatlarda rekabet şansımız çok fazla değil. Piyasa kendini dengeliyor. Gelirlerimiz bu oranda yükselmiyor. Ben solar enerji kullanan bir market ile yine aynı fiyatlarla rekabet etmeye çalışıyorum. Bunun üstesinden gelmek, bu giderlerle başa çıkmak çok zor. Eleman eksilterek bu farkları kapatmak zorunda kalacağız. Buna mecbur bırakılıyoruz”
Restorancılar Birliği (RES-BİR) Başkanı ve Califorian Restoran İşletmecisi Salih Kayım:
“Bu elektrik maliyetleri hepimizi batıracak, birçok sektör yok olacak, restorancılar da bunun başındakiler…”
Temmuz ayı faturalarının açıklanmasından sonra Restorancılar Birliği’ne (RES-BİR) çok sayıda işletmenin ulaştığını ve ‘batacağız, altından kalkamayız’ dediği ifade edildi.
RES-BİR Başkanı ve Califorian Restoran İşletmecisi olan Salih Kayım, elektrik zammından sonraki durumu değerlendirdi.
Asgari ücret giderlerinin bir anda artmasının yanında elektrik ücretlerinin de üzerine tuz biber olduğunu anlatan Kayım, “Birçok işletme kapatacak, gerçek gidişat oraya doğru. Bu elektrik maliyetleri hepimizi batıracak” dedi.
Çok fazla şikayet aldıklarını kaydeden Kayım, elektrik, asgari ücret, gıda ücretleri, ham maddelerindeki fiyat artışlarını işaret ederek, “İşletmeler bununa altından kalkamaz. Birçok sektör yok olacak, restorancılar da bunun başındakiler…” şeklinde konuştu.