Fehime ALASYA
Resmi Gazete’de yayımlanan İkamet İzinleri ve Vizeler Tüzüğüyle, yabancıların ülkeye giriş, kalış ve ülkeden çıkışları yeniden düzenlendi.
3 ay sonra yürürlüğe girecek Tüzük’le uygulamanın dışına çıkanlar için de çeşitli para cezaları belirlendi. Yabancılar ve Muhaceret Yasası’na bağlı İkamet İzinleri ve Vizeler Tüzüğü, 25 Temmuz tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Buna göre, yabancıların ülkeye girişlerinde verilmesi gereken vize türleri, süreleri, koşulları, iptal şartları gibi detaylar düzenlendi.
Tüzükte, yabancıların ülkede doksan günden uzun süreli kalışlarında alınması gereken ikamet izinleri, bu izinlerin türleri, süreleri, koşulları, iptal şartları gibi düzenlemeler de var.
1952 yılında yürürlüğe giren ve günümüze dek kullanılan Yabancılar ve Muhaceret Yasası altındaki Yabancılar ve Muhaceret Tüzüğü’ne ilişkin, ‘dörtlü koalisyon’ döneminde başlatılan çalışmalar, İkamet İzinleri ve Vizeler Tüzüğüyle ortaya kondu.
TÜZÜKTE NELER VAR?:
- Girişlerde pasaporttaki “geçerlilik süresi” kontrol edilecek
- Yabancıların ülkeye geliş amacı, buradaki geçimi ve kalacağı yer girişte sorgulanacak, sorgulama 4 saati aşmayacak.
- Uzun sorgulamayı kabul etmeyene ülkesine dönüş hakkı verilecek
- Ülkeye girişi uygun bulunmayan geri gönderilecek,
- Ülkede elçilik, konsolosluk veya temsilciliği olan ülke yurttaşları ile AB ülkeleri dışındaki ülke yurttaşlarına girişte vize verilebilmesi için pasaportunda en az 2 ay geçerlilik süresi aranırken, bu temsilciliği olmayan ve AB ülkeleri yurttaşlarında en az 6 ay ile sınırlandırılacak,
- Giriş vizeleri türlerine ayrıldı,
- Gelen kişiler, vize türüne göre nereye geldiğini, hangi amaçla geldiği belirtilecek ve vize türüne göre verilen sürenin dışına çıkamayacak.
- Örneğin ‘Turizm vize’ ile girmişse en fazla 90 gün, ‘staj- kurs vizesi’ ile gelmişse sürenin bir hafta fazlası, çalışma izni ile gelmişse 30 günlük bir vize verilecek.
- Aile ikamet iznine ‘destekleyici’ sınır getirildi,
- Asgari ücretle çalışan, ikamet izniyle sadece 3 aile bireyini getirebilecek,
- 90 gün ikamet izni tamamlanan birisi, 3 yerine 80 günün ardından yeniden ülkeye giriş yapabilecek.
- Vizelerin uzatılması ve iptali detaylandırıldı,
- İkamet izni çeşitleri de dörde ayrıldı: 60 yaş üstü de kayıt altına alınıyor,
- Aile ikamet izinlerindeki yeni uygulamaya göre 18 yaş altındaki çocuklar da çalışma izni veya ikamet izni alan anne babanın kayıtlarına işlenecek
- Gecikmeli veya geriye dönük izin harcı başvuruları için ceza uygulamaları getirildi.
Tüzük’te ne var?
Girişlerde pasaporttaki geçerlilik süresine kısıtlama
Tüzükte yer alan ülkeye giriş maddesiyle bundan böyle gelecek olan kişilerin pasaportundaki geçerlilik süresine de bakılacak. Geçmişte pasaportun geçerliliğinde zaman sınırlaması olmadan, pasaportu geçerli olan her kişi ülkeye girebiliyorken, yeni tüzükte sınırlama getirildi.
Buna göre; Ülkede elçilik, konsolosluk veya temsilciliği olan ülke yurttaşları ile AB ülkeleri dışındaki ülke yurttaşlarına girişte vize verilebilmesi için pasaportunda en az 2 ay geçerlilik süresi aranırken, bu temsilciliği olmayan ve AB ülkeleri yurttaşlarında en az 6 ay ile sınırlandı.
Geliş amacı, geçimi ve kalacağı yer girişte sorgulanacak
Tüzüğe göre, geçmiş tüzükte de yer aldığı ancak uygulanmadığı gibi “ülkeye girişlerde Kapsamlı kontrol işlemleri dahilinde, gelen kişilerin ülkeye geliş amacının tespit edilmesi ve ülkede geçimini ne şekilde sağlayacağının ve kalacağı yerin açıklığa kavuşturması için sorgulama yapılacak.
Ülkesine geri dönme hakkını kullanabilecek
Kapsamlı kontrol işlemlerinin yani ülkeye gelen ve giriş yapmazdan önce sorgulanan kişilerin sorgulama işlemeleri dört saati geçemeyeceği belirtiliyor. Aksi halde bu süre aşılıyorsa yabancı kendi rızası ile ya bekleyecek ya da ülkesine geri dönme hakkını kullanabilecek.
Ülkede vize ile kalış süresi
Eski uygulamada ülkeye gelen ve 90 günlük ikamet izni alan birisi, bu süre sonunda ülkeden çıkıp, üç gün içerisinde yeniden ülkeye giriş yaparak tekrar 90 günlük ikamet izni alabiliyordu. Yeni uygulamada ise ülkeye gelen ve 90 gün ikamet izni alan bir kişi çıkış yaptığı zaman, 80 gün dolmadan ülkeye geri giriş yapamayacak. Söz konusu uygulama ile kaçak işgücü ve kaçak yaşamın önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Ülkeye giriş vizeleri türlerine ayrıldı
Ülkeye girişlerde Vize Türleri detaylandırıldı. Mevcut uygulamada verilen ‘ziyaretçi vizesi’ yerine,
ülkeye girenlere, hangi türde vize kapsamına giriyorsa, o türde vize verilmesi, pasaportuna ve bir belge üzerine işlenmesi planlanıyor.
Buna göre; Turizm Vizesi, Staj, Kurs, Değişim Programı, Hizmet İçi Eğitim Vizesi, Çalışma izni Vizesi, İş Kurma izni Vizesi ve İkamet izni Vizesi olarak ayrıldı. Söz konusu vizelerde ise süreler ve uygulamalar her bölüme göre farklılık gösteriyor.
Gelen kişiler, vize türüne göre nereye geldiğini, hangi amaçla geldiği belirtilecek ve vize türüne göre verilen sürenin dışına çıkamayacak.
Turizm vizesinde en fazla 90 gün, staj kurs değişim için sürenin bir hafta fazlası, çalışma izni ile gelmişse 30 günlük bir vize verilecek.
Çalışma iznine gelen üçüncü ülke vatandaşlarından ise en az iki yıl geçerliliği olan pasaport aranacak.
Aile ikamet iznine ‘destekleyici’ sınırı
Aile ikamet izni vizesi için yapılan başvurularda ise kişilerin yakınlarına hangi kriterlerde izin verileceği ‘Destekleyicinin ülkedeki yasal izin durumuna’ bakılarak izin verilecek. Yani ailede kaçıncı dereceden akrabası olup olmadığı araştırılacak. Taşınmaz Mal vizesi ile ilgili de tapu beyanı gibi çeşitli sınırlamalar konuldu.
Asgari ücretle çalışan sadece 3 aile bireyini getirebilecek
Aile İkamet İzninde, mevcut uygulamada olduğu gibi ülkede çalışan kişi, çocuklarını ve ailesini en az 1 yıl sonra yanına getirebilecek ancak asgari ücrete geçinen bir işçinin kendi haricinde sadece üç aile bireyini getirme hakkı olacak. ‘Geçinemezsiniz’ gerekçesiyle daha fazlasına izin verilmeyecek.
Vizelerin uzatılması ve iptali
Vizelerin uzatılmasıyla ilgili de çeşitli sınırlar getirilirken, bazı durumların tespiti halinde iptali de gündeme alınacak. Amaç dışı kullanım, yasalara aykırı hareket gibi bazı tespitler doğrultusunda kişinin vizesi iptal edilebilecek. Vizesi iptal edilen kişiler, 5 günlük süre içerisinde ülkeden çıkmak zorunda olup aksi halde cezaya girecek.
18 yaş altı çocuklar da kaydedilecek
Aile ikamet izinlerindeki yeni uygulamaya göre 18 yaş altındaki çocuklar da çalışma izni veya ikamet izni alan anne babanın kayıtlarına işlenecek. Ülkede bulunan çocuklar, ilgili dairelere işlenecek, velileri ile birlikte kayda girecek. Söz konusu çocuklar için herhangi bir harç ödenmeyecek.
İkamet izni çeşitleri de dörde ayrıldı: 60 yaş üstü de kayıt altına alınıyor
Kısa Dönem İkamet İzni, Aile İkamet İzni, Öğrenci İkamet izni ve altmış yaşını doldurmuş olan kişilere verilecek olan ikamet izinleri olarak dört çeşide ayrıldı. Bu sayede altmış yaşını doldurmuş ve ülkede çalışır olan kişiler de kayıt altına alınmış olacak.
Geriye dönük izin kayıtlarında aylık 120 TL ceza
Devam eden bir ikamet izninin yenilenmesi için yapılacak başvurular, mevcut ikamet izin süresinin dolmasından en erken altmış gün önce en geç yirmi gün önce yapılacak. Aksi halde günlük ceza ödenecek. Geriye dönük izin kayıtlarında aylık 120 TL ceza uygulanacak. Bununla birlikte son dakikaya bırakılan ve özellikle yurt dışına çıkışlarda ihtiyaç hissedildiği zaman kişiler tarafından gündeme alınan bu uygulama cezaya girdiği izin zamanında gerçekleştirilecek.
60 yaş ve üzerine bir yıl içinde para cezası uygulanmayacak
Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten önce bir yıl içerisinde, altmış yaşını doldurmuş olup ülkede ‘yasal izinli olmaksızın’ bulunan yabancılar böyle bir ikamet izni almadan önceki veya ülkeden çıkış yapmadan önceki sürede yetkili makamlardan izinli olarak bulunmuş kabul edilirler ve haklarında bu süre için herhangi bir para cezası uygulanmaz.
İspatlayan ikamet izni alacak
Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten önceki bir tarihte ikamet izni alabilecek durumda olup da almamış kişiler, bir yıl içerisinde başvurmaları ve geçmişte ikamet izni çıkarabilecek durumda olduklarını geçmişteki ilgili tarihteki kurallara göre ispatlamaları halinde, ispatladıkları dönemi kapsayacak şekilde ikamet izni alabilirler.
İkamet izninden muaf olanlar ise bir yıl içerisinde muafiyet belgesi almakla zorunlu kılınacak, aksi halde yetkili makamlardan izinsiz olarak ülkede bulunmuş sayılıp haklarında Yasa'daki para cezaları uygulanacak.
Cezalar…
Tüzükteki yeni düzenlemeyle birlikte söz konusu yasaların dışına çıkanlar için ise çeşitli para cezaları kayda geçti. Buna göre; Kısa Dönem İkamet İzni ve Aile İzni’nde; İkamet İzni Süresi cezaya giren ve 6 ayı geçmeyen kişiler, 223 TL ikamet İzin Harcı öderken, bu rakam 6 aydan 12 aya kadar 448 TL, 12 aydan 24 aya kadar ise 897 TL ceza ödeyecek.
Gecikmeli Başvuru Harcı için ise 6 aya kadar 334,50 TL, 6 aydan 12 aya kadar 672 TL, 12 aydan 24 aya kadar bin 345,50 TL ceza ödeyecek.
Öğrenci Kayıt İzni’nde ise bu rakamlar; İkamet İzni Harcı’nda: 6 aya kadar 115 TL, 6 aydan 12 aya kadar 170 TL, 12 aydan 24 aya kadar 340 TL.
Gecikmeli Başvuru Harcı’nda 6 aya kadar 172,50 TL, 6 aydan 12 aya kadar 255 TL, 12 aydan 24 aya kadar 510 TL.
Kısa Dönem İkamet İzni, Aile İzni ve Öğrenci Kayıt İzni’nde Geriye Dönük İzin Harcı cezalarında ise her ay için 120 TL para cezası uygulanacak.