Aygün Bahar ÖKMEN
Hem Türkiye’de hem de Kıbrıs’ın güneyinde asgari ücret belirlenmişken, ülkemizde geçtiğimiz aylarda yarıda kesilen ve masada kalan asgari ücret görüşmeleri için 16 Ocak’a sinyal yakıldı. Aralık ayında YENİDÜZEN’e konuşan işveren kanadı, “ödeyemeyecek durumda olan işverenlere hükümetin katkı yapmadığını bu nedenle de asgari ücreti düşük düzeyde tuttuklarını” dile getirmiş, işçi kanadı ise “%50 artış” demişti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sadık Gardiyanoğlu, Serap Şahin’in YENİDÜZEN’e yazdığı 22 Aralık 2023 tarihli “’Asgari’ Uzlaşı Şimdilik Uzak” haberinde de Aralık ayı hayat pahalılığı raporlarını beklediğini dile getirmişti. Bakan Gardiyanoğlu, YENİDÜZEN’e vermiş olduğu yeni röportajında da Aralık ayı hayat pahalılığı raporlarını beklediğini yineledi.
Toplantı beklentisi
YENİDÜZEN’e konuşan taraflar, asgari ücret komisyonunun önümüzdeki haftalarda toplanacağına işaret etti. Hür-İş Başkanı Ahmet Serdaroğlu, hayat pahalılığı altında kalan hiçbir rakamı kabul etmeyeceklerini ifade ederken, İşverenler Sendikası Başkanı Hasan Sungur, işverenlerin işçi kanadının beklentisini karşılamak için elinden geleni yapacağını ifade etti. Bakan Gardiyanoğlu, “Cuma gününe kadar elimde olacak. Bu veriler elime geçmeden Asgari Ücret Komisyonu’nun toplanmasının bir anlamı yoktur” şeklinde konuştu.
Hasan Sungur’un “keyfi fiyat artışları” hakkındaki yorumunu değerlendiren Ekonomist Erdal Güryay; “Şu anda döviz o denli değer kazanmıyor, fiyatlardaki artış denetimsizlikten kaynaklanıyor” ifadesini kullandı. Hür-İş Başkanı Ahmet Serdaroğlu, geçtiğimiz aylarda yapmış olduğu toplantıya göndermede bulunarak, işverenler temsilcisinin yapmış olduğu bazı talihsiz açıklamalardan dolayı sürecin uzadığını belirtti.
İşverenler Sendikası Başkanı Hasan Sungur:
“İşçi sınıfı ne verirsek verelim geçinemeyecek”
İşverenler Sendikası Başkanı Hasan Sungur, asgari ücret komisyonunun toplanmasına ilişkin soruları yanıtladı. Sungur, komisyonun ancak önümüzdeki haftalarda toplanabileceğini düşündüğünü ifade etti.
Sungur; “Pazartesi günü bizim yönetim kurulumuz toplanıyor. Salı günü komisyon üyelerimizi bakanlığa bildireceğiz. Bu nedenle asgari ücret komisyonunun toplanması bir sonraki haftayı bulacaktır. Asgari ücret komisyonunun toplanmamasında devlet kanadından kaynaklanan bir sıkıntı var mıdır bilmiyorum ancak biz uyumluluk açısından kendi kardeş ekonomik kuruluşlarımızla bir diyalog oluşturduk ki, onların da onayı ile komisyon üyelerini atayalım. Biz bakanlığa atamaları bildirmeden asgari ücret komisyonu toplansa bile, bir karar alamaz. Bizim, Salı günü komisyon üyelerini bildirmemizle birlikte, bakanlık isterse çağrı yapabilir” şeklinde konuştu.
Asgari ücret komisyonunun toplanmasının ardından, belirlenecek olan rakamın hayat pahalılığı karşısında ne olacağı sorusunu yanıtlayan Sungur, kesin bir şey söylemenin mümkün olmayacağını ifade etti. Sungur, konuyla ilgili şunları dile getirdi;
“Keyfi fiyat artışları yaşanıyor, işçinin geçim sıkıntısı sürecek”
“Bu konuyu geçmişte de işledim ben aslında. Şunu vurgulamak isterim; sendikalıların da söylediği gibi, rakamı ne yaparsak yapalım zaten işçilerimizin geçinme sıkıntısı sürecek. Çünkü sisteme son yıllarda bir şeyler oldu ve keyfi fiyat artışları yaşanıyor. Bir taraftan asgari ücret artar artmaz zamlar gelmeye başlıyor. Bu elbette işçinin hatası değil. İşçinin de rahat bir şekilde geçinmesi gerekiyor. Bizim işçimiz güzel şeylere layıktır. İşçi ve işveren arasında da güzel bir uyum vardır ve hepimiz işçilikten gelmeyiz. Önce işçi olarak başlar sonra işveren olursunuz. Bu bakımdan işveren kesim ekonomik yönden çok sıkıntılı olmasına karşın, imkânlarını zorlayarak rakamı ne kadar yükseltebilirse yükseltecektir”.
“Verebileceğimiz en yüksek rakamı vermeye çalışacağız”
Asgari ücret konusunda devletin de elinden bir şeyler gelebileceğini dile getiren Sungur, “Biliyorsunuz
devlet, biz ne verirsek verelim, işçi ile kendisi de anlaşabilir” şeklinde konuştu. Sungur, asgari ücretin belirlenmesinde belirleyici faktörleri işaret ederek, “Verebileceğimiz en yüksek rakamı vermeye çalışacağız ancak bu durum elbette bir yandan da kardeş kuruluşlarımızdan gelecek bilgi ve akışla bağlantılı olacaktır. Bu nedenle bir rakam telaffuz edemiyorum” ifadelerine yer verdi.
Hür-İş Başkanı Ahmet Serdaroğlu:
“İstatistik Kurumu'nun açıkladığı rakamlar ile dışarıda yaşanan pahalılık birbiri ile örtüşmüyor”
Hür-İş Başkanı Ahmet Serdaroğlu asgari ücret komisyonunun toplanması ile ilgili kendilerine henüz resmi bir yazının gelmediğini dile getirirken “Yalnızca Bakanın katılmış olduğu BRT canlı yayın programında önümüzdeki hafta asgari ücret komisyonunu toplayacağı yönünde bir bilgi var programda gördüğümüz kadarı ile” şeklinde konuştu.
Serdaroğlu, Çalışma Bakanlığı’nın geçtiğimiz aylarda yapmış olduğu toplantıya göndermede bulunarak, işverenler temsilcisinin yapmış olduğu bazı talihsiz açıklamalardan dolayı sürecin uzadığını belirtti. Çalışma Bakanı’nın yapmış olduğu Aralık ayı enflasyon oranı açıklaması hakkında konuşan Serdaroğlu, “Çalışma Bakanı masaya bu verilerle oturacağını ifade etti. Biz de Aralık ayındaki enflasyon oranını gördükten sonra hareket edeceğiz. Biz %50 rakamından bahsederken Aralık ayı enflasyonu hakkında bir öngörüde bulunarak bu rakamı sunmuştuk. Dolayısıyla şu anda öngördüğümüz rakamların üzerinde bir enflasyon çıkarsa, Hür-İş olarak rakamı yeniden değerlendireceğiz” yorumlarında bulundu.
“Açlık ve yoksulluk sınırı tekrar hesaplanacak”
Serdaroğlu, Hür-İş’in yalnızca istatistik kurumunun verdiği verilere dayanarak hareket etmeyeceklerini, istatistik kurumunun açıkladığı rakamlar ile dışarıda yaşanan pahalılığın birbiri ile örtüşmediğini, bu nedenle Hür-İş’in kendi içerisinde yapmış olduğu çalışmalarla birlikte üç pilot market seçerek açlık ve yoksulluk sınırını tekrar hesaplayacağını dile getirdi. Asgari ücretin ne kadar olması gerektiği sorusunu yanıtsız bırakan Serdaroğlu, “Şu anda bir rakam telaffuz etmek doğru olmaz” dedi.
Serdaroğlu, hayat pahalılığının üzerinde belirlenecek olan bir rakamı konuşabileceklerini, ancak hayat pahalılığı altında kalan herhangi bir rakamı kabul etmeyeceklerini dile getirdi. “Asgari ücret en düşük ücrettir. Her daim hayat pahalılığının üzerinde olmalıdır” ifadelerine yer veren Hür-İş Başkanı, Türkiye’de asgari ücretin açıklanmasına ilişkin; “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaşananı değerlendirmek gerekir. Her ülke kendi şartlarında değerlendirilmeli. Kaldı ki Türkiye’de Türk-İş’in de kabul etmediği bir rakam açıklandı. İşçi sendikası buna ret oyu kullandı” açıklamasında bulundu. Serdaroğlu, “Biz kendi gerçeklerimiz ve yaşadıklarımız doğrultusunda hareket etmeliyiz” dedi.
Serdaroğlu; istatistik kurumunun açıklayacağı rakam, gıda fiyatları, açlık ve yoksulluk sınırı gibi faktörlerin Hür-İş tarafından masaya konacak olan yeni rakamın belirleyicisi olduğunu dile getirdi. Elektriğe yapılan zammı hatırlatan Serdaroğlu, elektrik fiyatlarındaki artışın gıda fiyatlarına da yansıyacağının altını çizdi.
“Bu artışların müsebbibi hükümettir”
Sungur’un “fiyatlardaki kontrolsüz artış” yorumunu değerlendiren Serdaroğlu, “Bu artışların müsebbibi hükümettir. Denetimi yapacak olan hükümettir, onun varlık sebebi budur. Adına serbest piyasa deyip bu kadar serbest bırakılırsa, bu şekilde kontrolsüz fiyat artışları yaşanır. İşveren temsilcisi (Hasan Bey’in temsilcisi) Aralık ayında, masaya ilk oturulduğunda ‘Maliye Bakanı 48.50’lik bir öngörü açıkladı. İşverenler bunu temel alarak tüm fiyatları %50 oranında değiştirdi’ demişti. Bu aslında bir ihbardı. Ancak bu dikkate alınmadı. Şimdi bunu yapanlar asgari ücretliye %50’nin altında bir artışı mı öngörecek?” şeklinde konuştu.
Sungur’un sözlerini yorumlayan Serdaroğlu, “Hasan Bey, asgari ücreti arttırmayalım yoksa yine fiyatlar artacak mı demek istiyor? Bu artış zaten yapıldı. Asgari ücret artsa da artmasa da fiyatlar artacaktır. Elbette ki önemli olan maaşların artması değil piyasanın istikrarının korunmasıdır. Alım gücünün korunmasıdır. Ancak şu anda piyasayı durduramayan bir hükümet varken, maaşları arttırmamak gibi bir yaklaşıma girilemez” ifadelerine yer verdi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sadık Gardiyanoğlu:
“Fiyatlar dövizdeki dalgalanma nedeniyle, pek çok faktöre bağlı olarak değişiyor”
Asgari ücret komisyonunun toplanmasına yönelik yapmış olduğu açıklamaya istinaden kendisine yöneltilen “Türkiye’de ve güneyde asgari ücret belirlenmiş olmasına karşın KKTC’de asgari ücretin belirlenmesini geciktiren unsur nedir?” sorusunu yanıtlayan Bakan Gardiyanoğlu, “Asgari Ücret Komisyonu masasında üç bacak vardır. Bir diğer husus ise hayat pahalılığıdır. Cuma gününe kadar elimde olacak. Bu veriler elime geçmeden Asgari Ücret Komisyonu’nun toplanmasının bir anlamı yoktur” şeklinde konuştu. Bakan Gardiyanoğlu sözlerine “Bunun yanı sıra Sayın Sungur’un bana verdiği bilgi, işverenlerin Salı günü toplantı yapacağı ve bazı üyelerin değişeceği yönündedir. Benim Bakan olarak bekleme sürecim, Aralık ayı hayat pahalılığı ve işverenler tarafından yapılacak olan toplantıdan kaynaklanmaktadır” şeklinde devam etti.
Sungur’un ve ekonomistlerin fiyatlardaki istikrarsız artış hakkındaki yorumlarına yanıt veren Bakan Gardiyanoğlu, “Fiyatlar; dövizdeki dalgalanma nedeniyle, Rusya ve Ukrayna arasında veya İsrail ile Filistin arasında yaşananlar nedeni ile, pandemi nedeni ile, vb. pek çok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Ben bir Bakan olarak devletimin bana vermiş olduğu veriler ile hareket ederim. Farklı fikirleri olanları da saygıyla dinlerim” şeklinde konuştu.
EKONOMİSTLER NE DEDİ?
Ekonomist Erdal Güryay:
“Fiyatlardaki son artışlar dövizden bağımsız yapılıyor”
Sungur’un “sisteme son yıllarda bir şeyler oldu ve keyfi fiyat artışları yaşanıyor” cümlesini yorumlayan Ekonomist Erdal Güryay, Sungur’un saptamasını doğru bulduğunu belirtti. Son yıllarda yaşanan fiyat artışlarının son derece hızlı ve dövizden bağımsız gerçekleştiğini vurguladı.
Güryay; “Döviz değer kazanıyor, TL değer kaybediyordu. Bu fiyatlara yansıyordu. Ancak şu anda döviz o denli değer kazanmıyor, TL de o denli değer kaybetmiyor olmasına karşın, fiyatlara yansıyan değişim çok yüksek. Ayrıca enflasyon, hayat pahalılığı ödeme sarmalı devam ediyor. Hayat pahalılığını durduracak önlemler alınmadığı müddetçe bu sarmal devam edecektir” ifadelerini kullandı.
“Asgari ücreti arttırmak istemiyorlar”
Kontrolsüz artışları ülkenin denetimsizliğine bağlayan Güryay; “Hiçbir alanda denetim yapılmıyor. Fiyat artışlarının bu şekilde olmasının en büyük sebeplerinden biri ülkedeki denetimsizliktir” şeklinde konuştu. Güryay, Hasan Sungur’un denetimsiz artış yorumunu “asgari ücreti çok arttırmak istemiyorlar” şeklinde yorumlarken; “Burada verilmeye çalışılan mesaj, asgari ücretin çok da arttırılmayacağı yönündedir. Ancak asgari ücret arttırılmaz ise insanların yaşamlarını sağlıklı bir biçimde sürdürmesi mümkün olmayacaktır. Bu sebeple asgari ücreti arttırırken Hasan Bey’in de vurgusunu yaptığı gibi, fiyat artışlarını kontrol altına almak önemli bir politika olmalıdır” dedi.
Hayat pahalılığı karşısında eriyen gelire ilişkin yorumlarda bulunan Güryay, burada en önemli unsurun kullandığımız para birimi olduğuna dikkat çekti. Yapılabilecekleri sıralayan Güryay, “TL üzerinde bizim herhangi bir etki yapma şansımız yoktur. Bu nedenle bizim yapabileceğimiz şey fiyat kontrollerini gerçekleştirmek, kayıt dışı ekonomileri kayıt altına almak” ifadelerine yer verirken Kıbrıs’ın bir Avrupa Birliği ülkesi olduğunu anımsatarak “Eğer yapabiliyorsak Euro para birimine geçmek de bir çözüm olacaktır. Başka bir para birimine geçmenin elbette siyasi ve ekonomik boyutları vardır. Bunu göğüsleyecek bir iktidar lazımdır. Bir Avrupa Birliği ülkesiyiz. Euro’ya geçme olanağımızın olduğunu düşünüyorum” şeklinde konuştu.
Ekonomist Mustafa Baturalp:
“Hayat pahalılığını işverenler yaratıyor”
1981 yılında kendisi de işçilerin asgari ücret komisyonu temsilciliğini yapan Ekonomist Mustafa Baturalp, İşverenler temsilcisi Hakan Sungur’un pahalılığa dair yapmış olduğu açıklamalar hakkında “İşverenler kimdir? Sanayiciler ve tacirler. Zammı kim yapar? Sanayiciler ve tacirler, yani işverenler” ifadelerini kullandı.
“Zaman içerisinde kamu görevlilerine hayat pahalılığı uygulaması ve refah payı sunuldu. Asgari ücret dibe düştü. Kamu görevlileri başlangıç maaşı ile asgari ücret arasında büyük bir fark oluştu” diyerek gündemdeki bir başka soruna parmak bastı. Sorunların çözülebilmesi için denetimi işaret etti.