Dubai Genetik Merkezi, Moleküler Genetik Bölümü Başkanı Kıbrıslı Türk Prof. Dr. Erol Baysal, koronavirüs aşısı olduktan sonra antikor testi yaptırmanın pek de anlamı olmadığını belirterek antikorlara odaklanılmamasını önerdi.
Baysal antikorlara birçok ülkede odaklanılmadığını kaydederek, "KKTC’yi sosyal medyadan takip ediyorum, bizde antikorlar hakkında çok yersiz sanki de ölüm kalım arasında ince bir çizgiymiş algısı oluşturuldu. Halbuki antikorlar hiç ama hiç önemli değil. Zaten birçok ülkede ölçülmüyorlar bile." dedi.
Aşı sonrası hiçbir antikor seviyesinin aşılanan bireyin SARS-CoV-2'ye karşı koruması olduğunu kesin olarak göstermediğini kaydeden Baysal, “Antikor testi sadece bağışıklık sisteminizin aşıya tepki verip vermediğini gösterir, ancak SARS-CoV-2'ye karşı koruma konusunda bilgi vermez. Aşı sonrası antikor ölçümleri kişisel bazda vücudun aşıya olan tepkisi konusunda genel bir fikir verir ancak kişinin virüse karşı koruyucu bir bağışıklık kazandığı konusunda bilgilendirmez” dedi.
Dubai Genetik Merkezi, Moleküler Genetik Bölümü Başkanı Kıbrıslı Türk Prof. Dr. Erol Baysal’ın, aşı sonrası antikor testleriyle ilgili bilinmesi gerekenler konusunda YENİDÜZEN için kaleme aldığı yazısı şöyle:
ANTİKOR TESTLERİ ÖNEMLİ Mİ? ANTİKOR TEST SONUÇLARI NASIL YORUMLANMALI? ANTİKOR TESTLERİ ŞART MI?
ANTİKOR HEYECANI - Aşılar sonrası şimdi herkesi bir ‘ANTİKOR TESTİ’ heyecanı sardı. Sürekli cep telefonuma gelen sorular ve kaygı mesajlarının yanında son günlerde sosyal medyada gördüklerim ve okuduklarım beni yine dürttü. Aşıların bu dönemecinde aşağıdaki açıklayıcı bilgileri tüm KKTC halkı ile paylaşmayı uygun gördüm. Aşılar ve antikorlar hakkında kafa karıştıran birçok soruya umarım bu bilgiler hem cevap hem de kuşku ve kaygıları ortadan kaldırmak adına faydalı olacaktır.
ANTİKOR TESTLERİ ÖNEMLİ Mİ? ANTİKOR TEST SONUÇLARI NASIL YORUMLANMALI? ANTİKOR TESTİ ŞART MI?
ANTİKOR TESTİ, Covid-19'a neden olan Sars-CoV-2 virüsüne karşı kişinin kanındaki antikorların seviyesini ölçen kantitatif bir testtir.
ANTİKORLAR, enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olan ve bu hastalığa yeniden yakalanmaya karşı koruma sağlayabilen proteinlerdir. Antikor testi, kandaki iki Sars-Cov-2 proteinine karşı antikorlar için taramanın yanı sıra, virüse karşı nötralize etme potansiyelinin de bir "kalite kontrolü" olarak düşünülebilir.
ANTİKOR TESTLERİ İKİ antikor seviyesi ve ÜÇ sonuçla yorumlanır:
Birincisi, virüsün içinde bulunan N-proteinine - veya nükleokapsid'e karşı
İkincisi, virüsün vücudumuza girmek için kullandığı yüzeydeki “Spike” S'ye karşı
Üçüncüsü, Nötralize antikorlar için basit bir POZİTİF veya NEGATİF sonuç.
BU SONUÇLARDAN BİRİ EKSİK İSE GENEL DEĞERLENDİRMENİN HÜKMÜ KALMAZ. BUNDAN DOLAYI ANTİKOR TESTLERİ ÜÇÜ BiR ARADA DEĞERLENDİRİLMELİDİR. SONUÇLAR TEK TEK HİÇBİR ANLAM İFADE ETMEZ.
Sars-CoV-2 ile enfekte olmuş kişiler Nükleokapsid-N-proteinine ve Spike-S-proteinine karşı antikorlar üretirler.
Covid-19'a karşı aşılanmış kişiler, esasta BİR TEK ‘SPIKE’ proteine karşı antikor üretirler. Bunlar anti-S veya anti-spike antikorları olarak bilinir.
Covid-19 aşısı olan kişiler genelde anti-N antikorları ÜRETMEZLER. Bundan dolayı Covid-19 aşısı olan kişilerin, anti-N antikorlarının negatif çıkması gayet normaldir.
Aşı sonrası toplumun sadece "küçük bir kesminde" anti-N antikorları pozitif çıkar.
Gerçek bir örnek vereyim: 51 yaşında sağlıklı bir kadın, 2. dozdan 5 hafta sonra:
· IgG Anti-N antikorları: 4.86 (<1.4 Negatif, >1.4 Pozitif)
· IgG Anti-S antikorları: 124 (<12 Negatif, 12-15 Sınır, >15 Pozitif)
· Nötralize Antikorlar: POZİTİF
YORUM: Bu örnekte iki sonuç da güçlü pozitiftir.
Anti-S veya anti-spike antikorları "çok iyi"dir diyebiliriz. Bu da, herhangi bir Sars-CoV-2 enfeksiyonu durumunda, virüsün hücrelere girmesi engellenecektir şeklinde yorumlanır.
Nötralize antikorlar POZİTİF demek yeterince nötralize antikorlar yani hastalıktan koruyacak antikorlar oluşmuştur demektir.
Anti-N antikorları genellikle aşıdan çok enfeksiyon sırasında üretilir.
Yüksek anti-N antikorları, virüs hücrelere girmeyi başarırsa, virüsün çoğalmasını önleyecektir.
Yüksek anti-N antikor seviyesi muhtemelen aşılanmadan önce virüse yakalanmış anlamına gelir.
Bunu kanıtlamak mümkün değildir çünkü toplumun bir kesimi aşıya anti-N ile yanıt verir. Küçük bir kesimde, anti-N'ye sahip olan kişilerin büyük olasılıkla daha önce enfekte olduğu düşünülür.
Bundan dolayı yukarıdaki tabloda anti-N antikorları enfeksiyondan mı aşıdan mı belli değildir.
SONUÇ İTİBARIYLA AŞIDAN SONRA ANTİKOR TESTİ YAPTIRMANIN PEK DE ANLAMI YOKTUR.
Birçok kişi bana anti-SARS-2-‘S’ antikor seviyelerinin >150-250 IU/ml olduğunu belirtti. Esasında çok doğru olmasa da bunu gerçeğe en yakın veri olarak kabul edebiliriz. ANCAK bu netice yalnız kullanıldığında yetersizdir ve hatalı yorumlara neden olabilir. Tıpkı iyi HDL ve kötü LDL kolesterol (veya Tirod hormonları T3, T4, TSH) verileri gibi; yani kolesterol’de sadece HDL’e odaklanırsak ve de LDL ve Total Kolesterol seviyesini kaale almazsak ortaya yanlış yorumlar çıkabilir. Kısacası yalnız başına bu veriler yetersizdir, anlam ifade etmezler.
ÖNERİM ANTİKORLARA PEK ODAKLANMAMAK. KKTC’yi sosyal medyadan takip ediyorum, bizde antikorlar hakkında çok yersiz sanki de ölüm kalım arasında ince bir çizgiymiş algısı oluşturuldu. Halbuki antikorlar hiç ama hiç önemli değil. Zaten birçok ülkede ölçülmüyorlar bile.
Ben 2. dozumu 2 Şubatta oldum yani bugün tam 1 ay oldu. Ne antikoruma baktırdım ne de baktıracağım. Zira elime verilecek veriler yetersiz olacak ve gerçek tabloyu tam olarak göstermeyecek.
Nötralizan antikorlar: bunlar en önemli antikorlar. Ancak kimse bana bunların sonuçlarını göndermiyor!! Peki bunların sonuçları nerede? YOK, çünkü bunlar ancak ‘Plaque Reduction Neutralization Test’ (PRNT) olarak bilinen çok meşakkatli ve zahmetli moleküler viroloji/seroloji yöntemleriyle elde edilir. Düşük iş hacmi, çok sayıda numune, sınırlı kapasite ve 7-10 gün gibi uzun bir geri dönüş süresi (Turn Around Time-TAT) nedeniyle PRNT, büyük ölçekli serolojik tanı ve AŞI DEĞERLENDİRMESİ için pratik değildir ve aşılar için kullanılmıyor.
Sonuç itibarıyla, aşı sonrası hiçbir antikor seviyesi size SARS-CoV-2'ye karşı korumamız olduğunu kesin olarak söylemez. Antikor testi sadece bağışıklık sisteminizin aşıya tepki verip vermediğini gösterir, ancak SARS-CoV-2'ye karşı koruma konusunda bilgi vermez. Aşı sonrası antikor ölçümleri kişisel bazda vücudun aşıya olan tepkisi konusunda genel bir fikir verir ancak kişinin virüse karşı koruyucu bir bağışıklık kazandığı konusunda bilgilendirmez.
Dolayısıyle üç parçadan oluşan resmimizde elimizde sağlam tek bir parça vardır; anti-S antikorları. İkinci parça yani anti-N antikorları var mı yok mu belli değil. Üçüncü parça Nötralizan Antikorlar HİÇ yok. E, bu durumda resmin ne olduğunu nasıl çıkaracağız? Yorum ve yargı sizlerin.
AŞIDAN ÖNCE VEYA SONRA COVID-19’a YAKALANAN KİŞİLERİN DURUMU:
Covid-19'a yakalanan kişilerin genelde üçte biri tamamen asemptomatiktir. Sars-CoV-2 enfeksiyonundan sonra aşılanan kişilerin aşıya daha iyi tepki vermeleri doğaldır, çünkü bu ikinci bir enfeksiyon gibidir.
Antikor seviyeleri genellikle ‘sadece aşılanan’ veya ‘sadece enfekte olan’ kişilerden çok daha yüksek olduğu için, enfeksiyon sonrası aşı ‘vücudu aşılamaktan bile daha iyi yanıt’ vermesi normaldir.
Bu bilgilerin faydalı olacağını umar, tüm KKTC ve TC halkına sağlıklar dilerim.
Sevgi ve saygılarımla.
Erol Baysal