Aziz Mamas sadece dini bir olay değildir
Ağustos ayının ortalarından itibaren, Eylül ayında Morfu'ya gitmek üzere organize olma çalışmalarına başlamıştık. Morfu'ya, ismini Aziz Mamas'tan alan Aziz Mamas Kilisesi'nde yapılacak ayine katılmak üzere gidecektik. Bu ayin, inançlarımız doğrultusunda söz konusu Aziz'in isim günü sebebiyle gerçekleşecekti.
Eşimin ailesi Morfu kökenlidir. Her sene bu ayine katılıyorlar. Oraya gitme sebepleri pek dini değildir. (üstelik Kıbrıs Rum tarafında da birçok Aziz Mamas Kilisesi vardır.)
Onlar için çok daha önemlisi, bu özel günde arkadaşların, köylülerin, komşuların, sınıf arkadaşlarının doğdukları toprakta bir araya gelmeleridir. Bu bağlamda, Aziz Mamas Kilisesi'ndeki ayinin sadece dini yönü yoktur, aynı zamanda sosyal bir yönü de vardır.
Her Eylül, Morfu'ya akın edip Kilise ve avlusunu dolduran yüzlerce Kıbrıslı Rum arasında çok sayıda kilise ve din ile arasında gevşek bir bağ bulunan da vardı, az bağ bulunan da… Ve hiç bağı olmayan da vardı... Yani Aziz Mamas Kilisesi'ndeki ayinin sosyal özelliği dini özelliğine göre daha ağır basıyor.
Bu şekilde, Ağustos ayının ortalarından beridir Morfu'ya gidiş konuşulan bir konuydu. Evet... Bu yortu onlar için o denli önemlidir ki, 2003 yılından beridir her sene bu dini-sosyal yortuya katıldılar.
* * *
“2 Eylül tarihine hiçbir şey ayarlamayın. Morfu'ya gidelim.”
Limasol, Lefkoşa ve çeşitli köylere dağılmış akrabalar, yaşça büyük olanların oraya nasıl gideceklerini planlıyorlar.
Başka arabalarda bir kişilik yer olup olmadığını soruyorlar...
Heyecanla, sabırsızca bekliyorlar.
Durum böyleydi. Ta ki Salı gecesi Morfu Metropoliti ayinin yapılmayacağını açıklayana kadar! Metropolit, yaptığı açıklamada bu yıl ayin günü ile kurban bayramı çakıştığı için ayinin yapılmasına izin verilmediğini belirtti.
Doğrusunu söylemek gerekirse, sorunun tam olarak ne olduğunu anlamış değilim.
Müslümanların bayramı olduğu zaman Hristiyanların kutlama yapması yasak mıdır?
Pardon ama bu hangi dinî kitapta yazıyor? Yoksa Kur'an da mı yazıldı bu? Veya Kitab-ı Mukaddes'te mi yazıyor acaba? Yoksa başka nedenler mi var?
Büyük ihtimalle başka nedenler var!
Çünkü benim bildiğim, dünya üzerindeki tüm dinlerin, tüm tanrıların sevgi, kardeşlik, affetmek ve karşılıklı anlayış yönünde elçilik yaptıklarıdır.
Yanlış mı biliyorum?
* * *
Ayinin 5 Eylül'de yapılması yönündeki öneriyi de okudum.
Buna güldüm... Çok güldüm.. Alakart kutlama (!)
Aziz Mamas yortusunun tarihi değiştirilemez bir yortu olduğunu bilmeyen bir Hristiyan, Müslüman veya Ateistin olduğunu sanmıyorum. Yani şimdi ciddi miyiz? Yani çözüm durumunda da mı böyle olacaktı? Oluşturucu devletin yönetimine göre yortu tarihlerini mi değiştirecektik? Şimdi bayram paskalya ile çakışsa ve Kıbrıs Rum oluşturucu devleti bayram tarihini değişmenizi talep etseydi nasıl olurdu? Anlıyor musunuz?
Tüm bu mantıksızlık içerisinde Morfu Metropoliti Neofitu'nun açıklamalarını okuduğumda memnuniyet duydum.
“Hristiyan ve Müslümanların paralel tarihlerde kutlama yapmalarına engel olacak hiçbir şey yoktur. Sadece tek tarafı gözeten dini özgürlük, asla dini özgürlük anlamına gelmez.”
Kilise temsilcileri ile çok nadir aynı fikirde olurum ama Morfu Metropoliti Neofitu hem güzel hem tutarlı konuştu!
Toparlayacak olursak, bu yasak yalnızca Morfululara değil, tüm Kıbrıslı Rumlara oldukça olumsuz mesajlar vermiştir. Bu mesajlar, Kıbrıs Türk toplumundaki değişikliklere ilişkin yapılan tartışmalarla da ilişkilendiriliyor.
Yapılan tartışmalarda, Kıbrıs Türk toplumunda farklı ve Kıbrıs'a tanıdık olmayan bir zihniyetin şekillendiği konuşuluyor. Ayrıca, bu mesajlar çözüm durumunda Morfu'nun geleceği ile ilgili siyasi mesaj olarak da okunuyor.
Barikatların açıldığı 2003 yılından buyana ilk kez Aziz Mamas Manastırı'nda ayin yapılmasına izin verilmedi.
Acaba tesadüf mü?
Sanmıyorum...
(*) Morfy, Omorfo (Güzelyurt)
--------------------
YENİDÜZEN için yazılmış Yunanca özgün metinden çeviri: Çağdaş Polili
--------------------
Ο Άγιος Μάμας δεν έχει να κάνει μόνο με τη θρησκεία
Ήταν ακόμα μέσα Αυγούστου όταν φίλοι και συγγενείς κάναμε σχέδια για τη μετάβασή μας στη Μόρφου ανήμερα της γιορτής του Άγιου Μάμα για την καθιερωμένη (όπως πιστεύαμε) λειτουργία στο μοναστήρι που φέρει το όνομα του Αγίου.
Η οικογένεια του συζύγου μου κατάγεται από τη Μόρφου και κάθε χρόνο πραγματοποιούν αυτή την επίσκεψη. Όχι τόσο για θρησκευτικούς λόγους (άλλωστε εκκλησίες του Αγίου Μάμα, υπάρχουν αρκετές και στην ελληνοκυπριακή πλευρά), αλλά περισσότερο για να συνευρεθούν φίλοι, συγγενείς, συγχωριανοί, γείτονες, συμμαθητές στη γη που τους γέννησε. Να θυμηθούν, να αναπολήσουν, να νοσταλγήσουν, να συγκινηθούν.
Και ανάμεσα στους εκατοντάδες Ελληνοκύπριου που συνέρρεαν κάθε Σεπτέμβριο στη Μόρφου και γέμιζαν την εκκλησία και το προαύλιό της, υπήρχαν πολλοί… πάρα πολλοί των οποίων η σχέση με την εκκλησία και τη θρησκεία είναι από χλιαρή, μέχρι τυπική ή ανύπαρκτη. Η λειτουργία λοιπόν στην εκκλησία του Άγιου Μάμα στη Μόρφου, δεν είχε μόνο θρησκευτικό χαρακτήρα, αλλά περισσότερο κοινωνικό.
Από τα μέσα Αυγούστου λοιπόν, αυτό ήταν το θέμα συζήτησης. Ναι… τόσο σημαντικό είναι το γεγονός γι’ αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι από το 2003 δεν έχασαν ποτέ αυτή την θρησκευτικο-κοινωνική γιορτή. «Μην προγραμματίσετε τίποτε 2 Σεπτεμβρίου. Να πάμε στη Μόρφου». Σκόρπιοι συγγενείς στη Λεμεσό, στη Λευκωσία, σε διάφορα χωριά κανονίζουν τον τρόπο μεταφοράς των μεγαλύτερων σε ηλικία. Ρωτάνε αν άλλα αυτοκίνητα έχουν χώρο για έναν ακόμα. Επικρατεί αδημονία, ανυπομονησία…
Μέχρι που η Μητρόπολη Μόρφου ανακοινώνει αργά το βράδυ της Τρίτης ότι η λειτουργία δεν θα πραγματοποιηθεί! Απαγορεύτηκε λέει φέτος γιατί η γιορτή συμπίπτει με το Κουρμπάν Μπαϊράμ. Να σας πω την αλήθεια, δεν κατάλαβα καλά ποιο είναι το πρόβλημα ακριβώς; Και όταν έχουν γιορτή οι μουσουλμάνοι, απαγορεύεται να γιορτάζουν οι χριστιανοί; Ποιας ακριβώς θρησκείας οι γραφές το λένε αυτό; Μήπως το λέει το Κοράνι; Μήπως η Αγία Γραφή; Μήπως άλλοι είναι οι λόγοι; Άλλοι μάλλον θα ‘ναι οι λόγοι! Γιατί εγώ ξέρω πως όλου του κόσμου οι θρησκείες και οι Θεοί, πρεσβεύουν την αγάπη, την συναδελφοσύνη, τη συγχώρεση, την αλληλοκατανόηση. Κάνω λάθος;
Διάβασα αργότερα ότι πρότειναν λέει οι Αρχές να γίνει η γιορτή του Αγίου Μάμα τις 5 Σεπτεμβρίου και γέλασα πολύ… πάρα πολύ! Εορτασμός αλά καρτ. Δεν νομίζω να υπάρχει έστω και ένας χριστιανός, μουσουλμάνος ή άθεος που να μην μπορεί να αντιληφθεί ότι η γιορτή του Αγίου Μάμα δεν είναι μετακινούμενη! Μα τώρα είμαστε σοβαροί; Δηλαδή αυτό θα γινόταν και σε περίπτωση λύσης; Αναλόγως της διοίκησης της συνιστώσας πολιτείας θα μετακινούσαμε τις γιορτές; Πώς θα σας φαινόταν αν το μπαϊράμι συνέπιπτε με το πάσχα και υπήρχε η απαίτηση από το ελληνοκυπριακό συνιστών κρατίδιο να μετακινηθεί το μπαϊράμι; Καταλαβαίνετε;
Μέσα σε όλη αυτή την παράνοια διάβασα με ικανοποίηση τη δήλωση του Μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτου: «Τίποτα δεν εμποδίζει χριστιανούς και μουσουλμάνους σ’ αυτό τον τόπο να πραγματοποιούν παράλληλους εορτασμούς. Ούτε και νοείται θρησκευτική ελευθερία που να αφορά μόνο τους μεν και όχι τους δε». Σπάνια συμφωνώ με εκπροσώπους της Εκκλησίας αλλά ο Μόρφου Νεόφυτος μίλησε όμορφα και συνετά!
Για να συνοψίζω, η απαγόρευση έστειλε, όχι μόνο στους Μορφίτες, αλλά και σε όλους τους Ελληνοκύπριους πολύ αρνητικά μηνύματα. Τα οποία συσχετίζονται με την ευρύτερη συζήτηση που επικρατεί για τις αλλαγές που συντελούνται στην τουρκοκυπριακή κοινότητα και έχουν να κάνουν με μια νέα νοοτροπία, μη οικεία για την Κύπρο. Τα οποία συσχετίζονται επίσης με πολιτικά μηνύματα που έχουν να κάνουν με το μέλλον της Μόρφου σε περίπτωση λύσης.
Από το 2003 οπότε άνοιξαν τα οδοφράγματα, είναι η πρώτη φορά που απαγορεύεται η τέλεση της λειτουργίας στο μοναστήρι του Αγίου Μάμα. Να ‘ναι άραγε τυχαίο; Δεν το πιστεύω…