Bin Kez Çiftçi…
“Gün geçtikçe yalnızlaşıyorum. Kendi memleketimde sürgün hissiyatına kapılarak yaşıyorum”.
Bu sözleri gazeteci Hasan Cemal’in dudaklarından dökülüyor…
Avrupa Parlamentosu tarafından düzenlenen, Türkiye'de Medya ve İfade Özgürlüğü Paneli’nde konuşuyor.
Brüksel’deki Avrupa Parlamentosu kürsüsünde yaptığı konuşmada bu sözleri duyduğumdan beri aklımdan çıkmıyor.
İki gün boyunca dolu dolu seminerlerle geçen toplantı sonrasında, onlarca konuşmacı arasında zihnime takılıp kalan Hasan Cemal’in yaptığı konuşma oluyor.
***
Hayal kırıklığı yüzünden okunuyordu. Ülkesindeki medya ve ifade özgürlüğüne ilişkin en küçük bir ilerleme umudu olmadığı apaçıktı. Hasan Cemal, P24 platformunun başkanlığını da yürüyor.
P24, Türkiye’de bağımsız gazetecilik yapılması amacıyla faaliyet göstere bir platform. Ve Hasan Cemal, Türkiye’nin Avrupa Birliği yolculuğunu tamamlayacağına ilişkin umudunu hepten kaybetmiş.
***
Duygularını sekiz dakikalık bir sunuma sığdırdı, hepimize bir yolculuk yaptırdı.
Diğer ülkelerin gazetecilerine kişisel röportaj vermeyi reddetti. Gerek resmi yoldan yapılan talepler, gerekse kişisel yoldan belirtilen istekler fayda etmedi, onu ikna etmedi. Onun ruhsal durumunu anlatmam için bir renk seçmem gerekirse kesinlikle “kapkara” derdim. Ülkelerindeki ifade özgürlüğü ile ilgili olarak gerek kürsüden konuşma yapan onlarca gazetecinin gerekse tartışma bölümlerinde katkıda bulunanların oldukça cesur olduklarını düşündüm. Bazılarının yaptıkları katkılar ise kahramanlıktır diyebilirim.
***
Tüm bu kişilerin yerinde olsaydım ne yapardım bilmiyorum. Bunu düşünmeye bile korkuyorum. Söylendiği üzere, birçoğu duruma uyum sağlarken, ötekiler işlerini bırakıp çiftçi olmuşlar, diğerleri işsiz duruma düşmüşler, birçoğu ülkeyi terk etmiş ve sayısı 150’den fazla olan gazeteci şu an hapiste!
Çok küçük bir oran ise, medyanın çeşitli yerlerinde dağılmış, yaygın kamuoyuna erişme olanağından yoksun, çok dar olarak ifade özgürlüklerini sürdürüyor.
Böyle bir durumda çiftçi olma fikrinin bana en yakın gelen fikir olduğunu söyleyebilirim. Hatta çiftçiliği hali hazırda düşündüğümü de söyleyebilirim.
Şimdi düşünmemin sebebi ifade özgürlüğü ile ilgili değildir.
Çok geniş ifade özgürlüğüne sahibim ve bu hususta kendimi çok şanslı hissediyorum.
Çaresiz hissettiğim nokta (en azından, hiç değilse şu anki aşamada yaşamıma ve kişisel özgürlüğüme dokunan bir noktada değildir) bu adanın bir sakini olarak hissettiğim çaresizliktir.
Kıbrıslı olarak.
***
Brüksel’deki iki günlük seminerde örtüsü açılan bu duyguyu tam manasıyla anlıyorum.
İnsani değerlere karşıt kavramlardan söz ediyorum.
Sevgi, barış, anlayış, affetme, birlikte yaşama, kardeşlik, demokrasi gibi…
Bin kez çiftçi…
Televizyonsuz, internetsiz, radyosuz…
Çaresizlik ruhumu istila edip, bedenimi beni ele geçirdiği anda çiftçiliği ve bu özgürlüğü bin kez tercih ederim.
YENİDÜZEN için yazılmış Yunanca özgün metinden çeviri: Çağdaş Polili
Χίλιες φορές αγρότισσα…
«Μέρα με τη μέρα μένω μόνος μου. Αισθάνομαι εξόριστος στην ίδια μου τη χώρα». Η δήλωση αυτή από το βήμα του σεμιναρίου για την ελευθερία της έκφρασης στην Τουρκία και την κατάσταση σε ότι αφορά στα ΜΜΕ στη χώρα που διοργανώθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες από τον δημοσιογράφο Χασάν Τσεμάλ, μου αποτυπώθηκε στο μυαλό.
Δύο γεμάτες μέρες σεμιναρίου με δεκάδες ομιλητές, η ομιλία του Χασάν Τσεμάλ είναι αυτή που στριφογυρίζει ακόμη στη σκέψη μου. Η απογοήτευση ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. Ήταν περισσότερο από φανερό ότι είχε χάσει κάθε ίχνος ελπίδας για οποιασδήποτε μορφής προόδου σε ότι αφορά στην ελευθερία του Τύπου στη χώρα του, αν και προεδρεύει της πλατφόρμας P24, η οποία δραστηριοποιείται στην Τουρκία με στόχο την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Ήταν περισσότερο από φανερό ότι έχασε κάθε ελπίδα να δει την Τουρκία να ολοκληρώνει την ευρωπαϊκή της διαδρομή.
Έκανε ολόκληρο ταξίδι για να διαβάσει οκτώ λεπτά συναισθήματα και να φύγει. Αρνήθηκε να παραχωρήσει προσωπικές συνεντεύξεις στους δημοσιογράφους των άλλων χωρών. Στάθηκε αδύνατο να πεισθεί είτε μέσω της επίσημης οδού, είτε μετά από προσωπικές προσκλήσεις. Αν έπρεπε να επιλέξω ένα χρώμα για να χαρακτηρίσω την ψυχική του κατάσταση, θα ήταν το απόλυτο μαύρο.
Σκέφτηκα πως αυτός και οι δεκάδες άλλοι δημοσιογράφοι οι οποίοι μίλησαν είτε από το βήμα, είτε σε παρεμβάσεις τους για τις παραβιάσεις της ελευθερίας της έκφρασης στη χώρα τους, θα πρέπει να είναι πολύ θαρραλέοι. Κάποιων οι παρεμβάσεις ήταν σχεδόν ηρωικές.
Δεν ξέρω τι θα έκανα αν ήμουν στη θέση όλων αυτών. Φοβάμαι και να το σκεφτώ. Οι περισσότεροι όπως λέχθηκε απλά συμβιβάστηκαν με την κατάσταση, άλλοι εγκατέλειψαν το επάγγελμα και έγιναν αγρότες, πολλοί είναι άνεργοι, αρκετοί εγκατέλειψαν την χώρα, πέραν των 150 είναι στη φυλακή και ένα μικρό ποσοστό, σκορπισμένο σε ΜΜΕ με μικρή προσβασιμότητα στο ευρύ κοινό, συνεχίζουν να εκφράζονται ελεύθερα.
Θα έλεγα ότι είμαι πιο κοντά στην ιδέα της αγρότισσας. Με αυτήν φλερτάρω ακόμη και τώρα. Για λόγους που δεν αφορούν στην ελευθερία της έκφρασης. Αυτήν, την έχω σε αφθονία και νιώθω πολύ τυχερή γι’ αυτό. Απελπισία (που ευτυχώς τουλάχιστον δεν αγγίζει αν μη τι άλλο στην παρούσα φάση τη βιωσιμότητά μου και την προσωπική μου ελευθερία) νιώθω κι εγώ ως ένοικος αυτού του νησιού. Ως Κύπρια.
Καταλαβαίνω απόλυτα αυτό το συναίσθημα που είδα να ξεδιπλώνεται δύο μέρες στο σεμινάριο στις Βρυξέλλες. Είναι αυτό, κατά το οποίο παρακολουθείς ανήμπορος να αντιδράσεις μια πορεία προδιαγεγραμμένη, η οποία στο τέλος της, θα έχει αντίθετα αποτελέσματα από αυτά τα οποία πρεσβεύουν οι πανανθρώπινες αξίες. Δηλαδή, αγάπη, ειρήνη, κατανόηση, συγχώρεση, συμφιλίωση, συναδελφοσύνη, δημοκρατία.
Χίλιες φορές αγρότισσα. Χωρίς τηλεόραση, χωρίς ίντερνετ, χωρίς ραδιόφωνο. Αυτή την ελευθερία όταν πια η απελπισία μετά την εισβολή της κυριαρχήσει στο είναι μου, μπορεί να την επιλέξω.