Bundan beş yıl önce uzun bir Küba seyahati yapmıştım.
Orada sağlık, eğitim ve güvenli gıda alanlarında yaptıkları reformları yerinde inceleme fırsatı bulmuştum.
Sağlıkta bizim de hep gündeme getirdiğimiz gibi hedeflerinde Koruyucu Sağlık Hizmetleri vardı.
Her iki bin kişiye bir pratisyen hekim, bir çocuk hekimi, bir kadın doğum uzmanı ve ebe düşüyordu. Bir de Diş Hekimi.
Bu sağlık ekibi bölge halkının tüm hastalıklarını biliyor ve en ufak bir değişiklikte alarm veriyordu.
Buna “birinci basamak sağlık hizmeti” deniyordu. Tansiyon hastaları arttı mı, diyabet tırmanıyor mu? Kanserde durum nedir? Bir fark varsa hemen o bölgede çevre, su ve gıdaya dair çalışmalar başlatılıyordu.
İkinci basamak sağlık hizmetleri için daha büyük merkezlere hastanın sevki yönünde randevusunu bölge hekimi alıyor ve tedavinin ya da ameliyatın sonucunu takip ediyordu.
Hasta gerekirse üçüncü basamak sağlık hizmetleri yani kalp ameliyatı, yoğun bakım ya da organ nakilleri için yine bölgesel hekimin bileğisinde sevk ediliyordu.
Ve elbette AR-GE merkezleri vardı. İlaç sanayi ve tıptaki en son mucizeleri araştırdıkları bilim merkezleri…
Sağlık! Yerinden yönetim
---
İşte ben böyle bir hayalle Sağlık Bakanlığı görevine geldim.
Sağlığın yerinden yönetilen bir hizmet olduğuna yürekten inanarak… Bir annenin çocuğunu götüreceği çok yakınında bir sağlık merkezi olduğunu bileceği, yaşlı Ayşe teyzenin ilaçlarını alabileceği, yaşlı amcanın rutin kontrollerini yaptırabileceği sağlık merkezleri hayalleri kurarak…
İnsanları hastalanmadan koruyabilmenin devletin birincil görevi olduğuna inanarak…
Sağlık çalışanları üzerinden siyaset yapılmadan, hastaları merkeze koyacak bir sağlık sistemi oluşturabilmek için…
Bir yılda bu hedefler için ne mi yaptık?
Hiçbir dönem olmadığı şekilde artık dört sağlık merkezimizde ultrason cihazı var. Kadın sağlığı artık daha çok güvende ve hedef 16’sında da olması.
Birçok sağlık merkezimizde kadın doğum uzmanı haftanın belli günlerinde vardır.
Kadınlar kanser taramalarını sadece hastanelerde değil birçok sağlık merkezinde yaptırabiliyorlar.
Kadınlar isterlerse doğum kontrolü için sağlık merkezlerinden destek alabiliyorlar. (Spiral gibi).
İsteyen he birey sağlık merkezlerinde barsak kanseri testi yaptırabiliyor.
Sağlık merkezlerinin hemen hemen hepsine çocuk doktoru gidiyor. Çocuklar açılarını buralarda yaptırabiliyorlar.
On altı sağlık merkezinin biri hariç hepsinde diş hekimi vardır. Diş hekimliği hizmetlerimizi daha iyi hale getirmek için de ciddi projelerimiz vardır.
Sağlık Merkezlerimizin hepsinde pratisyen hekim veya dahiliye uzmanı vardır.
Dört büyük sağlık merkezimize kan tetkikleri için laboratuarlar kuruluyor ve yine dört büyük sağlık merkezimize röntgenler kuruluyor.
Koruyucu Sağlık Hizmetleri için başka ne mi yaptık?
----
Sağlık Bakanlığında tüm koruyucu sağlık hizmetleri programlarını oluşturacak Halk Sağlığı Birimini kurduk.
Diş Hekimliğinde koruyucu hekimlik birimini kurduk. Bu yıl ve her yıl, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetindeki tüm 6 yaşındaki çocukları taramaya başladık. Taramalar tüm okul dönemi süresince sürecek.
Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Birimini kurduk. Radyasyon tehdidi altındaki hastaneler, özel ve kamu sağlık kuruluşlarının ölçümleri yapılmaya başlandı.
Hedefimiz çalışan sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasıdır. Yine çevre ölçümlerinin yapılması da hedefler arkasındadır.
Dünyada kadınlarda en çok görülen kanser türlerinden olan Rahim ağzı kanserleri için etkili olan aşı HPV ulusal aşı programına alındı. Bu yıl ve her yıl tüm 12 yaş kız çocukları aşılanacak.
Elbette sağlıkta daha birçok icraat yaptık ama hani “Koruyucu Sağlık Hizmetleri” diyoruz ya; işte bu hizmetleri öylesine laf olsun diye konuşmadığımızı anlatmak için sizlerle paylaşmak istedim.
Son bir yılda kızımla ilk kez sağlığa iki günlük “ es” demişken yine aklımda SAĞLIK vardı.
* ( Filiz Besim, Dr., Sağlık Bakanı)