Kıbrıs sorununu çözmesi gereken iki liderin marifetiyle, sorun çetrefillendi, görüşmeler kilitlendi ve çözüm ertelendi.
Bu durum iki liderin ortak eseridir. Onlar hayatlarından mutlular herhalde ama halklarının geleceğini karartmak liderliğe sığmaz. Şimdi iki halkın da umudu üçüncü tarafların girişimlerine kaldı. Özellikle Rum liderliği hep “Kıbrıslı Çözüm” diyordu ama onun gayretleri ve Eroğlu’nun da katılımcılığıyla, Kıbrıslılar çözümü kilitleyen, üçüncü taraflar da çözümü arayanlar oldu.
Neyse ki Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin (BMGS) Özel Temsilcisi gene imdada yetişti. Eide “ormanı görmeyip ağaçla uğraşıyorsunuz” dediği Kıbrıslı liderlere, “size inat kilidi de açacağım” dercesine beş maddelik bir öneri paketi sundu.
Birinci maddede “Hidrokarbonlarla ilgili Kıbrıslı Türkler ve Rumlardan oluşacak bir komite kurulacak” diyerek Kıbrıslı Rum lidere; ikinci madde de “Türk araştırma gemisi Barbaros bölgeden ayrılacak” diyerek Kıbrıslı Türk lidere ve Türkiye’ye ayar çekiyor.
Üçüncü maddede “Kıbrıs müzakereleri yeniden başlayacak”, dördüncü madde “BMGS müzakerelerle ilgili ilerleme raporu sunacak” diyor; yani her iki lidere hem talimat, hem de uyarı veriyor. Başlamaları gerektiğini, başlamaları halinde ilerleme kaydedemezlerse, başlamamaları halinde ise başlamadıkları için BMGS bu raporda liderleri suçlayacak. İki liderin de hoşnut olamayacağı durumlar…
Öneri paketinin son maddesi de liderlerin temsilcilerinin Ankara ve Atina’ya çapraz ziyaretler yapması üzerine… Bu öneriyi aslında Kıbrıs Rum tarafının önemsenmesi gerekiyor; gitsinler ve Türkiye ile Münhasır Ekonomik Bölge egemenliği üzerindeki düşüncelerini paylaşsınlar. Bu konuda asıl tartışmaları gereken taraf Kıbrıslı Türklerdir ama Rumlar Türkiye ile tartışmanın çok meraklısı olduğu için şanslarını denesinler. Alacakları cevap bellidir ve ilan edilmiş cevaptır ancak bir de birinci ağızdan işitirlerse iyi olacak…
BMGS’nin Özel Temsilcisi Eide’nin önerileri, Kıbrıs adası çevresinde yükselen tehlikeli tansiyonu düşürmeyi ve derin dondurucuya girmiş olan görüşme sürecinin buzlarını kırmayı amaçlamaktadır. Eide bu önerileri elbette ilgili tüm taraflarla görüştükten ve onların da olurunu aldıktan sonra açıklamıştır. Bu aşamada liderlerin yapacağı, önce bu önerilerde kendi bakış açılarıyla uyumsuz olanları kendi halkları ile paylaşmak, biraz ırın – kırın etmek ve sonra da görüşme masasına gitmektir. Şakası yok; her ne kadar da özellikle Rum lider “Kıbrıslı çözüm” diye yırtınıyorsa da, öneriyi yapan BM’dir ve reddi kolay değildir.
Bu önerilerin gerçekten buzkıran etkisi olup olmayacağı yakında belli olacak. Önerilerin ilk iki maddesi gerçekleşmezse, üçüncü maddede öngörülen süreç başlamayacak, liderler masaya gitmeyecek ve dolayısıyla önerilerin dördüncü maddesinde belirtilen BMGS raporunda suçlanacaklar… Belki hemen değil ama kısa süre içinde liderler ve temsilcileri ilk iki maddeyi nasıl halledeceklerine dair bir iletişim başlatabilir, bu da görüşme sürecinin üvertürü olacak.
Önemli olan ondan sonrasıdır. Eide bu Kıbrıslı liderleri iyi tanımaz… Bu liderler yapacaklarını ağır – aksak davranıp yapacaklar, noel tatiline varacaklar, tatillerini de yaptıktan sonra Kuzey’de CB seçimi deyip topu gene taca atacaklar… Dolayısıyla Eide’nin buzkıran önerileri sınırlı bir gelişme sağlayabilir. Bunun sürdürülebilir bir gelişme olabilmesi için Eide’nin, önerilerinin ilk maddesini, Maraş’ı da dahil etmek üzere,
“Hidrokarbonlarla ve Maraş’la ilgili Kıbrıslı Türkler ve Rumlardan oluşacak ortak bir komite kurulacak” şeklinde değişmesi çok ilginç sonuçlar yaratabilecektir.
O zaman seyreyleyin analar ne liderler doğururmuş…