Zahire ödemelerinin özel bir banka üzerinden borç senetleri ile yapılmasından rahatsızlık duyan üreticiler, Toprak Ürünleri Kurumu’nun köy kooperatiflerine geç ödeme yapmasından ötürü haksız yere faiz ödeyerek mağdur olduklarını anlattı.
Fehime ALASYA
Mesarya bölgesindeki çiftçiler, geçtiğimiz üretim yılını ‘tarihin en iyi senesi’ olarak nitelendirerek, Toprak Ürünleri Kurumu’na verilen ürün ödemeleriyle ilgili yaşanan sıkıntıyı dile getirdi, geç ödendikleri için mağdur olduklarını söyledi.
Çiftçiler, Toprak Ürünleri Kurumu (TÜK)’e sattıkları hasat karşılığında özel bankaya borç senedi imzaladıklarından dert yandı. Çiftçiler Birliği Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle de TÜK ile özel bir banka arasında imzalanan protokolü eleştirdi.
Çiftçiler, TÜK’ün köy kooperatifine geç ödeme yapması nedeniyle, borcuna haksız yere faiz işlediğini, zarar ettiklerini belirtti.
Bölgedeki birçok çiftçi, TÜK’ün özel bir banka ile zahire ödemeleri için protokol imzaladığını, bunun neticesinde ödemelerde sorun yaşandığından dert yandı.
Özel banka tarafından kendilerine borç senedi imzalatıldığını ifade eden üreticiler, köy Kooperatifine de olan borçlarının ödenmesi için TÜK’ün hesaplarına bloke koyduğunu fakat köy kooperatifine geç ödeme yaptığını kaydetti.
Borcu geç ödenen çiftçiler, köy Kooperatifine yaklaşık 20 günlük faiz ödemek durumunda kaldıkları için sitem etti.
22 günlük gecikmeden ötürü 2 bin 600 TL faiz ödemekle yükümlü olduğunu ifade eden Çiftçi Haşim Tankı, bunun kabul edilir bir durum olmadığını söyledi.
Kelle: “Sorumlu önce TÜK, sonra devlettir, üreticilerimiz rahat olsun”
Geçtiğimiz yılın çok bereketli olduğu konusunda çiftçilerle hemfikir olan Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği (KTÇB) Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle, TÜK ile özel bir banka arasında imzalanan protokolü tasvip etmedikleri bir sistem olarak değerlendirdi.
YENİDÜZEN aracılığıyla üreticilere rahat olmaları mesajını gönderen Kelle, bu ödeme şeklinden ötürü ortaya çıkan ‘borç senedi’ tedirginliğini ise şöyle ifade etti:
“Bu evrakları araştırdık, üreticiyi değil, toprak ürünlerini bağladığını gördük. Bunun tamamından sorumlu önce TÜK, sonra devlettir. Ürününü veren kişi üzerinden miktarı kadar TÜK’ü borçlandırmıştır. Üreticilerimiz rahat olsun.” dedi.
ÇİFTÇİLER NE DEDİ?
Kamil Kamburoğlu: “Bu konu, bize imzalattıkları bu senetler çok rahatsız edici bir durum”
“Geçen yıl çok bereketli bir yıldı. Bu yıl da öyle olmasını dileriz. 7 senedir böyle güzel ve verimli bir yıl görmemiştik. Fakat bu yıl da ödeme konusunda sıkıntı yaşandı. Kendi ürünümüzü TÜK’e verdik, özel bir bankadan ödendik. Her sene kooperatiften ödenirdik. Bize ödeme yaparken kâğıt imzalattılar, şimdi de borçlu çıktık. Bu olur şey değil. Biz arpayı kime sattık? Özel bir bankaya mı TÜK’e mi? Bu konu, bize imzalattıkları bu senetler çok rahatsız edici bir durum.”
Ayhan Altıkat: “Amaç ne? Köy kooperatiflerini bitirmek mi?”
“Geçen yıl çok güzeldi, bu yıl da öyle olmasını diliyoruz. Keşke her yıl öyle olsa. En son 1986 yılında böyle güzel verim yaşamıştık. Malımızı TÜK’e verdik ama başka özel bir bankayla çalıştık. Bize borç senedi imzalattılar, borçlandık gibi gösterdiler. Eskiden kooperatiflerle çalışıyorduk, ne oldu da şimdi böyle oldu. Malıma karşı paramı aldım diye borç senedi imzaladım, borçlu oldum. Sen protokolü hükümet ile yaptın, ona borç senedi imzalat. Umarız ödemeler bu yıl böyle olmaz. Amaç ne? Köy kooperatiflerini bitirmek mi?”
Salih Tuğralı: “Bu uygulama herkesi çok rahatsız etti. Herkes bu ödeme şeklinden rahatsız oldu”
“Geçtiğimiz yıl tarihin en iyi senesiydi. Umarım bu yıl da öyle olur. Çiftçi, hayvancı, köylü kazanırsa piyasa da düzelir, herkes kazanır. Bu yıl için şimdiden gelen yağışlar yüzümüzü güldürdü. Tarlaya inmek için güneş açmasını bekleyeceğiz. Tarlalar hep ıslak. Sadece tek sıkıntı TÜK’ün özel bir banka ile anlaşması ve bunun tam olarak uygulanmamasıydı. İmzaladıklarımız tam olarak borç senedidir denmedi ama olsun… Her yıl köy kooperatifine düşerdi, böyle daha iyiydi. Şimdi bu uygulama herkesi çok rahatsız etti. Herkes bu ödeme şeklinden rahatsız oldu. Köy kooperatiflerine geç ödeme yapıldı, faiz işledi.”
Haşim Tankı: “TÜK, biz özel bankadan paramızı alırken, borcumuzu kesti, paramızı bloke etti”
“Şimdilik yağışlar çok güzel geldi, umarız böyle düzenli ve bereketli geçer, geçen yılki gibi iyi bir yıl olur. Bu yıl ise ödemlerde sorun yaşandı. Bu sorun yine üreticiye mal edildi.
TÜK, köy kooperatifine 22 gün geç ödeme yaptı, bu durumda benim kooperatife 22 günlük faizim oldu. Yani borcuma karşılık, yaklaşık 2 bin 600 TL faiz işledi. Tüm köylerde borcu olan üreticiler için bu uygulamaya gidildi. Bu olur şey değil. TÜK, geç ödeme yaptı, borcumuz durdurulmadı, faiz işlemeye devam etti ve biz borçlu olduk. Hâlbuki TÜK, biz özel bankadan paramızı alırken, o parayı kesti, bize ödemedi, paramızı bloke etti, kooperatife olan borcunuzu ödeyeceğim dedi. Zamanında ödemedi. Suçlusu biz mi olduk?”
İsmail Ağa: “Kooperatife olan borcumuzu kestiler, biz ödeyeceğiz dediler, bu güzel ama zamanında ödemediler, biz şimdi borçlu da olduk”
“Geçen yıl çok bereketli bir yıl geçti ama bu yıl henüz tarlaya giremedik, yağışlar çok güzel. Bekliyoruz. Umarız bu yıl da verimli geçer. Tarlalarda kalem çok fazla, yakmamıza izin verilmiyor, sürün deniliyor ama bu da çok zor.
Bu yıl ödemeler büyük sorun yarattı. TÜK, ödemeleri köy kooperatifine göndermedi, özel bir bankayla anlaştı. Orada paramızı alırken bize borç senedi imzalattılar. Banka kendini güvenceye almış. Banka güvencede, devlet güvencede, üretici nerde?
Bununla beraber kooperatife olan borcumuzu kestiler, biz ödeyeceğiz dediler, bu güzel ama zamanında ödemediler, biz şimdi borçlu da olduk. Faizini olsun durdursaydılar. Göz göre göre kullanıldık. Bu TÜK’ün oyunudur.”
Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği (KTÇB) Genel Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle:
“Üreticimizin alışık olmadığı bizim de tasvip etmediğimiz bir sistem”
Geçtiğimiz üretim yılını YENİDÜZEN’e değerlendiren KTÇB Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle, 2019-2020 yeni üretim yılının her alanda ‘şahlanma yılı’ olması için hükümeti motive etmeye çalıştıklarını anlattı.
Çiftçilerin ödeme şeklinden ötürü duyduğu rahatsızlık ve kaygını da değerlendiren Kelle, bu yöntemin Kooperatiflerin işletme ağını bozacağını dile getirdiklerini, buna karşı olduklarını kaydetti.
Üreticilere bu konuda mesaj gönderen Kelle “Rahat olsunlar, borç senetleri onları bağlamıyor, bu evrakları inceledik.” dedi.
Kelle, YENİDÜZEN’e yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“2018-2019 ekim üretim yılı çok bereketli geçti. Özelde ülke üretimimize genelde ülke tarımına çok büyük bir katma değer yarattı. Geçen yılki üretim, yaklaşık 120 milyon TL’lik üretim yapıldı. Bunun yanında kaliteli kaba yem ve diğer ürünler gibi hayvansal bitkisel tüketiminin de tamamını karşılamıştır. Özelde çiftçimizin kendi, genelde ülke kazandı uzun kurak yılların ardından.
Yeni yıldan beklentiler ve sıkıntılar muhakkak olacaktır. Tarım üstü açık fabrikadır, bu yüzden doğal afetlerden hava şartlarından çok etkilenir. Tarım bütçesinin her zaman kestirmek her zaman mümkün değil. Biz 2014 yılından beridir tarımda sürdürülebilir bir politika izlenmesini istiyoruz. Bunun için de tüm tarım bakanlarıyla konuştuk fakat tümü de bizi görmezden görüyor.
Ülke üreticimiz motive oldu, heyecanlı. Ama rekabet ettiğimiz güney Kıbrıs üreticilerine bakınca tüm destek ve girdilerin aynı olmasına rağmen güneyde tarımı desteklediklerini, sürdürülebilirliği ön gördüklerini izliyoruz.
Üretici olgun bir yılın arkasından desteklenmeli. 2019-2020 yılı her alanda şahlanma yılı olması için hükümeti motive etmeye çalışıyoruz. Bu maliye bakanlığını da ve ülkenin genelini de etkiliyor. Bütçenin yapıldığı şu günlerde paydaşlarla görüşmelerini istiyoruz. Geçen yıl da aynı sözleri söylemiştik.
Bu yıl da iyi gelen bir yılın ardından, büyük atılım yaparken, bütçe konusunda bizimle çalışmalarını istiyoruz. Girdi maliyetleri düzenlediğimiz zaman, fiyatlar düşecek, rekabet ortamı sağlanacak ve güvenli gıdaya kolay ulaşma imkânı sağlanacaktır.
“Tüm alanlarda maliyetler düşer, gıda ürünleri daha avantajlı olur”
“Ülkede yeniden tarım politikası gözden geçirilmeli, destek modellerini gözden geçirerek, buna bağlı ülkedeki tarımsal sanayi üretimini destekleyip güçlendirerek üretimi arttırma noktasında hedef koymalıyız. Kırsaldaki istihdam bu sayede artacak, göç duracak, topraklarımız üzerinde katma değeri yaratıp genele yansımasını göreceğiz. Bu yüzden bütçeye tamamen konsantre olduk.
Girdi maliyetleri düşecek, vatandaş da daha uygun düşük fiyatlara ürün alacak. Tarıma yapılan her destek, ülkedeki her vatandaşa yapılan destektir. Bize yapılan her kuruşluk destek maliyetleri düşürür, bu da vatandaşa yansır. Et, süt, süt ürünleri, meyve, sebze, her şey, tüm alanlarda maliyetler düşer, gıda ürünleri daha avantajlı olacak.”
“Köy kooperatiflerinin batmaması için kişilerin mevcut borçlarını bloke etme kararı aldık”
“Çiftçiler birliği olarak biz, üç yıl önce yine gündeme gelen bu uygulamayı bu sistemi kabul etmemiştik. Kooperatiflerin işletme ağını bozacağını söylemiştik. Güvene bağlı destek modelini bozacağını söylemiş, kabul etmemiştik.
Bu yıl ise yine tüm istişareleri yaptık, bize sıkıntı yaratacağını, köy kooperatiflerinin batabileceğini söyledik. Köy kooperatiflerinin batmaması için kişilerin mevcut borçlarını bloke etme kararı aldık. Sistemin bozulmaması adına bunu yaptık. Bunu yapmasaydık çok daha kötü olurdu.
Hem üreticinin ödenmesini hem de kooperatiflerin ödenmesini sağladık. Sürdürülebilir bir sistem değil. Elzem olan İngiliz Kooperatifçilik Modeli olan güvene dayalı kooperatifçilik olmalı. Üretici tamamen köy kooperatifiyle çalışıyor. Bu yüzden sıkıntı yarattı.
Üreticilerin endişesi normal fakat bu borç senetlerinde onları bağlayan bir durum yok. Endişe etmesinler. Evet imzaladıkları borç senedidir. Bu evrakları araştırdık, üreticiyi değil, toprak ürünlerini bağladığını gördük.
Bunun tamamından sorumlu önce TÜK, sonra devlettir. Ürününü veren kişi üzerinden miktarı kadar TÜK’ü borçlandırmıştır.
Üreticilerimiz rahat olsun. Bu sistem, üreticimizin alışık olmadığı bizim de tasvip etmediğimiz bir sistemdir. Yeniden ödemlerin kooperatifler üzerinden yapılmasını da her fırsatta ifade ediyoruz.”