Emlak sektör temsilcileri, Girne’de kiralık, satılık veya inşaat halinde olan çok sayıda yapı olsa da, talebin eskisine göre düşük olduğunu söylüyor.
Dila ŞİMŞEK
Girne’de dikkat çeken ‘boş’ binalara rağmen bir taraftan da yeni inşaatlar yükselmeye devam ediyor.
Sektöre mercek tutan YENİDÜZEN, emlakçılara müşteri talebini sordu. Talebin son bir senedir düştüğünü kaydeden emlakçılar, piyasada durgunluk olduğunu aktardı. Faiz oranlarının da artmasının piyasaya olumsuz etkisi olduğunu bildiren emlakçılar, insanların borçlanmak istemediği bir dönemde olduklarını ve bu yüzden de alım satımların azaldığını belirtti.
Emlakçılar, kiraların 300 Sterlin’den başladığını, insanların ise genel olarak bunu pahalı bulup ev arkadaşları ile yaşamayı tercih ettiğini ifade etti.
Şehir Planlama Dairesi Şube Amiri Ali Öznur ise, Girne’de yapılan birçok yeni yapının yalnız bireylere veya öğrencilere yönelik olduğunu, aile veya yakınları ile yaşayan daha kalabalık insanlar için uygun olmadığını dile getirerek “Her kesimden ve her tipten insana yönelik yapılar inşa etmeli” şeklinde konuştu. Öznur, devletin özellikle de genç nüfusa yönelik olarak teşvikte bulunması gerektiğinin altını çizdi.
Müteahhitler: Yerliye yönelik satışlar azaldı
Müteahhit şirketlerinin, bu krizden daha az etkilendiğini açıklayan Özyalçın Constructions’da Pazarlama Müdürü Ledün Caymaz ise, “Yaptığımız evleri satışa sunuyoruz. Yatırımcılar %70 oranında ev almaya devam ediyor” dedi. Diğer yandan Em-fe Yatırım İnşaat Ltd.’da Direktör Emrah Tüylüoğlu ise, yerliye yönelik satışların oldukça azaldığını, piyasaya genelde yabancı yatırımcıların hakim olduğunu söyleyerek, çoğu müteahhittin ‘talep olmasa da’ başladıkları inşaatı bitirmek durumunda kaldığını aktardı. Müteahhitler, piyasadaki durgunluktan daha az etkilendiklerini dile getirdi.
Şehir Planlama Dairesi Şube Amiri Ali Öznur:
“Yeni yapılan binaların, hep dış piyasaya yönelik olması, piyasada durgunluğa bir etken oldu”
“Girne’de son dönemlerde çok fazla yeni inşaat yapıldı. Yapılan yeni evlerin metrekaresi genelde çok küçük. Evler 1+1 veya 2+1 olacak şekilde tasarlanıyor ve bu tarz evler herkese hitap etmiyor. Fiyatları çok pahalı olan bu evlere, yerli talep yok. Yeni yapılan apartmanların genelde yalnız yaşayacak bireyler veya öğrenciler hedeflenerek tasarlandığı için, kalabalık aileler için yeterli büyüklükte olmuyor. İnsanlar hem bu sebepten, hem de bankalardaki faiz oranının %30’a kadar yükselmiş olmasından dolayı ev sahibi olmaktan kaçınıyor. Bu nedenle, piyasada alım ve satımda ciddi bir düşüş yaşandı. Yeni yapılan binaların, hep dış piyasaya yönelik olması ve aynı tipten insanlar için düşünülmesi, gruplaşmaya da sebep oluyor. Aileler veya kalabalık yaşayan insanlar, şehir merkezlerindeki evlere sığamadığı ve karşılayamadığı için mecburen şehir dışında bulunan yerleşim yerlerinde konaklıyor. Kamu alanının az olması veya çok pahalı olması da, insanların şehir merkezlerinden ev almaması için bir neden. Yeni yapılan evlerin balkonsuz veya bahçesiz olması da, burada yaşamak isteyecek turistler için dezavantaj oluşturuyor. Bunun dışında ise, Girne merkezindeki arazilerin çok pahalı olduğu ve çoğu insanın bu fiyatı karşılayamayacak durumda olduğu da atlanmamalı. Devletin, özellikle genç nüfusa yönelik yaptığı hiçbir teşvik veya yardım maalesef ki yok. Yetkili kurumların uzun vadeli krediler vermesi, ilk ev alımında vergi kesilmemesi veya az bir miktar alınması gibi teşvikler, insanları ev almaya teşvik edebilir. Devletin herkese bedavaya arsa verme lüksü yoktur, fakat ev alacak insanlara teşvik ve yardım sağlayabilmelidir. Bir insanın ne kadar sürede ev alabileceği ciddi olarak tartışılmalı ve buna yönelik politikalar geliştirilmelidir. Sadece dış piyasanın talebine göre inşaat yapmak, riskli ve maliyetli olabilir. Bizim, ülke olarak her kesimden ve her tipten insana yönelik konutlar yaparak piyasayı canlı tutmamız gerekmektedir.”
EMLAKÇILAR NE DÜŞÜNÜYOR
Milano Emlak’ta Direktör Cemal Özkuş:
“Kiralar 300 Sterlin'den başlıyor, ev almak ise hiç kolay değil”
“Girne’de yaklaşık bir senedir, ekonomik krizden dolayı satışlarda büyük bir düşüş yaşandı. Kira ve satılık ev fiyatları Sterlin olarak belirlendiği için, döviz kurlarının yükselmesi insanları çıkmaza soktu. Geliri TL olan insanlar, kirayı Sterlin olarak ödemekte zorlanıyor. Bu sebeple ise, özellikle öğrenciler veya burada çalışma amaçlı bulunan insanlar, oda arkadaşları ile kalıp, kirayı paylaşma durumunda kalıyorlar. Piyasada krizin vurduğu durgunluk sebebiyle, benim bildiğim kadarıyla on emlakçı işini bıraktı. Konut temel bir ihtiyaç olduğu için, tabii ki yine de ev bakan insanlar oluyor. Ancak insanlar, kirası olabildiğince düşük bir ev bulma çabasında. Ev almak ise hiç kolay değil. Özellikle genç nüfusun ev sahibi olabilmesi, günümüz piyasasında çok güç. Bankadaki faiz oranlarının artması da, insanları daha büyük bir kararsızlığa itiyor. Bankalardaki faiz oranının, devlet tarafından denetim altında olması gerekir.”
Em-fe Yatırım İnşaat Ltd. Direktörü Emrah Tüylüoğlu:
“Elde çok fazla boş bina ve ev var, ama talep yok”
“Son zamanlarda yabancı yatırımcılar tarafından talep var. Piyasadaki talebin büyük bir çoğunluğu ise Türkiye’li yatırımcılar. Döviz kurlarının artması, herkesi çok ciddi şekilde etkiledi. Bankalardaki faiz oranının yükselmesi sebebiyle, kimse borçlanmak istemiyor. Özellikle Girne’de yaşanan durgunluk yüzünden, birçok meslektaşım ev fiyatlarını düşürdü. Ancak buna rağmen, talepte bir artış olmadığı gibi, insanlar düşünmek amaçlı bile fiyat sormadı. Yüksek kat onayı alan arkadaşlarım ise, alınan iznin ve ruhsatın belli bir geçerlilik süresi olduğu için mecburen inşaata başlayıp tamamlayacaklar. Fakat satışta sorunlar yaşanacaktır. Yine de, genelleme yapacak olursak ciddi sıkıntı çeken müteahhit yok. Sadece, satışlarda bir yavaşlama ve durgunluk söz konusu. Yazda da birçok inşaat biteceği için, kentteki boş yapıların sayısı çoğalacaktır. Elde çok fazla boş bina ve ev var, ama talep yok. Biz şirket olarak, şu an için arsa alımı arayışında değiliz. Öncelikle, elimizde olan binanın satışını bitirmeyi hedefliyoruz. Diğer müteahhitler ise, ileriye dönük yatırım amaçlı boş arsa alıyor olabilir. Kira sektöründe ise ciddi oranda bir talep azalması yaşandı. Daha az öğrencinin gelmesi ve çalışmak için gelen insan sayısının da düşmesi, evlerini kiraya veren ev sahiplerini etkiledi. Kiracılar, aylık ev kirasını neredeyse karşılayamadığı için, ev arkadaşları veya yakınları ile birlikte kalmaya başladı, bireysel olarak eve çıkma azaldı.”
Özyalçın Constractions Pazarlama Müdürü Ledün Caymaz:
“Yatırımcılar hâlâ ev satın alıyor”
“Biz şirket olarak, yaptığımız evleri kiralamıyor, satıyoruz. Alıcılarımız ise ister kendileri kullanıyor, isterlerse ise kiraya veriyorlar. Bu sebeple, satış olarak bakıldığında bir zorluk yaşamadık. Yatırımcılar genelde ‘Hiçbir zaman değer kaybetmez’ mantığıyla ev satın almaya devam ediyor. Piyasada bir durgunluk yaşansa da, krizden çok kötü etkilendiğimizi söyleyemem. Ancak kira sektöründe büyük bir kayıp yaşandı. İnsanlar, kira fiyatlarını pahalı bulduğu için lojman, yurt gibi daha ucuz konaklama şekillerini tercih ediyor.”
Kumsal Emlak’ta Direktör Nejmi Sıddık:
“Piyasaya kararsızlık hakim”
“Sterlinin artmasıyla, piyasa gerilemeye başladı. İnsanlarda, ‘ev alayım mı?’ veya ‘evimi satayım mı?’ kararsızlığı var. Döviz kurlarındaki dengesizlik, içinde bulunduğumuz dönemin belirsizliği, faiz oranlarının artışı… Bunların hepsi, insanların ev alma, satma olanağını azalttı. İnsanlar kredi taksitlerini ödeyememe korkusu yaşıyor. Talep oranında büyük bir düşüş yaşandı. Bu sebeple de, değeri daha yüksek olan dairelerin fiyatında indirim yapıldı. Bundan yararlananlar ise yatırımcılar oldu, çünkü değerli evleri kriz zamanı daha düşük fiyata satın almış oldular ve piyasa canlandığında satışa sunacaklardır. Bu sene öğrenci sayısının da azalması, kira sektörünü olumsuz etkiledi. Öğrenciler, hem okullarının hem de evlerinin Sterlin üzerinden fiyat biçilmesi ve hayat pahalılığı sebebiyle artık gelmek istemiyor.”
Muzo Emlak’ın Sahibi Muzaffer Çeliker:
“Talebin azalmasına rağmen, inşaat yapımı aynı hızında sürüyor”
“Piyasanın durumu çok kötü. Hâlâ satışta bekleyen evler var. Talebin azalmasına rağmen, inşaat yapımı aynı hızında sürüyor. Bu da, şehir içinde birçok boş ev olmasına yol açıyor. Buna rağmen, kira veya satış fiyatlarında herhangi bir düşüş yaşanmadı. Satılık 1+1 evler bile, 65 bin Sterlinden başlıyor. Piyasadaki bu gerilemenin sebebi, öncelikle döviz, sonrasında ise faizlerdir. Bankadan kredi çekerek ev alan insanlar, geri ödemekte güçlük çekiyor. Kiraların ise aylık 350 Sterlin’den başlaması, insanları bireysel olarak değil de, ev arkadaşı veya yakını ile yaşamak mecburiyetinde bırakıyor.”
High Hills Developments’in Sahibi Hakan Eren:
“Böyle giderse daha ciddi bir kriz yaşanacağını düşünüyorum”
“Piyasada bulunan yapıların %70’i satma, kalanı ise kiralama amacıyla yapıldı. Ancak, Sterlin arttığından beri, ev satışlarında düşüş yaşandı. Banka faizlerinin çok yüksek bir fiyat olması, bankanın yeterli miktarda kredi vermemesi veya vereceğinde de çok seçici davranması insanları bekleme sürecine mahkum etti. Örneğin bir ev 80 bin Sterlin ise, banka 25 bin Sterlin civarı kredi veriyor. Böyle bir durumda, insanlar kredi alsa dahi, ev almaya yetecek birikimleri bulunmuyor. Bu sebeple, daha ucuz olduğu için insanlar şehir dışlarında yaşamaya yöneldi. Ev sahiplerinin de, piyasadan bağımsız olarak fiyat biçerek anlayışsız davranması insanları çıkmaza soktu. Ev sahipleri, geçen sene 350 Sterline verdiği evi bu sene yine aynı fiyata veya daha fazlasına veriyor. Fakat, Sterlin önceki seneye göre daha pahalı, bu yüzden TL kazanan insanlar (ki çoğunluk TL kazanıyor) ev kiralayamaz duruma geldi. Bunların yanı sıra, kumarhanelerde çok fazla işten çıkarılma yaşandı. Sonrasında ise, maaşları Sterlin olarak ödeme yapan kumarhaneler, TL’ye geçiş yaptı. Bu da çalışanları çok kötü etkileyip, kira sektörüne olumsuz yansıdı. Ben, böyle giderse piyasanın daha kötü etkileneceğini ve daha ciddi bir kriz yaşanacağını düşünüyorum.”