Ekonomik krizin etkisini yoğunlukla hissettirdiği şu günlerde sadece kurdukları işyerlerini ayakta tutmaya çalıştıklarını ifade eden genç iş insanları, kar etmek bir yana, ayakta kalmak uğruna mücadele verdiğini söyledi: “Dayanacak gücümüz kalmadı…”
Fehime ALASYA
Ekonomik krizin etkisini yoğunlukla hissettirdiği şu günlerde sadece kurdukları işyerlerini ayakta tutmaya çalıştıklarını ifade eden genç iş insanları, kar etmek bir yana, ayakta kalmak uğruna mücadele verdiğini söyledi: “Dayanacak gücümüz kalmadı…”
Dükkan kiralarının ve girdilerinin döviz bazlı olması nedeniyle sıkıntılar yaşadıklarını ifade eden genç iş insanları, devlet desteği olmamasının yanı sıra, her gün çıkarılan zorluklarla gün be gün kötüye gittiğini anlattı.
Bazı işletmeler “Ülkede hayat durmalı” diyerek, toplumsal tepki gösterilmesi gerektiğini savunurken, bazıları ‘kira ve krediler’ için çalıştığını anlattı.
Birçok işletme ise artık döviz cinsinden kira giderini karşılamaya dayanacak gücü kalmadığını dile getirdi. İş dünyasındaki yıllarını değerlendiren genç girişimciler, ‘hiç bu kadar kötü gün görmedik’ yorumunu yaptı.
“Devlet desteği yok, köstek çok” diyen işletme sahipleri, en çok da kira, elektrik, döviz bazlı girdiler ve banka prosedürleri gibi konulardan dert yandı…
GENÇ İŞ İNSANLARI NE DEDİ?
Necdet Çaylak (CUK Restoran):
“Kiracı olarak ben haklıyım, mal sahibim de haklı, tek haksız devlet çünkü ne denetim var ne sistem”
Bir önceki yıla göre kirasının %83 artış gösterdiğini belirten CUK Restoran Direktörü Necdet Çaylak, “Bunu yapmak zorunda kaldı, o da ne yapıyorsa beş katı gideri oldu, diğer yerlerin yanında benim bu artışım devede kulak sayılır” dedi.
Kendini de mal sahibini de haklı bulduğunu anlatan Çaylak, “Tek haksız var devlet çünkü sistem yok, denetim yok, bu kadar zam dünyanın hiçbir yerinde yok” yorumunu yaptı.
Hazır tüketim fabrikasyon patates fiyatlarının bir yılda yüzde 400 arttığını anlatan Çaylak, neredeyse tüm girdilerinin iki atını aştığına değinerek, “Bizim işimiz çok iyi, satışlarımız var ama fiyatlarımıza yüzde 60 oranında zam yapabildik. Bu şekilde nasıl ayakta kalalım?” diye sordu.
Çaylak, “Devlet büyüklerimden ricamdır, gelsinler tüm girdilerimizle çıktılarımızı matematiğe vuralım, bakalım nasıl bir tablo görecekler?” dedi.
Salim Keçecioğlu (Master Roaster Coffee):
“8 yıldır bu işi yapıyoruz, hiç bu kadar kötü gün görmedik”
“Stres kolik olduk, hayatımız sıkıntı. Kira ödüyorum, her ay 100 bin TL kira giderim var ve artık dayanma gücümüz kalmadı.” diyen Master Roaster Coffee Direktörü Salim Keçecioğlu, 8 yıllık iş deneyiminde hiç bu kadar kötü bir dönem görmediğini kaydetti.
Ekonomik destek kredilerinin ‘ayı geçirelim de Allah kerim’ anlamı taşıdığını anlatan Keçecioğlu, devletin destek olmaktan ziyade engel olduğunu anlattı.
Keçecioğlu, şunları ifade etti:
“Kar yapmayı bırakın, sattığımızı yerine koyamıyoruz. Ticari olarak çıkar sağlayamıyoruz. Devlet desteği yok, köstek çok. Dünyanın hiçbir yerinde üreticilere bu kadar kötü davranılmaz, sistem herkes memur olsun siyasetçi olsun üzerinden yetiştiriliyor. Ekonomik kredi destekleri her zaman var, bu kredilerle herkes sadece bankaların personeli oluyor.”
Mehmet Çağla (Chagla Car Care):
“Adil olarak küçük esnafa daha çok destek olunmalı”
Küçük esnafa adil şekilde devletin destek olması gerektiğini savunan Chagla Car Care Direkötrü Mehmet Çağla, “Zaten herkesin yeteri kadar borcu var. Hibe ise ihtiyacı olanlara değil, tanıdık-torpillere veriliyor.” diyerek eleştirilerde bulundu. Çağla, şöyle devam etti: “Ekonomik krizle hiçbir destek almadık, aksine kira, vergi yükümlülüklerimiz olsun, çalışanlarımızın yatırım ve güvenceleri çok yetersiz. Asgari ücret geçimimizin devamı için şart ama yanımızda çalışanlara yansıması dışında işverenlere olan yükü de düşünülmeli.
Ekonomik daralmada kredi vermeli çok da iyi bir çözüm değil. Zaten herkesin yeteri kadar borcu var. Hibe ise ihtiyacı olanlara değil, tanıdık-torpillere veriliyor. Adil olarak küçük esnafa daha çok destek olunmalı.”
Hasan Karacalı (Marmara Pet Shop):
“Esnaf kısır bir döngüde”
Yıllardır kendi iş yerini işleten Marmara Pet Shop Direktörü Hasan Karacalı, bu güne dek pandemideki bir aylık devlet desteği dışında herhangi bir yardım görmediğini anlatarak, özellikle banka prosedürlerinden dert yandı.
Karacalı, “Bankalar nezdinde büyük esnafla bir tutuluyoruz, küçük esnafa destek yıllardır görmedim. Denetim yok, ülkeye giren ürünün fiyatı ile satış fiyatları arasında uçurum farklar var.”dedi.
Ülkede her şeyin zamlandığını, buna karşın müşteri kaybetmemek için birçok esnafın fiyat artışına gitmeden ‘kar marjından düşürüp, ayakta kalmak uğruna’ çalıştığına değinen Karacalı, ‘küçük esnafa devlet desteği, uygun krediler’ gibi söylemlerini de ‘içi boş’ olarak nitelendirdi.
Karacalı, “Hibe projelerinin kapsamının çok sınırlı, biraz daha genişletilmeli, sadece yerli üretim pazarlaması için yapılıyor. Bu destek ve hibeler ‘tanıdık-torpil programı’ küçük esnafın kirası, ürünleri, her şeyi zamlanır, kar marjı düşer, müşterisi kaçar. Esnaf kısır bir döngüde. TL ile tüm dünyadaki krizi çok daha derinden yaşıyoruz.”
Nejla Macila (Hidden Senses Butik):
“Artık halk olarak sesimizi çıkarmalıyız ama bir günlük eylemlerle değil. Ülkede hayat durmalı…”
Pandemi döneminde büyük bir riski göze alarak bu yola çıktığını anlatan Hidden Senses Butik direktörü Nejla Macila, bir yılda işlerini yoluna sokabildiğini belirtti, “Satışlarımız işimizi döndürecek kadar sürüyor” dedi.
Sektördeki sıkıntılara değinen Macila, şöyle devam etti:
“Ürünlerimiz hem döviz olarak hem de insanların alım gücü düştü. Kendi karımızdan kısarak çarkımızı çevirmeye çalışıyoruz. Dükkan kiraları çok yüksek, onlar da Sterlin üzerinden. Elimizden geleni yapıyoruz. Artık halk olarak sesimizi çıkarmalıyız ama bir günlük eylemlerle değil. Ülkede hayat durmalı… Vergi yükümlülükleri, bankalarla işleyişimiz her zaman büyük balıklar küçük balıklar aynı kefede… Küçük esnaf için daha ayrıcalıklı projeler yapılmalı, bu denge korunmalı.”