Geçen yıl hem hastalık hem de Yeşil Hat üzerinden güneye giden patateste sorun yaşanırken, bu yıl üretimin fazla olduğu belirtiliyor. Üreticiler "üretim fazlasını elinden çıkarabilmesi için" ihracatta kolaylık yapılması talebinde bulundu.
PATATES FİYATLARINDAKİ SEYİR:
Günümüzde farklı market reyonlarına göre değişiklik gösteren patates fiyatları 4-5 TL ile tarladaki üreticiden çıkıp sofralara ulaşana dek 6 TL’yi buluyor.
Geçen yıl içinde 10 TL’yi aşkın rakamlara ulaşan patates, bu yıl ocak ayının ilk haftalarında 6 ila 8 TL’lik fiyat aralığında seyretmişti.
2018'de hastalık ve ihracat nedeniyle ürünün piyasada az bulunması fiyatları 10 TL'nin üzerine çıkarmıştı.
Fehime ALASYA
Geçen yıl hem hastalık hem de Yeşil Hat üzerinden güneye giden patateste sorun yaşanırken, bu yıl üretimin fazla olduğu belirtildi. Üreticiler "üretim fazlasını elinden çıkarabilmesi için" ihracatta kolaylık yapılması talebinde bulundu.
Bu yılki verimden memnuniyet dile getiren Elyeli (Doğancı) patates üreticileri, üretim fazlasını elinden çıkarabilmesi için ihracatta kolaylık yapılması talebinde bulundu.
Tarladaki üreticinin elinden 4 TL civarında çıkan patatesin sofralara ulaşması 6 TL’yi bulduğunu anlatan üreticiler, girdi maliyetlerinden dert yandı.
İhracat ve üretim alanında planlı çalışma yapılması gerektiğini dile getiren patates üreticileri, mayıs ayından sonra ürün fiyatlarının üretim fazlasından dolayı düşeceğine değindi. Bu konuda acil önlem alınması için yetkililere çağrıda bulundu.
Girdi maliyetlerinden korkan patates üreticileri, devlet desteği ve ihracatın arttırılması gerektiğinden yana hemfikir…
Bu yılki verimden memnun olan üreticiler, aşırı yağışlardan yer yer zarar görmesine karşın yine de verimden memnun.
Fiyatların seyrinde ilerleyen günlerde küçük yükselişler yaşanacağını öngören üreticiler, ardından mayıs ayı sonuna doğru düşüşe geçeceğini belirterek, devletin bu konuda erkenden tedbir alması gerektiğini anlattı. “Patates fiyatları 9 TL’yi aşmıştı, şu an 5 veya 6 TL’lerde seyrediyor. Bölgede plansız ve programsız üretim söz konusu, mayıs ayı sonuna doğru, üretim fazlası on bin ton patates olması bekleniyor. Bu fazla üretimle ilgili hükümet ihracat için tedbir almalı” diyerek erkenden önlem alınması için çağrıda bulundu.
Fiyatlardaki seyir…
Yıl içinde 10 TL’yi aşkın rakamlara ulaşan patates, ocak ayının ilk haftalarında 6 ila 8 TL’lik fiyat aralığında seyretmişti. Günümüzde farklı market reyonlarına göre değişiklik gösteren patates fiyatları 4-5 TL ile tarladan çıkıp sofralara ulaşana dek 6 TL’yi buluyor.
Geçen yıl tarladaki üreticiden 80 kuruşa çıkan patates, tüccarın markete 1,20 veya 1,50 TL’ye satışı ve marketlerin de 2 TL üzerinden satışa çıkmasıyla sezona başlamıştı. Ancak hastalık ve ihracat nedeniyle ürünün piyasada az bulunması fiyatları 10 TL'nin üzerine çıkarmıştı.
Bu yıl ise kilosu 5 ila 6 TL arası satışta olan patates, tarladaki üreticiden yaklaşık 4 TL’ye çıkarak, tüccarın da kar payı ile marketlerde 6 TL’ye ulaşıyor.
DOĞANCILI ÜRETİCİLERDEN İHRACATTA KOLAYLIK TALEBİ:
Mehmet Tozanlı (Tüccar): “Devletin hiçbir katkı payı yok, yıllardır bunları dile getirmekten yorulduk”
“Bu yılki verim geçen seneye göre çok düşük. Bunun en büyük nedeni ise bilinçsiz ekim ve bakım. Yani zirai ilaçlama, sulama gibi bakım çoğu zaman bilinçsiz yapılıyor.
Geçen yıl patatesin fiyatı 2 TL’den sezona başlamış, 10 TL’ye kadar çıkmıştı. Geçtiğimiz yıl Türkiye yönüne satış hiç yapmadık, güneye ise çok az satış oldu. Türkiye’ye ihracatımız çok zor, orada sıfır hata, sıfır tolerans söz konusu, bu şartlar iyileştirilmeli. Güneye olan ihracatta ise bu sıkı şartlar yoktur, biraz daha esnek davranılıyor, buraya olan satışlar daha iyi.
Daha çok iç piyasaya yönelik satışlar oldu. İhracatın önü açılmalı.
Bana göre ekimler ve dikimler pazarın talebine göre yapılırsa her şey yolunda gidecek. Ekim fazlalığı olursa iç piyasa tıkanır, ürün değer kaybeden, patatesin fiyatı çok düşer. Bu yıl da hastalık yok, ekim yaptık, yağışlar da çok güzel, her şey yolunda giderse iyi verim almayı planlıyoruz.
Maliyetin girdileri yüzde 100 arttı. Bir dönümü bin TL’ye ekerdik, şimdi 2 bin TL’den yukarı mal oluyor. Bu konuda devletin hiçbir katkı payı yoktur. Yıllardır bunları dile getirmekten yorulduk. Bir an önce Türkiye ile olan ticari ilişkilerimiz iyileştirilmeli, ancak o şekilde daha fazla üretim yapabiliriz. Hal yasasının olmayışı üreticiyi tüccarların inisiyatifine bırakıyor, bu da çok kötü bir durum.
Aşırı yağışlar henüz hasada başlamamıza izin vermedi, bazı tarlalarda çürümeler de oldu.”
Mehmet Köle (Üretici): “Denetim ve kontrol şart, ihracat konusunda önümüzü açmalılar”
“Devlet hem üreticileri, hem üretimi, hem miktarı kontrol altına almalı. Eğer ülkede denetim ve kontrol olursa bu işten aslen ekmek yiyen, bunu yan gelir olarak yapmayan insanlar da o zaman geçinebilir, o zaman üretimin tadı tuzu olur. Geçen yıldan korktuğum için üretimimim yarı yarıya azalttım. Girdiler çok yüksek; su paraları, libazma, gübre, her şey pahalı… Güneye ihracat yapıyoruz ama bizi çok fazla tercih etmiyorlar, çok zor durumda bizden alıyorlar. İhracat konusunda önümüzü açmalılar.”
Yusuf Sönmez (Üretici): “Devlet üreticileri desteklemeli”
“Yağmurlardan yer yer çürüme oldu. Her zaman yağmur istiyoruz ama fazlası da zarar verdi. Geçen sene de piyasa kötüydü, bu yıl da çok iyi sayılmaz ama bu yıl fiyatlar iyi, verim de daha iyi. Bu yıl patates tarladan 4 TL civarında çıkıyor. Maliyetlerimiz iki katı arttı, bu fiyatların olması çok normal. Geçtiğimiz yıl ocak ayında güneye ihracatımız az da olsa vardı, bu yıl ne yaşanır bilemiyoruz. Devlet bu konuda üreticileri desteklemeli.”
Mehmet Bicen (Patatesçiler Birliği Eski Başkanı): “Üretim fazlasından dolayı bu yıl büyük sıkıntı yaşayabiliriz”
“Bu yıl da sanırım güneyden talep olacak ama fiyatlar hem onlarda hem de bizde yüksektir. Bu ayın sonunda güneye bir miktar sevkiyatın başlayacağını düşünüyorum. Aşırı yağışlardan dolayı bir miktar riskimiz var. Hasat edilmeyi bekleyen bin ton patatesimiz var, burada da verim nasıl olacak henüz kestiremiyoruz.
Önümüzdeki süreçte fiyatlar dibe vuracak, kaos yaşanacak, dolayısıyla hükümetin şimdiden üreticilerle diyalog içerisinde Pazar oluşturması gerekir. Patates fiyatları 9 TL’yi aşmıştı, şu an 5 veya 6 TL’lerde seyrediyor. Nisan sonuna kadar bu fiyatlar bir miktar çıkmaya devam edecek. Ardından mayıs sonuna doğru fiyatlar çok düşecek. Bölgede plansız ve programsız üretim söz konusu, mayıs ayı sonuna doğru, üretim fazlası on bin ton patates olması bekleniyor. Bu fazla üretimle ilgili hükümet ihracat için tedbir almalı. Şu anda suni olan fiyat yüksekliği, önümüzdeki günlerde çok ciddi zararlara uğrayacak.
Toptancılar ve tüccarın aldığı yüzde 24 olan stopaj ve komisyon da zaman zaman yüzde on ve yüzde 5’e kadar da geri çekilmeli. Üretim fazlasından dolayı bu yıl büyük sıkıntı yaşayabiliriz. Yeşil Hat üzerinden güneye bunun yanında da Türkiye’ye ihracatımızın önü açılırsa bizler bu üretim fazlasını çok iyi elimizden çıkarırız ama önümüz açılmazsa çok zarar edeceğiz.”
Avrupa Birliği Bitki Sağlığı Uzmanı Bartel De Muynck:
“En büyük etkenin güneyden gelen talep ve fiyatlar”
Her yıl iki kez sertifikalı tohum dağıtımı ve üretimin denetlenmesi maksadıyla Doğancı köyündeki üreticileri ziyarete giden Avrupa Birliği Bitki Sağlığı Uzmanı Bartel De Muynck, Kıbrıs’ın güneyine yapılan ihracatı ve bunun etkenlerini YENİDÜZEN ile paylaştı. AB Bitki Sağlığı Uzmanı Muynck, ihracatın 2017 yılına göre düştüğünü belirterek nedenlerine değindi.
Avrupa Birliği Bitki Sağlığı Uzmanı Bartel De Muynck şunları söyledi:
“Yılda iki kez bölgeye geliyoruz. Buradaki üreticilerin güneye patates satabilmesi için Avrupa birliğinden gelen tohumları kullanması gerekiyor. Bunlar da etiketler ile verilip kaydı yapılıyor. Ekimden kısa bir süre sonra da gelip herhangi bir bitki hastalı var mı diye tarlada inceleme yapıyoruz. Satış olacağı zaman da gelip kontrol ediyoruz, bitki sağlığı sertifikası veriyoruz ve satış gerçekleşiyor.
Bölgede 13 yılı aşkındır bu şekilde çalışıyoruz, tüm üreticiler bu konuda bilinçli, artık bir birimizi tanıyoruz.
2018 yılına göre, 2017 yılında daha fazla patates güneye satıldı. Güneyden verilen fiyatlar 2017 yılında daha iyiydi o yüzden satış daha çoktu. 2018 yılında güneye satışlar daha da düştü.
Bu fiyatların düşük olması pazara bağlı... 2018 yılında güneye olan satışların daha az olmasının bir diğer nedeni de kuzeyde fiyatların güneye göre çok daha iyi olmasıydı.
2019 yılında henüz güneye ihracat yapılmadı, daha yılın başındayız, hasat başlamadı.
Bu yıl da patates fiyatları şu an güneye göre daha yüksek, o yüzden sanırım satışlar yine sadece kuzeydeki iç piyasada dönecek, güneye satmayıp, burada satacaklar.
2019 Ocak ayında bölgede çok patates ekimi yapıldı, güneyde de ne kadar patates ekildi ona da bakmak gerek. Güneyden de talep olursa satışlar artacak, bu satışların en büyük etkenidir.
Tüm bu faktörler güneye satışların miktarını etkiliyor.”