Ayşe GÜLER
Ulusal Birlik Partisi (UBP)’nin önerisi ile gündeme gelen; karma oyun kaldırılması konusunda oluşturulan Ad-Hoc Komite’de oybirliğine varılamadı.
Karma oyla ilgili izlenecek yol haritasında ikinci aşamaya geçildi, 6 siyasi parti Seçim ve Halk Oylaması Yasası üzerinde bu konuda değişiklik yapılıp, yapılamayacağını gündemine aldı.
25 Kasım’a kadar net bir karar üretilmesi gerekirken, gözler bugün yeniden bir araya gelecek komite toplantısına çevrildi. Toplantıda bir değişiklik kararı çıkmaması durumunda şu an geçerli olan oy sistemi devam edecek.
Şu anda net bir karar üretilmese de komide karma oy kullanımında; tek kişiye karma oy kullanılması, yani bir partiden 49 kişiye oy verilerek, karma hakkının tek kişi için kullanılması da masada…
Şu anda en az 24 en çok 50 kişi olan karma oy sınırıyla ilgili düzenleme yapılarak, 24 kişi altında tercih yapanlarının oylarının kabul edilmesi de öneriler arasında.
UBP Milletvekili Özdemir Berova, komitede karma oyun kullanılmasında değişiklik yapılmasına ilişkin birkaç öneri olduğunu söyledi, bu önerileri Başbakan Faiz Sucuoğlu ile bugünkü toplantı öncesinde değerlendireceklerini dile getirdi.
Berova, Ad-Hoc Komite’de karma oyun kaldırılmasına ilişkin yapılacak herhangi bir şey kalmadığını da ifade etti.
CTP Milletvekili Fazilet Özdenefe, komitede oy birliği çıkmayınca ikinci aşamaya geçildiğini kaydetti.
Şu anda nasıl bir değişiklik yapılacağına ilişkin öneriler üzerinde konuşulduğunu belirten Özdenefe,
karma oy kullanılması halinde daha az oyun nasıl geçersiz sayılabileceği, daha çok iradenin sandığa nasıl yansıyacağına ilişkin değerlendirmeler yapıldığını ifade etti.
HP Milletvekili Ayşegül Baybars, karma oyun kaldırılmasına ret oyu verdiklerini, detaylı değerlendirme yapıldıktan sonra bu konuda bir adım atılması gerektiğini söyledi.
Ad-Hoc Komite’de karma oyun kaldırılmasının rafa kalktığını söyleyen Baybars, değişiklikle ilgili birkaç öneri olduğunu belirtti.
Öte yandan TDP Milletvekili Zeki Çeler ise seçime çok kısa süre kala karma oyun kaldırılması yerine kolaylaştırılması yönünde öneride bulunduklarını söyledi.
“Ülkenin gündeminde tek önemli mesele bu değil. İnsanlar geçim derdinde” diye konuşan Çeler, “Seçime 5 kala, UBP PM’de alınan karar önerisiyle sistem değişikliğine gidilemez” dedi.
Demokrat Parti eski Başkanı, Milletvekili Serdar Denktaş, karma oy ile ilgili olarak 2 farklı öneriyi gündeme taşıdı.
Kanal SİM’de Serhat İncirli’ye konuşan Denktaş, mührün elli oy anlamına geldiğini söyledi, “Elli adaya 'tik' oluyorsa, o zaman karma yapacak olanlar da bölge sınırlarına uymak koşuluyla, 50 kişiye oy vermek zorunda olsunlar. 'Karma' kullananlar iradeyi çiğnemesinler!” önerisinde bulunduğunu dile getirdi.
Karma Oy Değişikliğinde Masada Ne Var?1- Karma oy (iki parti veya 1 parti 1 bağımsız arasında ) ülke genelinde tek bir ilçede bile kullanılsa bunun yeterli olması. Oy kullanılan diğer ilçelerin her birinde de ayrıca karma oy kullanma zorunluluğu olmaması.
2- karma oy verecek olan seçmenin 1 mühre tekabül eden 50 oyun/işaretin tümünü kullanması (yine ada genelinde en az 2 farklı parti veya en az 1 parti ve 1 bağımsız olmak suretiyle) Aksi taktirde oyun yanması.
3- 24 sınırı geçildikten sonra her ilçede asgari oyun kullanılması zorunluluğu olmaması.
4- 1 Mühür 50 tik yerine geçiyorsa, karma oy kullananlar da bölge sınırına uygun olarak 50 farklı ismi seçsinler.
KOMİTE ÜYELERİ NE DEDİ?
UBP Milletvekili Özdemir Berova:
“Birkaç öneri var, Başbakan ile değerlendireceğiz”
UBP Milletvekili Özdemir Berova, komitede karma oyun kullanılmasında değişiklik yapılmasına ilişkin birkaç öneri olduğunu söyledi, bu önerileri Başbakan Faiz Sucuoğlu ile bugünkü toplantı öncesinde değerlendireceklerini dile getirdi.
Berova, Ad-Hoc Komite’de karma oyun kaldırılmasına ilişkin yapılacak herhangi bir şey kalmadığını da ifade etti.
“Bu konuda başka bir formülasyon olur mu bilemem” diyen Berova, “O da yapılmazsa aynen kalacak.
25 Kasım’a kadar belirlenmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.
Berova, bu konuda açılım olup olmayacağının bugün belli olacağını belirtti, ardından Yüksek Seçim Kurulu görüşü alınacağını da sözlerine ekledi.
CTP Milletvekili Fazilet Özdenefe:
“Daha çok iradenin sandığa nasıl yansıyacağını görüşeceğiz”
CTP Milletvekili Fazilet Özdenefe, komitede oy birliği çıkmayınca ikinci aşamaya geçildiğini kaydetti.
Şu anda nasıl bir değişiklik yapılacağına ilişkin öneriler üzerinde konuşulduğunu belirten Özdenefe,
karma oy kullanılması halinde daha az oyun nasıl geçersiz sayılabileceği, daha çok iradenin sandığa nasıl yansıyacağına ilişkin değerlendirmeler yapıldığını ifade etti.
Özdenefe, karma oyun kaldırılmasından yana olduklarını, kişilere değil, siyasi parti ve programlarına oy verilmesi gerektiğini söyledi, ancak komitede bu konuda oybirliğine ulaşamadıklarını aktardı.
UBP’nin 1 yıldır göz göre göre gelen seçimi son dakikaya bırakmasını da eleştiren Özdenefe, Seçim Yasası’nın değişmesine gereken önemi de vermediklerini kaydetti.
Özdenefe, bu konuda Yüksek Seçim Kurulu uyarılarının dikkate alınmadığını belirtti.
HP Milletvekili Ayşegül Baybars:
“Karma oyun kaldırılması rafa kalktı”
HP Milletvekili Ayşegül Baybars, karma oyun kaldırılmasına ret oyu verdiklerini, detaylı değerlendirme yapıldıktan sonra bu konuda bir adım atılması gerektiğini söyledi.
Ad-Hoc Komite’de karma oyun kaldırılmasının rafa kalktığını söyleyen Baybars, değişiklikle ilgili birkaç öneri olduğunu belirtti.
Toplumda karma oyun kaldırılmasına yönelik herhangi bir talep olmadığını da belirten Baybars, siyasetteki itibarsızlığın seçim sisteminden kaynaklanmadığını kaydetti.
Baybars, seçim sisteminin daha demokratik ve güvenli olması için irade ile ilgili formüller üzerinde tartışılması gerektiğini dile getirdi.
TDP Milletvekili Zeki Çeler:
“Seçime kısa süre kala, karma oyun kaldırılması değil, kolaylaştırılması önerisinde bulunduk”
TDP Milletvekili Zeki Çeler, seçime çok kısa süre kala karma oyun kaldırılması yerine kolaylaştırılması yönünde öneride bulunduklarını söyledi.
“Ülkenin gündeminde tek önemli mesele bu değil. İnsanlar geçim derdinde” diye konuşan Çeler, “Seçime 5 kala, UBP PM’de alınan karar önerisiyle sistem değişikliğine gidilemez” dedi.
Çeler, siyasi partilerin ideolojilerinin sandığa giden vatandaşların birinci tercihi olması gerektiğini ifade etti.
Buna rağmen, uzun yıllardır Almanya, Japonya, Yeni Zelanda gibi ülkelerde karma veya paralel oy kullanıldığını da hatırlatan Çeler, “Bizde vatandaşlar siyaseten sağ veya sol olarak Kıbrıs meselesi üzerinden böldüğümüz için mühürden kaçıp, belli başlı vekillerin söyledikleri hususlar üzerinden değerlendirip, karma oy kullanıyorlar” şeklinde konuştu.
Bu konunun toplumla yeteri kadar tartışılmadan, neden karma oy kullanıldığı araştırılmadan, örnekleme alınıp karşılaştırılmadan karma oy kullanılmasının kaldırılmasının doğru olmadığını ifade eden Çeler, “Bu, günübirlik bir karar olur” dedi.
Çeler, komitenin bugün yeniden bir araya geleceğini de sözlerine ekledi.
Ad-Hoc Komite üyesi, Demokrat Parti eski Başkanı, Milletvekili Serdar Denktaş:
“Sonuç bugün ortaya çıkar”
Karma oyun kaldırılması veya düzenlenmesine ilişkin oluşturulan Ad-Hoc Komite üyesi, Demokrat Parti eski Başkanı, Milletvekili Serdar Denktaş, karma oy ile ilgili olarak 2 farklı öneriyi gündeme taşıdı.
Kanal SİM’de Serhat İncirli’ye konuşan Denktaş, mührün elli oy anlamına geldiğini söyledi, “Elli adaya 'tik' oluyorsa, o zaman karma yapacak olanlar da bölge sınırlarına uymak koşuluyla, 50 kişiye oy vermek zorunda olsunlar. 'Karma' kullananlar iradeyi çiğnemesinler!” önerisinde bulunduğunu dile getirdi.
Denktaş, bu önerinin komite toplantısında gündeme getirdiğini, masada alternatif olarak durduğunu kaydetti.
Farklı bir öneriyi daha masaya taşıdığını ifade eden Denktaş, ‘Tek kişiye karma oy kullanılması, yani bir partiden 49 kişiye oy verilsin, karma hakkı da tek kişi için kullanılması’ önerisinde bulunduğunu da açıkladı.
Denktaş, bu konudaki sonucun bugün ortaya çıkacağını sözlerine ekledi.
TDP ve HP’den destek yok…
Hatırlanacağı üzere Seçim ve Halkoylaması Yasasındaki Karma Oy Sisteminin Kaldırılması veya Değiştirilmesine İlişkin Konuları Görüşmek Üzere Oluşturulan Geçici ve Özel (Ad-Hoc) Komite önceki gün toplanmıştı.
Toplantıda, Halkın Partisi ve Toplumcu Demokrasi Partisi, karma oy sisteminin kaldırılmasına ilişkin öneriye bu aşamada destek veremeyeceklerini gerekçeleriyle birlikte ifade etmişlerdi.