Kıbrıslı liderlerin bugünkü görüşmesinden New York'taki 3'lü zirveye "onay" çıktı, BM'li yetkili Lute'un olası müzakerelerin başlamasına olanak sağlayacak "referans kavramlarının" belirlenmesine yönelik çalışmalarına dikkat çekildi.
Kıbrıslı Türk lider Mustafa Akıncı bugün Kıbrıslı Rum lider Nikos Anastasiadis ile gerçekleştirdiği görüşme sonrası açıklama yaptı, Eylül ayında New York'ta BM Genel Sekreteri'nin de katılımı ile 3'lü görüşmeye hazır olduklarını söyledi.
Bugünkü görüşme sonrasında ortaya "bir yol haritası" çıktığını belirten Akıncı, bunun BM'li bürokrat Lute'un adadaki çalışmaları ve New York'taki 3'lü görüşme olduğunu kaydetti. “3’lü görüşmede 5’lin de yolunun çizilebileceğini düşünüyorum” diyen Akıncı görüşmeyi yapıcı bulduğunu ifade etti.
Liderler görüşmesinde doğalgaz konusu da gündeme gelirken bu konuda zıt görüşmerin yeniden tekrarlandığı görüldü. Akıncı doğalgaz konusundaki "ortak komite" önerisini görüşmede yeniden gündeme getirirken, Rum liderin buna "olumsuz" tavır takındığı açıklamalara yansıdı. Akıncı “Hidrokarbon konusunda komite kurulması önerisi yapmıştık. Maalesef Rum tarafı olumsuz bir tavır içinde. Bugün bu tutumlarının tekrarını gördük. Ya bir şey birlikte yaparsınız, ya da ayrı ayrı yaparsınız. Şu anda olduğu gibi.” dedi.
“Rumların sunduğu öneri çıkış yolu değil. Bu konuda ortak bir anlayış yok” diyen Akıncı, “Durum bu olduğu sürece Kıbrıs Türk tarafı Türkiye ile birlikte çalışmalarını yapacak” şeklinde konuştu.
“Ayrılık noktaları hala var. Bir diyalog içerisinde bu sıkıntıları aşabilmenin yolunu bulmak için çaba harcıyoruz. Sorunlar çözülmedikçe dertler daha da ağırlaşmakta. Bize düşen görev diyaloğu sürdürmek” diyen Akıncı, süreçle ilgili sorunlar olduğuna işaret etti.
İşte Akıncı'nın sözlerinden öne çıkanlar:
Sayın Anastasiadis ile yaklaşık 5 aylık sürenin ardından bir araya geldik. Sayın Spehar’ın ev sahipliğinde ama baş başa gerçekleşti.
Samimi ve yapıcı ve bir şekilde kendi görüşlerimizi aktaracağımızı ve kendimizi de bu ruh hali ile dinleyeceğimizi aktarmıştım. Böyle de oldu.
Özlü konular haricinde, Hidrokarbon konusu ve güven artıcı önlemler şeklinde 3’e ayırmıştım.
Ortak açıklamada altı çizilmesi gereken konulardan biri, Sayın Lute’un adaya yeniden gelişini beklememiz.
Bundan sonraki sürece başlangıç olacak, sonuç odaklı ve ivedilikle yapılandırılmış bir süreç içerinde sonuca taşıtacak bir mekanizmayı oluşturabilmektir. İvedilik bilinci ile…
Sonu gelmez, ucu açık müzakere süreçlerinin olmayacağının ifadeleridir.
BM Genel Kurulu kapsamında, herkesin orada olacağı bir ortamda Genel Sekreter bizlerle ayrı ayrı görüşmeyi arzu ettiğini duyurmuştu ama hemen ardından da bir 3’lü görüşmeyi arzu ettiğini bildirmişti. Biz de bunu istediğimizi teyit ettik.
Gayrı resmi bir 5’lü görüşme de, Türkiye’nin de istediği bir şeydir bu…. 5’linin de yolunun çizilebileceğini düşünüyorum.
Açık kalplilikle ana başlıklarda uzlaşmazlıklarımızı konuştuk, Sayın Lute’un gelişi ile konuların aydınlığa kavuşacağını düşünüyorum. Özellikle de Genel Sekterle de görüşmelerimizde
Nedir bunlar, bir kere geçmiş mutabakatlar var… 11 Temmuz Belgesi, Guterres çerçevesinden referans şartlarının çıkması gerekiyor.
“Samimi ve yapıcıydı. Özlü konuları içerikli konuları tartışmanın yanı sıra hidrokarbon konusu ve güven artırıcı önlemleri görüştük”
“BM açıklamasında dikkat çekilen noktalar var, Lute’un adaya yeniden gelmesini beklediğimiz. Ve referans kavramlarının, yani sürece başlangıç noktası teşkil etmesi için yapılması gereken kavramların sonuç odaklı ve ivedilik bilinci ile sonuca taşıyacak bir mekanizmayı oluşturabilmektir. Böylesi bir çabanın ivedilik arz ettiği belli…”
“BM açıklamasında ucu açık sonu gelmez müzakerelerin olmayacağı (ima eden) şeklinde bir ifade var”
“Genel sekreter bizlerle ayrı ayrı görüşmeyi arzu ettiğini duyurmuştu. Lute’un çalışmalarına bağlı olarak 3’lü görüşmeye hazır olduğunu iletmişti. Biz de buna hazır olduğumu ilettik”
“3’lü görüşmede 5’lin de yolunun çizilebileceğini düşünüyorum”
“Uzlaşmazlık noktalarımızı konuştuk, tartıştık. Lute’un gelmesiyle birlikte konuların aydınlanacağını düşünüyorum”
“Nedir bunlar? Geçmiş mutabakatlara bağlılık devam etmeli, 11 Şubat belgesi var, Guterres çerçevesi var. Bu üçünün toplamından referans kavramları ortaya çıkması gerekir.”
“Lute’un çalışmalarının bizi bir sonuca ulaştıracağını düşünüyorum”
“Neyi müzakere edeceğiz konusu… 5’li toplantıda herkesin bulunacağı bir toplantıda netleşmesinin doğru olacağını teyit ettik”
“Hidrokarbon konusunda komite kurulması önerisi yapmıştık. Maalesef Rum tarafı olumsuz bir tavır içinde. Bugün bu tutumlarının tekrarını gördük. Ya bir şey birlikte yaparsınız, ya da ayrı ayrı yaparsınız. Şu anda olduğu gibi.”
“Rumların sunduğu öneri çıkış yolu değil. Bu konuda ortak bir anlayış yok”
“Durum bu olduğu sürece Kıbrıs Türk tarafı Türkiye ile birlikte çalışmalarını yapacak”
“Güven yaratıcı önlemler konusu…Ticari araçların güneye geçişleri, araç sigortaları konusu, ortak spor komitesi, AB komitesi konusunu görüştük”
“Ayrılık noktaları hala var. Bir diyalog içerisinde bu sıkıntıları aşabilmenin yolunu bulmak için çaba harcıyoruz. Sorunlar çözülmedikçe dertler daha da ağırlaşmakta. Bize düşen görev diyaloğu sürdürmek”-
“Lute’un gelmesiyle referans kavramlarında sorunları aşmak için çabalayacağız. Bir yol haritamız var”"Yetkilerin daha çok kurucu devletlerde olması konusu Türk teziydi. Anastasiadis bu fikri seslendirmeye başladı. Evet bu konusu daha ayrıntılı müzakere etmeye hazırız."
Sonuçlanmayan hususlar kalacaksa bunun da Genel Sekreterle yapılacak toplantıda aydınlığa kavuşacağını değerlendiriyorum.
Gayrı resmi 5li bir toplantıda da aydınlığa çıkması gerekecek.
Hidrokarbon konusunda biz çok doğru bir öneri yaptık. Paylaşılma noktasındaki oranların tespitinden satışına kadar bu işi birlikte yapma önerimiz vardı. Maalesef Rum tarafı olumsuz bir tutum içinde. Bu tutumlarının tekrarını gördük. Ya biri işi birlikte yaparsın ya da yapamadığınız noktada ayrı ayrı yaparsınız.
Bir taraf sürdürürken Kıbrıs Türk tarafı da kendi araştırmalarını Türkiye ile birlikte yapmak durumunda olacaktır. Sadece bilgi alış verişi yapılacak komitelerin sorunu çözeceği görüşünde değiliz.
Güven Artırıcı Önlemler…
5 maddelik öneri paketimiz oldu. Ticari araçlarımızın güneye geçişi ile ilgili biri.. Aynı zamanda araç sigortaları, ada geneli geçerli olacak poliçeler üzerinde çalışılabilir. Ortak Spor Komitesi de olabilir.
Bir diğer komite AB Komitesi askıya alındı, yeniden değerlendirilmeli.
Larnaka Havaalanı’ndan gelip kuzeye geçenlere zorluk çıkarılıyor, bu aşılmalı. Kıbrıslı Rum çiftçilerin sorunlarını aşmasında yardımcı olabileceğimizi ilettik. Bir diğer konu, Kıbrıs Türk insanın rahatsız eden bir konu. Güneyde yeni bir sağlık sistemi yürürlüğe girdi. Orada çalışan insanlarımız var. Bu yeni, yasaya göre orada çalışanlar ve üslerde çalışanlar ikametleri güneyde değilse, sağlık sigortası için kesinti yapılıyor ama hizmetten faydalanamıyorlar. Sayın Anastasidis de bu konuya ciddiyetle eğilmeye söz verdi.
Ayrılık noktaları halen vardır. Her şey uzlaşılmış değildir ama bir diyalog çerçevesinde bu sorunları aşabilmek için çare arıyoruz. Sorunları aşmak için bu diyaloğu sürdürmek bize düşen görev. Şimdi Sayın Lute gelecek. Aşamadığımız sorunları da o zaman aşmayı istiyoruz.
Bir yol haritamız var. Önce Sayın Lute gelecek, sonra Sayın Genel Sekreter’le ayrı ayrı sonra da bir 3’lü görüşme gerçekleştirilecek. Sonra da Bir 5’li gayrı resmi görüşme gündeme gelecek.
Gelecekte federal bir merkezi yönetim oluştuğunda sadece doğal gaz değil, tüm kaynakların kullanımı merkezi yönetime bağlı olacak.
O gün geldiğinde elbette o şekilde davranılacak ama bugün nasıl davranılacak. Sıkıntı bugün. Bizim önerimiz bu günkü sıkıntıyı aşacak bir öneriydi. Dolayısıyla hidrokarbon konusunda ortak bir anlayış henüz gerçekleşmiş değil.
Aklın yolu bir, bu alanda ya birlikte hareket edilir, ya ayrı ayrı hareket edilir. Ayrı hareketten memnun olmayan birlikte hareketi kabul etmelidir. Etmiyorsa şikayet etmemelidir.
Geriye kalan seçenek herkesin ayrı ayrı bu alanda yeteneklerini sergilemesi. Dolayısıyla biz haklı önerilerimizi anlatmaya devam edeceğiz.
Desentralize federasyon…
Desentralize federasyon Kıbrıs Türk tarafının masada sürekli talep ettiği, istediği bir konu idi. Şimdi Sayın Anastasiadis bu fikri dillendirmeye başladı. Eğer eski mutabakatlarda uzlaşma sağlanırsa evet biz desentralizeyi müzakere etmeye hazırız. Yararlı sonuçlar da doğurabilir ama öncelik eski mutabakatlardadır.
"Referans kavramları ortaya çıkması lazım"
Kıbrıslı Türk lider Mustafa Akıncı, Kıbrıs Rum lider Nikos Anastasiadis’le açık kalplilikle ana başlıklardaki uzlaşmazlık noktalarını konuştuklarını, geçmiş mutabakatlara bağlılıklarının devam etmesi ve referans kavramlarının ortaya çıkması gerektiğini vurguladı.
Akıncı, Eylül ayı başında referans kavramlarıyla ilgili çalışmalar yapmak üzere adaya gelecek olan BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs için görevlendirdiği geçici Özel Danışmanı Jane Holl Lute’un gelişi ile konuların daha ayrıntılı şekilde aydınlığa kavuşacağını düşündüğünü ifade etti.
Akıncı, şöyle konuştu:
“Onun da ötesinde Eylül sonu Ekim başı BM Genel Sekreteriyle yapacağımız toplantıda konuların net bir şekilde aydınlığa çıkacağını düşünüyorum. Nedir bunlar? Geçmiş mutabakatlar var, bunlara bağlılığımızın devam etmesi lazım, 11 Şubat 2014 belgesi var, ve bunun yanında 30 Haziran 2017 tarihini taşıyan en son Güvenlik Konseyi kararında da ifadesini bulan Guterres Çerçevesi var. Bu üçünün toplamından referans kavramalarının ortaya çıkması gerekiyor. Bu konuyla ilgili Lute geldiği zaman yapacağı çalışmaların bizi bir sonuca taşıyacağını düşünüyorum. Bunun da ötesinde sonuçlanamayan unsurlar kalacaksa, bunun da Genel Sekreter’le yapacağımız toplantıda aydınlığa çıkacağını değerlendiriyorum.”
Akıncı 5 aylık sürenin ardından Anastasiadis’le ara bölgede baş başa gerçekleştirdiği görüşme sonrasında saat 15:00’te açıklamalarda bulundu ve basının sorularını yanıtladı.
BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Elizabeth Spehar’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilen toplantının 3 saatten uzun sürdüğünü kaydeden Akıncı, kendilerinin toplantının 1+1 olarak gerçekleştirilmesini önerdiklerini ama Anastasiadis’in isteğiyle baş başa yapıldığını söyledi.
Akıncı, daha önceden de açıkladığı gibi, toplantıda samimi ve yapıcı ve bir şekilde kendi görüşlerini aktardıklarını ve Anastasiadis’i de aynı ruh hali ile dinlediklerini belirtti.
Toplantıda özlü konular haricinde, hidrokarbon ve güven artıcı önlemler konularında görüş alış verişinde bulunduklarını kaydeden Akıncı, toplantının sonunda BM tarafından ortak bir açıklama metni yayınlandığını belirtti.
“LUTU’UN ADAYA YENİDEN GELİŞİ…”
Ortak açıklamada altı çizilmesi gereken hususlardan birinin Lute’un muhtemelen Eylül ayının başında adaya yeniden gelişinin beklenmesi olduğunu söyleyen Akıncı, “Bundan sonraki sürece bir başlangıç noktası teşkil etmesi için görevlendirilen Lute’un yapmaya çalıştığı referans kavramlarının sonuç odaklı ve ivedilik bilinciyle bir yapılandırılmış süreç içerisinde sonuca taşıyacak bir mekanizmayı oluşturabilmektir, böylesi bir çabanın ivedilik arz ettiğinin bilinci içerisinde hazırlıkları yürütmektir, kısacası ucu açık, sonu gelmez, müzakere süreçlerinin olmayacağının ifadeleridir buradaki paragraf” diye konuştu.
“NEW YORK’TA GENEL SEKRETER’LE AYRI AYRI GÖRÜŞME ARDINDAN 3’LÜ GÖRÜŞME…”
Genel Sekreter’in kendilerini telefonla arayarak Eylül ayı sonu ya da Ekim başında New York’ta BM Genel Kurulu kapsamında, herkesin orada olacağı bir ortamda kendileriyle ayrı ayrı görüşmeyi arzu ettiğini duyurduğunu hatırlatan Cumhurbaşkanı Akıncı, hemen ardından Genel Sekreter’in Lute’la adada yürütecekleri çalışmalara bağlı olarak 3’lü bir görüşmenin yapılmasını ön gördüğünü de söyledi.
Akıncı, buna açık olduklarını Anastasiadis’le bugün teyit ettiklerini dile getirdi.
5’Lİ TOPLANTI
Bu 3’lü görüşmede bundan sonrasının planlanmasının gündeme geleceğini kaydeden Akıncı, bunun içerisinde, Türkiye’nin de arzu ettiği bir gelişme olan gayrı resmi bir 5’li toplantı da olabileceğini söyledi.
“REFERANS KAVRAMLARININ ORTAYA ÇIKMASI GEREKİYOR”
Anastasiadis’le açık kalplilikle ana başlıklardaki uzlaşmazlık noktalarını da konuştuklarını kaydeden Akıncı, “Sayın Lute’un gelişi ile konuların daha ayrıntılı şekilde aydınlığa kavuşacağını düşünüyorum. Onun da ötesinde BM Genel Sekreteriyle yapacağımız toplantıda konuların net bir şekilde aydınlığa çıkacağını düşünüyorum. Nedir bunlar…geçmiş mutabakatlar var, bunlara bağlılığımızın devam etmesi lazım, 11 Şubat 2014 belgesi var, ve bunun yanında 30 Haziran 2017 tarihini taşıyan en son Güvenlik Konseyi kararında da ifadesini bulan Guterres Çerçevesi var. Bu üçünün toplamından referans kavramalarının ortaya çıkması gerekiyor. Bu konuyla ilgili Lute geldiği zaman yapacağı çalışmaların bizi bir sonuca taşıyacağını düşünüyorum. Bunun da ötesinde sonuçlanamayan unsurlar kalacaksa, bunun da Genel Sekreter’le yapacağımız toplantıda aydınlığa çıkacağını değerlendiriyorum” diye konuştu.
Neyin müzakere edileceği konusunun tüm tarafların da bir arada olacağı, gayrı resmi 5’li bir toplantıda netleşmesinin gerekeceğini vurgulayan Akıncı, bunu Anastasiadis’le bugün konuştuklarını, onun da farklı düşünmediğini belirtti.
“BİRLİKTE YAPMA İMKANI OLSA BU HERKES İÇİN DAHA İYİ OLUR GERGİNLİKLERİ AZALTIR”
Hidrokarbon konusunda doğru olduğuna inandıkları, “bir komite kurulması” önerisi yaptıklarını yineleyen Akıncı, Rum tarafının bu konudaki olumsuz bir tavrını bugün de sürdürdüğünü kaydetti.
Bu konuda tablonun çok açık olduğunu ifade eden Akıncı, “Ya bir işi birlikte yaparsınız ya da yapamadığınız noktada ayrı ayrı yaparsınız, şu anda olduğu gibi. Birlikte yapma imkanı olsa bu herkes için daha iyi olur gerginlikleri azaltır ve bizi daha iyi bir noktaya taşır. Ama bunun olmadığı noktada bir taraf kendi araştırmalarını yaparken, diğer taraf elleri kolları bağlı şekilde onu seyredemez. Durum bu olduğu sürece Kıbrıs Türk tarafı da kendi araştırmalarını Türkiye ile birlikte yapmak durumunda olacaktır” dedi.
HİDROKARBON KONUSUNDA KARŞI ÖNERİ
Kendilerine hidrokarbon konusunda bir karşı öneri yapıldığını söyleyen Akıncı, ancak önerilerin içerikli öneriler olmasını arzu ettiklerini, kozmotik tabir edilebilecek, sadece bilgi alış verişi yapılacak komitelerin sorunu çözeceği kanaatinde olmadıklarını ifade etti.
Akıncı, genel hatlarıyla sunulan önerinin bir çıkış yolu önermediğini, Anastasiadis’in bu konudaki düşüncelerini kendilerine yazlı olarak ileteceğine söz verdiğini de belirtti. (TAK)