Türkiye'nin de 50 milyon doz sipariş ettiği Çin menşeli CoronaVac aşısının Brezilya'daki ayrıntılı sonuçlarının açıklanması, üretici şirket Sinovac'ın talebiyle üçüncü defa ertelendi.
Brezilyalı yetkililer, aşının ülkede onay alması için gereken yüzde 50 koruma sınırını aştığını açıklamakla yetindi; Çin firması Sinovac'ın, diğer ülkelerde yapılan testlerin de dikkate alındığı birleşik bir sonucu ilan edebilmek için erteleme istediğini duyurdu. Bu açıklamanın ardından gözler aşının Türkiye'deki Faz-3 denemelerine ve Sağlık Bakanlığı'na çevrildi.
Peki Brezilya'daki basın toplantısından aşıya dair ne öğrendik? Aşının gönüllüler üzerinde denendiği diğer ülkeler olan Türkiye ve Endonezya'daki testler ne durumda? Şirketin erteleme istemesi ne anlama geliyor?
BREZİLYALI YETKİLİLER NE AÇIKLADI?
Brezilya, CoronaVac aşısının Faz-3 testlerinin sonuçlarının tamamlandığı ilk ülke oldu. Çalışmaları Sinovac firması ile ortak yürüten Sao Paulo eyaleti sağlık kurumu Butantan Enstitüsü'nün, sonuçları 23 Aralık'ta (dün) ayrıntılı olarak açıklaması bekleniyordu. Ancak eyalet yetkililerinin düzenlediği basın toplantısında, nihai sonuçlar açıklanmadı. Sinovac şirketinin, yapılan kontrat uyarınca diğer ülkelerdeki test sonuçlarının beklenmesini istediği belirtildi.
'AĞIR HASTALIK GEÇİREN OLMADI'
Basın toplantısında yetkililer, 13 bin kişinin katıldığı testlerde CoronaVac aşısının 'güvenli ve etkili olduğunun' görüldüğünü ve aşının ülkede onay alması için gereken yüzde 50 koruma oranını aştığını söyledi. Butantan Ensitüsü'nün Başkanı Dimas Covas, denemelerde aşıyı yaptıran grup arasında hiç ağır hastalık geçiren olmadığını açıkladı. Covas, tek yan etkinin de aşı yapılan noktada hafif ağrı olduğunu söyledi.
'ÜLKELER ARASI SONUÇLARDA FARKLAR VAR'
Sao Paulo eyaletinin Sağlık Bakanı Jean Gorinchteyn ise Brezilya'daki testlerde elde edilen koruma oranının, diğer ülkelerdeki testlerde görülenden farklı çıktığını söyledi. Aşı denemelerinin farklı ülkelerindeki testlerinde farklı sonuçlar alınması bilim dünyasında doğal karşılanırken, Butantan Ensitüsü'nün Başkanı Covas da bu konuda şu yorumu yaptı: "Sinovac'ın devam eden birkaç denemesi daha var ve verilere tutarlılık kazandırması önemli. Şirket, aynı aşının verilerini farklı kriterleri kullanarak analiz edemez ve aynı aşı için üç farklı koruma oranına sahip olamaz."
Bu açıklamaların ardından gözler, CoronaVac aşısının testlerinin sürdüğü Türkiye ve Endonezya'ya çevrildi. Aşının Türkiye'de kasım sonunda başlayan Faz-3 testlerine 12 bin 500 gönüllü katılmıştı. Ancak geçtiğimiz hafta Bloomberg ajansına isim vermeden konuşan bir Bilim Kurulu üyesi, Türkiye'de aşılamanın ülke içindeki testler sonuçlanmadan başlayacağını, zira bu sonuçların şubat ayından önce çıkmayacağını söylemişti.
Bloomberg'e konuşan bir hükümet yetkilisi ise Türkiye'deki aşılamanın hem Endonezya hem Brezilya'daki denemelerin nihai sonuçlarına, Türkiye'deki denemelerin de ara sonuçlarına dayanarak yapılacağını belirtmişti.
'ENDONEZYA BREZİLYA'NIN SONUÇLARINI İSTEDİ' İDDİASI
Ancak Endonezya'nın da, ülkedeki Faz-3 denemelerinin çok yavaş ilerlemesi nedeniyle Brezilya'nın test sonuçlarını istediği öne sürüldü. İddiaya göre, Endonezya hükümeti Dışişleri Bakanlığı üzerinden Brezilya ile temasa geçti; ülke içindeki testler tamamlanmadan aşılamaya başlayabilmek için Brezilya'nın sonuçlarını talep etti.
Güney Asya'da yayın yapan The Straits Times gazetesinin haberine göre, Endonezya'nın İlaç ve Gıda Dairesi BPOM, ülkedeki denemelerin yavaş ilerlemesi nedeniyle Brezilya'daki verilerin Dışişleri Bakanlığı üzerinden elde edilmesini talep etti. İsim vermeden konuşan bir Endonezya hükümeti yetkilisi, bu yolla Brezilya'nın Ulusal Sağlık Ajansı ve Sinovac ile temas kurduğunu söyledi. Yetkili, "Verileri aldıktan sonra BPOM, derinlemesine değerlendirme yapıp aşıya acil kullanım onayı verebilir" dedi.
Haberde, Endonezya'da ağustos ayında başlayan aşı denemelerine sadece 1600 gönüllünün katıldığı, sağlık çalışanları gibi risk gruplarını temsilen yeterli sayıda gönüllü bulunmadığı belirtildi. Buna göre, Endonezya'daki denemelerde henüz ara analiz edilemedi.
Endonezya basını, BPOM Başkanı Dr. Penny K. Lukito'nın 26 Kasım'da yaptığı "Klinik deneylerin Endonezya'da gerçekleştirilmesi şart değil. Aşının geldiği ülkeden alınan veriler acil kullanım onayı için temel olabilir" açıklamasını da hatırlattı.
NE KADAR SÜRECEK?
Gelinen noktada, Sinovac firmasının aşının sadece Brezilya'daki sonuçlarının açıklanmasını engelleyip Türkiye ve/veya Endonezya'nın da beklenmesini istemesi, CoronaVac'ın etkinlik oranının ne zaman açıklanabileceğine dair soru işaretleri yarattı.
Uzmanlar ise şirketinin tavrının bilimsel olduğunu belirtiyor. Birleşmiş Milletler'e bağlı Uluslararası Aşı Enstitüsü'nün Başkanı Jerome Kim, Brezilyalı yetkililerin sonuçları bizzat Sinovac'dan önce açıklamak istemesini sıradışı bulduğunu söyledi.