Haritadan Silinmek: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Çocuğun Vatandaşlık Hakkı’ isimli araştırmada Kıbrıs’ta çok sayıda çocuğun ayırımcılık tecrübe ettiği belirlendi...
“KIBRISLI TÜRKLER, RUMLAR, TÜRKİYELİ GÖÇMENLER DE KIBRISLI TÜRKLER TARAFINDAN AYRIMCILIĞA UĞRUYOR”…Araştırmada; Kıbrıslı Türklerin Kıbrıslı Rumlar, Türkiyeli göçmenlerin Kıbrıslı Türkler, Türk olmayan göçmenlerin Türkler ve Afrikalı insanların ise neredeyse herkes tarafından ayırımcılığa uğradığına dikkat çekildi.
Ayşe GÜLER
Hollanda’da eğitim veren, Maastrich Üniversitesi’nden 6 kişilik araştırma ekibi, 3 ayrı dönemde Kıbrıs’ın kuzeyine geldi, ‘çocuk haklarına’ ilişkin detaylı araştırma yaptı.
Marieke J. Hopman, Ambra E. Borne, Celine Bruchi, Raphaela Nys, Florentina Pircher ile Nikki Trip isimli kişiler tarafından yapılan ‘Haritadan Silinmek: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Çocuğun Vatandaşlık Hakkı’ isimli araştırmada Kıbrıs’ta çok sayıda çocuğun ayırımcılık tecrübe ettiği belirlendi.
Araştırmada; Kıbrıslı Türklerin Kıbrıslı Rumlar, Türkiyeli göçmenlerin Kıbrıslı Türkler, Türk olmayan göçmenlerin Türkler ve Afrikalı insanların ise neredeyse herkes tarafından ayırımcılığa uğradığına dikkat çekildi.
87’si resmi, 185 mülakat…
Kuzeydeki çocukların vatandaşlık hakkının anlamını öğrenmek için yapılan araştırma için; başta hukuki olmak üzere birçok kaynağın incelendiği belirtiliyor.
Araştırmacıların, Kıbrıs’ın kuzeyinde üç ayrı dönem olarak, toplam 9 hafta geçirdiği, bu süre zarfında 87’si resmi, toplam 185 mülakat ve inceleme yaptığı ifade ediliyor.
Yapılan araştırma, 15 Ekim Pazartesi günü ara bölgede yer alan Home For Cooperation’da tanıtılacak.
Çocukların eksikliğini en fazla hissettiği şey:
Uluslararası turnuvalarda yarışamama
Araştırmaya göre; uluslararası seviyede çocuklar için eksikliği en fazla hissedilen şey, KKTC’nin tanınırlığı olmamasından dolayı, hiçbir zaman uluslararası turnuvalarda yarışma hakkına sahip olmamaları…
Başka bir sorun ise, KKTC pasaportlarıyla sadece Birleşik Krallığa ve Türkiye’ye seyahat edebilmeleri; ve uluslararası sigorta almakta sorun yaşamaları…
“Vatandaşlık verilmesi, eşitsiz muamele ile bağlantılı”
Buna ek olarak, KKTC’de yaşayan bütün çocukların ‘vatandaşlık’ hakkına sahip olmadığı ifade ediliyor.
Vatandaşlığın verilmesinin farklı etnik gruplara yapılan eşitsiz muamele ile bağlantılı olduğuna yer veriliyor.
‘KKTC hukuku ve siyasetinde, toplumda nereye ait olduğunuz vatandaşlığınız ve etnik kökeninizle belirleniyor” deniliyor.
Eşit muamele ve fırsat eşitliği hakkı:
“KKTC vatandaşı çocuklara daha iyi muamele ve fırsat”
Yapılan araştırmada çocukların ‘eşit muamele ve fırsat eşitliği hakkı’ ilişkin sonuçlar da detaylandırılıyor.
Buna göre; KKTC vatandaşı çocukların, anne ve babası KKTC vatandaşı olmayan çocuklara göre daha iyi muamele gördüğü, daha iyi fırsatlara sahip olduğu araştırmada belirtiliyor.
KKTC vatandaşlarının genellikle KKTC vatandaşı olmayan kişilere göre maddi durumlarının daha iyi olduğu ifade ediliyor. Bu durumun da çocuklarına daha iyi muamele sağlamalarına ve fırsat yaratmalarına yol açtığına işaret ediliyor.
Ayrımcılığa maruz kalmama hakkı:
“Güç ve aidiyet hiyerarşisi ile karşı karşıya kalıyorlar”
Ayrıca, Kıbrıs’ta çok sayıda çocuğun ayrımcılık tecrübe ettiği, ‘güç ve aidiyet hiyerarşisi’ ile karşı karşıya kaldıkları belirtiliyor.
En dikkat çekici nokta ise; Kıbrıslı Türklerin Kıbrıslı Rumlar, Türkiyeli göçmenlerin Kıbrıslı Türkler, Türk olmayan göçmenlerin Türkler, Afrikalı insanların ise neredeyse herkes tarafından ayırımcılığa uğraması…
Araştırmada şöyle deniliyor; “Örneğin, Kıbrıslı Türkler öğretmenler ve polisler tarafından kayırılıyorlar, KKTC vatandaşları hastanelerde daha iyi muamele görüyorlar, Türkçe konuşan öğrenciler Türkçe konuşmayan öğrencilere göre daha iyi muamele görüyorlar. Otobüste, insanlar zenci kişilerin yanına oturmak istemiyor ve bazı Türkler çocuklarının zenci çocuklarla oynamalarına izin vermiyor.”
Sağlık hizmetlerine erişim hakkı:
“Turist, öğrenci vizesi veya tarihi geçmiş bir çalışma izinli kişilerin çocuklarına daha düşük kaliteli sağlık hizmeti…”
Öte yandan Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşlığına sahip olup olmadığına bakmaksızın, KKTC’de yaşayan hiçbir çocuğun Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki sağlık hizmetlerine erişim hakkı olmadığına araştırmada yer veriliyor.
Kıbrıs’ın kuzeyinde, ‘oturma statülerine’ bakılmaksızın bütün çocukların sağlık hizmetlerine erişim hakkına sahip olduğu ifade ediliyor.
Ancak turist, öğrenci vizesi veya tarihi geçmiş bir çalışma izniyle KKTC’de bulunan kişilerin çocuklarına daha kısa ve düşük kaliteli sağlık hizmetleri sunulduğu da araştırmada söyleniyor.
Eğitim hakkı:
“Okula gitmezlerse, genellikle bir şey yapılmıyor”
Araştırmada; ülkede her çocuğun 15 yaşına kadar zorunlu eğitime ve 18 yaşına kadar ücretsiz eğitim hakkı olduğu belirtiliyor.
Çok sayıda öğretmen ve okul müdürünün bu hakkı etkin şekilde desteklemesine rağmen, KKTC’li olmayan çocukların eğitim hakkına dair bazı endişeler taşıdığına yer veriliyor.
Bununla birlikte; bazı devlet okullarının KKTC vatandaşı olmayan ve çalışma izni bulunmayan kişilerin çocukları için yaklaşık 500 TL gibi yüksekokul ücretleri istediği dile getiriliyor.
KKTC’de turist vizesiyle bulunan kişilerin çocuklarının sık sık ders kaçırdığı, bu durumun da her üç ayda bir tekrar giriş yapmak zorunda olmalarından kaynaklandığı ifade ediliyor.
KKTC vatandaşı olmayan çocukların okula gitmemeleri halinde ise yetkililerin uyarılmadıkları sürece bununla ilgili bir şey yapılmadığına da araştırmada yer veriliyor.
“KKTC vatandaşı olmayan çocuklar dışlanıyor”
Genelde maddi sebeplerden dolayı devlet okullarına giden KKTC vatandaşı olmayan çocukların eğitim kalitesinin, özel okullara giden KKTC’li çocuklarınkinden çok daha düşük olduğu ifade ediliyor.
KKTC vatandaşı olmayan bazı çocukların ise vatandaşlıklarından dolayı okul gezileri, spor kulübü gezileri ve belediye faaliyetlerinden dışlandığına yer veriliyor.
Ne yapılabilir?
Yapılan araştırmada; ülkedeki birçok kişinin zaman zaman yetkililer tarafından haksız muamele gördüklerini hissettiği ifade ediliyor.
KKTC vatandaşlığına sahip, KKTC’de doğan ya da ikamet izni, çalışma izni veya öğrenci vizesiyle yaşayan kişilerin Kıbrıs’ın güneyine geçiş yapmak istediği araştırmada ifade ediliyor.
Ülkedeki bütün çocukların eşit bir şekilde ücretsiz ve kaliteli eğitime erişmeleri isteniyor.
Araştırmaya katılan kişilerin, KKTC vatandaşlığını alma sürecini adil ve eşit bir prosedürle, torpile dayanmayan düzenleme istediği ifade ediliyor.
Yurttaşlığa kabul yöntemiyle alakalı daha tutarlı bir yasanın çıkarılması gerektiğine de yer veriliyor.
“Sonsuz çatışma ve ayırımcılık döngüsü…”
Araştırmanın ‘sonuç’ kısmında önemli noktalara değiniliyor.
Örneğin, KKTC’nin içinde sonsuz bir çatışma ve ayırımcılık döngüsünün mevcut gibi göründüğü, çok sayıda Kıbrıslı Türkün de kendilerini Türkiye ile Kıbrıs Cumhuriyeti arasındaki bir ‘çatışmanın’ ortasında gibi hissettiği ifade ediliyor.
Araştırmada; Kıbrıslı Türklerin Kıbrıslı Rumlar ve genel olarak uluslararası topluluk tarafından gördükleri muamele yüzünden ‘çaresiz’ hissettikleri de kaydediliyor.
“Kıbrıslı Türkler de KKTC vatandaşı olmayanlara aynı muameleyi yapıyor”
Araştırmada dikkat çeken diğer nokta ise ‘Kıbrıslı Türklerin, KKTC vatandaşı olmayan kişilere aynı muameleyi yaptığının farkında olmaması’…
KKTC vatandaşı olmayan çok sayıda kişinin, haklarını talep ederken veya günlük durumlarda ayrımcılığa uğradığını hissettiği de araştırmada ifade ediliyor.