Kıbrıs Türk Tabipler Birliği üyesi Dr. Elşen Mülazimoğlu, görünür şekilde kirlenmiş yüzeylerin öncelikle su-sabunla temizlenmesi ve sonrasında yüzey dezenfektanlarının kullanılmasının Covid-19 virüsünün yayılımını engellemek konusunda en iyi uygulama yöntemi olduğunu kaydetti.
Mülazimoğlu, Covid-19 açısından şüpheli bir kişinin bulunduğu alanın, en hızlı şekilde havalandırılarak damlacıklardan arındırılması gerektiğine vurgu yaptı.
Mülazimoğlu, yaptığı yazılı açıklamada, yüzeylerin nasıl temizlenmesi gerektiği hakkında bilgiler verdi.
Şu anki bilgilerine göre COVİD-19’un yayılmasının en sık, kişiden kişiye, yakın temasla, solunum damlacıkları ile gerçekleştiğine dikkat çeken Mülazimoğlu, öte yandan yeni koronavirüsün (SARS-CoV-2 ), virüsle kontamine olan yüzeylerden de kişilere geçtiğinin belgelendiğine vurgu yaptı.
Güncel kanıtların, SARS-CoV-2’nin çeşitli malzemelerden yapılmış yüzeylerde saatlerce hatta günlerce yaşayabileceğini gösterdiğini ifade eden Mülazimoğlu şöyle devam etti:
“Canlı bir SARS-CoV-2 virüsünün hayatta kalabilmesi; havaya karıştıktan sonra havada 3 saate kadar, bakır üzerinde 4 saate kadar, kartonda 24 saate kadar, plastik ve paslanmaz çelikte ise 2-3 güne kadardır.”
YÜZEYLER NASIL DEZENFEKTE EDİLMELİ?
Mülazimoğlu, sert ve gözeneksiz yüzeyleri temizlemek ve dezenfekte etmek için öncelikle tek kullanımlık eldiven giyilmesi gerektiğine işaret ederek, temizlik ve dezenfekte için şunların yapılmasını önerdi:
“Yüzeyleri sabun ve su ile temizleyin. Sık dokunulan yüzeylerin rutin temizliğini uygulayın. (ör: masalar, kapı kolları, ışık açma-kapama anahtarları, tezgahlar, kulplar, telefonlar, klavyeler, tuvaletler, musluklar, lavabolar vb.)
Eğer bir alan kirliyse, önce su ve sabunla temizlenmeli, sonrasında dezenfekte edici maddeler kullanılmalıdır.
EPA (US Environmental Protection Agency) listesinde yer alan hidrojen peroksit, sodyum hipoklorit (çamaşır suyu), amonyum ve etil alkol içeren dezenfektanlar kullanılmalıdır.
Kullanılacak ev dezenfektanlarının üzerindeki talimatlara uyulmalıdır. Ürünler, eldiven takarak kullanılmalıdır. Kimyasala maruziyeti azaltmak için, ürün kullanımı sırasında, ortamın iyi havalandırılmasına dikkat edilmelidir.
Yüzeyler için uygunsa, seyreltilmiş ev tipi ağartıcılar (çamaşır suyu) kullanılabilir. (Seyreltilmiş solüsyon: 1 galon suya (3.8 litre) -5 yemek kaşığı çamaşır suyu konularak hazırlanır)
Çamaşır suyu asla amonyak veya başka bir temizleyiciyle karıştırılmamalıdır! En az %70 alkol içeren alkollü çözeltiler kullanılmalıdır.”
YUMUŞAK YÜZEYLERİN TEMİZLİĞİ
Öte yandan halı, kilim, örtü gibi yumuşak yüzeylerin sabun ve suyla temizlenmesi gerektiğini kaydeden Mülazimoğlu, “Üreticinin talimatlarına göre uygun ısıda yıkanmalı ve tamamen kuruması sağlanmalıdır. Veya EPA kayıtlı bir ev dezenfektanıyla dezenfekte edilmelidir” dedi.
ELEKTRONİK
Mülazimoğlu, tabletler, dokunmatik ekranlar, klavyeler ve uzaktan kumandaların yüzey üzerine silinebilir bir kapak konulması uygulanmasını, üreticinin talimatlarına göre temizlenmeli, kılavuz yoksa en az %70 alkol içeren alkol bazlı mendil veya spreyler kullanılması ve yüzeyinin iyice kurulanması gerektiğini vurguladı.
ÇAMAŞIRLAR NASIL YIKANMALI?
Çamaşırlar, kıyafetler, havlular ve çarşafların da nasıl yıkanması gerektiği hakkında da bilgiler veren Mülazimoğlu, şunları aktardı:
“Ürünler üretici talimatlarına göre yıkanmalı, talimata göre kullanılabilecek en sıcak su ayarı kullanılmalı, çamaşır deterjanıyla yıkanmalı ve çamaşırlar tamamen kurutulmalıdır.
Hasta bir kişinin kirli çamaşırlarını tutarken tek kullanımlık eldiven giyilmeli, işiniz biter bitmez eldivenler çıkarılıp eller yıkanmalıdır. Kirli çamaşırları sallamamaya özen gösterilmelidir. Hasta olan bir kişinin çamaşırları, diğer insanların çamaşırlarıyla yıkanabilir.”
“ELLERİNİZİ SIK SIK YIKAYIN”
Ellerin en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanması gerektiğini vurgulayan Mülazimoğlu, eller eğer görünür şekilde kirliyse mutlaka su ve sabun kullanılması gerektiğini, görünür şekilde kirli değilse ve su-sabuna ulaşılamıyorsa, en az %60 alkol içeren bir el dezenfektanı kullanabileceğini kaydetti.
Mülazimoğlu, “Eldiven takmışsanız çıkardıktan hemen sonra, öksürdükten, hapşırdıktan, burnunuzu temizledikten sonra, tuvalet kullanımı sonrası, yemek hazırlama ve yeme öncesi, hayvanlarla temas sonrası, bakım ihtiyacı olanlara temas öncesi ve sonrası ellerinizi yıkamalısınız. Ellerinizi yıkamadan göz, burun ve ağızınıza temas etmekten kaçınınız” ifadelerine yer verdi.
EVDE HASTA OLAN VARSA
Dr. Elşen Mülazimoğlu, evde hasta olan varsa ve mümkünse yatak odası ve banyonun ayırılması gerektiğine dikkat çekerek, şöyle devam etti:
“Ayırabiliyorsanız sadece ihtiyaç duyulduğunda hasta kişinin çevresini temizleyiniz. Eğer hasta olan kişi yapabilecek durumdaysa kendi temizliğini yapması için ona temizlik malzemesi sağlayabilirsiniz.
Ortak banyo varsa: Hasta kişi yapabiliyorsa her kullanımdan sonra banyoyu kendi temizlemeli, yapamıyorsa temizlik yapacak olan kişi mümkün olduğunca uzun bir süre bekleyip banyoya girmelidir.
Hasta kişi yemeği kendi odasında yemeli, kullandığı kaplar, eldiven ve sıcak su-sabun kullanılarak yıkanmalıdır. Eldivenler çıkarıldıktan sonra mutlaka eller yıkanmalıdır.
Mümkünse hasta kişiye özel astarlı çöp torbası kullanılmalı, çöpü çıkarırken eldiven kullanılmalıdır.
Sonrasında mutlaka eller yıkanmalıdır.”