Ekonomik sorunlarla boğuşan, elektrik fiyatlarında yüzde 30 zammı gündeme getiren Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (Kıb-Tek)’te mali yapının sürdürülebilir hale gelmesi, uzmanlar tarafından masaya yatırıldı.
Uzmanlar, kurumun siyasetten arındırılması gerektiğine vurgu yaparak, mevcut 8 dizel jeneratörün daha ucuz ve çevreci üretim yapabilmesi için modifiye edilmesi gerektiğini söyledi. AKSA ile 2024’te sona erecek sözleşmeye de değinen uzmanlar, bu konuda atılacak adımların netleşmesinin şart olduğuna işaret etti.
Ayşe GÜLER
Ekonomik sorunlarla boğuşan, elektrik fiyatlarında yüzde 30 zammı gündeme getiren Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (Kıb-Tek)’te mali yapının sürdürülebilir hale gelmesi, uzmanlar tarafından masaya yatırıldı.
Uzun süre kurumda hizmet veren üst düzey yöneticiler, ‘Kıb-Tek’te nizamnameye uygun davranmayan yönetimlerden dolayı oluşan görev zararların kuruma iade edilmesi’ gerektiği görüşünde birleşti.
Kurumdaki mevcut 8 dizel jeneratörün daha ucuz ve çevreci üretim yapabilmesi için modifiye edilmesi gerektiğini söyleyen uzmanlar, Kıb-Tek’in siyasetten arındırılması gerektiğine vurgu yaptı.
Uzmanlar, AKSA ile 2024’te sona erecek sözleşmeye de değinerek, bu konuda atılacak adımların da netleşmesi gerektiğine işaret etti.
YENİDÜZEN, uzmanlarla görüştü, Kıb-TEK’in mali çıkmazdan nasıl kurtulabileceğini uzmanlara sordu.
Eski Ekonomi Bakanı, CTP Milletvekili Özdil Nami, Kıb-Tek’in bugüne kadar oluşan görev zararlarının kuruma iade edilmesi gerektiğini dile getirdi.
4’lü Koalisyon Hükümeti sonrasında Kıb-Tek’te zararına satış yapıldığının açıklandığını hatırlatan Nami, bu zararın da 500 milyon TL olduğunu hatırlattı.
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı emekli müsteşarı Erkan Okandan, elektrikte yapılması öngörülen yüzde 30 zam ile yalnızca bundan sonraki süreç içinde zarar edilmesinin önüne geçileceğini söyledi.
Kurumun mevcut 8 dizel jeneratörünün daha ucuz ve çevreci üretim yapabilmesi için modifiye edilmesi gerektiğini ifade eden Okandan, “Bunun maliyeti her bir dizel jeneratör için 3,25 milyon Euro olup toplamda 26 milyon Euro’ya denk gelir” dedi.
Öte yandan Eski KIB-Tek Genel Müdürü Ahmet Dargın, Kıb-Tek’te fuel oil yakıtı ile elektrik üretiminden vazgeçilmesi gerektiğini dile getirerek, 4’lü koalisyon döneminde bu konuda ciddi çalışmalar yapıldığını ancak hükümet değişikliği nedeniyle hayata geçemediğini aktardı.
Kurum bünyesinde hizmet veren 2 buhar santrali ile 8 dizel yakıtlı jeneratör olduğundan bahseden
UZMANLARA GÖRE MADDE MADDE ‘YOL HARİTASI’:
- Kurum siyasetten arındırılmalı.
- Kıb-Tek’te mevcut 8 dizel jeneratör daha ucuz ve çevreci üretim yapabilmesi için modifiye edilmeli.
- İletim hatları ve trafolar iyileştirilmeli.
- Kıb-Tek doğalgaz şirketi kurarak, dağıtım yapmalı, elde edilen kâr miktarı şebeke yatırımı için kullanılmalı.
- Kıb-Tek’ten emekli olacak personele ilişkin yük kurum üzerinden alınmalı.
- Emekliliğe ilişkin mükellefiyet Maliye Bakanlığı’na aktarılmalı.
- Kıb-Tek’i zarara uğratan Yönetim Kurulu üyeleri yargılanmalı.
UZMANLAR NE DÜŞÜNÜYOR?
Eski Ekonomi Bakanı, CTP Milletvekili Özdil Nami:
“Görev zararları kuruma iade edilmeli, AKSA finansman modelinden çıkılmalı”
Eski Ekonomi Bakanı, CTP Milletvekili Özdil Nami, Kıb-Tek’in bugüne kadar oluşan görev zararlarının kuruma iade edilmesi gerektiğini dile getirdi.
4’lü Koalisyon Hükümeti sonrasında Kıb-Tek’te zararına satış yapıldığının açıklandığını hatırlatan Nami, bu zararın da 500 milyon TL olduğunu hatırlattı.
Bundan sonraki dönemde kurumun zarara satış yapmasının engellenilmesi gerektiğini vurgulayan Nami, “Maliyeti neyse doğru şekilde hesaplanmalı, bu fiyat üzerinden ödeme yapılmalı” şeklinde konuştu.
Nami, “Bu rakam ya faturalara yansıtılmalı, ya da Maliye Bakanlığı tarafından sübvanseye edilmeli” dedi.
Kurumdaki mevcut alt yapı teçhizat ve jeneratörlerin bakımının düzenli yapılmasının şart olduğuna dikkat çeken Nami, “ Bu noktada ciddi aksaklıklar var. Şu anda tasarruf ettiğiniz 1 TL, ilerde size 10 TL zarar olarak dönebilir” diye konuştu.
Nami, AKSA’ya yapılan ödemelerde aksaklıklar yaşandığını ifade eden, böyle bir finansman modelinden çıkarılması gerektiğini belirtti.
“AKSA çok yüksek faizle finanse ediyor. O şekilde finansman modelinden çıkarılmalı. Çok daha düşük faizle bankalardan borçlanma yapılmalı” diyen Nami, “Açılan yaraların derhal sarılması gerekiyor” şeklinde konuştu.
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı emekli müsteşarı Erkan Okandan:
“8 jeneratör modifiye edilmeli”
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı emekli müsteşarı Erkan Okandan, elektrikte yapılması öngörülen yüzde 30 zam ile yalnızca bundan sonraki süreç içinde zarar edilmesinin önüne geçileceğini söyledi.
Okandan, söz konusu zam ile kurum müdürünün bahsettiği 500 milyon TL zararla ilgili adım atılmadığını da belirtti.
4'lü hükümet dönemi sonrasında göreve gelen hükümetlerin tamamen siyasi popülizm yaparak kurumu çok ciddi zarara uğrattığını dile getiren Okandan, “Kurum an itibariyle KWS başına 31-33 kuruş zarar etmektedir. Bunun karşılığı kurum müdürünün ifade ettiği gibi aylık 40 milyon TL, hesaplarıma göre günlük 1,4 milyon TL zarar etmektedir” dedi.
Okandan, kurumda çalışan ve 2008 öncesinde istihdam edilen 200-250 personelin
önümüzdeki 3-4 sene içerisinde hizmet yılları ve yaşlar gereği emekliye ayrılacağını dile getirerek, “Emeklilik ikramiye tutarı yaklaşık 250 milyon TL civarında. Ancak kurumun emeklilik fonunda böyle bir meblağ mevcut değil” diye konuştu.
Kurumun mevcut 8 dizel jeneratörünün daha ucuz ve çevreci üretim yapabilmesi için modifiye edilmesi gerektiğini ifade eden Okandan, “Bunun maliyeti her bir dizel jeneratör için 3,25 milyon Euro olup toplamda 26 milyon Euro’ya denk gelir” dedi.
Okandan, çok acil olarak bir kısım iletim hatları ve trafoların iyileştirilmesi gerektiğine dikkat çekerek,
Bu çalışma için de 150-200 milyon TL kaynağa ihtiyaç duyulduğunu aktardı.
Kurumun önümüzdeki 3-4 yıl içerisinde asgari olarak 1,25 milyar TL kaynak yaratması gerektiğini de dile getiren Okandan, özetle sözlerini şöyle sürdürdü: “Şu anda konuşulan yüzde 30 civarındaki zam sadece bundan sonraki süreçte zarar edilmemesini öngören bir düzenlemedir. O da önümüzdeki dönemde esas maliyet girdisi olan fuel-oil fiyatları ve dolar kurunun TL'ye karşı değer kazanmaması ile mümkündür. Yani önümüzdeki süreçte de zamların olması kaçınılmazdır.
Kurumun gaz ile üretim yapabilmesi içinde kurum müdürünün 150-200 milyon Euro’ya ihtiyaç var dedi. Kanaatimce bu rakam çok daha yukarıdadır.
“AKSA ile devam edilmemeli”
AKSA ile alım garantili sözleşmenin Mart 2024’te biteceğine değinen Okandan, “mevcut sözleşme gereği 2022’de konuşulmaya başlanacaktır. Eğer aksa devreden çıkarılacaksa ki şahsı kanaatim mevcut sözleşme ile asla AKSA ile devam edilmemelidir. AKSA’dan doğacak üretim açığı ve pandemi sonrasında mutlaka eski seviyelerine gelecek olan tüketim talebini karşılamak için ilave yatırımlara ihtiyaç olacaktır.” şeklinde konuştu.
Okandan, söz konusu yatırımların kamu tarafından yapılması için çok ciddi finansmana ihtiyaç duyulduğundan bahsetti.
Siyasi partilere bir dizi sorular da soran Okandan, şöyle devam etti: Zam oranı ne olacak? Yakıt ihalesi ne olacak gibi yapılması gereken ama bizi buzdağının arkasındaki kötü tabloyu görmekten uzaklaştıran kısır çatışmalardan hızla uzaklaşıp her parti kendi politikasını somut verilerle üretim şekli ne olacak? Üretimi kim yapacak? Kamu yapacak finansman nasıl yaratılacak gibi somut konulara odaklanıp bunu seçim öncesinde kamuoyuyla paylaşmak zorundadır.
Eski KIB-Tek Genel Müdürü Ahmet Dargın:
“Kıb-Tek doğalgaz şirketi kurmalı”
Eski KIB-Tek Genel Müdürü Ahmet Dargın, Kıb-Tek’te fuel oil yakıtı ile elektrik üretiminden vazgeçilmesi gerektiğini dile getirerek, 4’lü koalisyon döneminde bu konuda ciddi çalışmalar yapıldığını ancak hükümet değişikliği nedeniyle hayata geçemediğini aktardı.
Kurum bünyesinde hizmet veren 2 buhar santrali ile 8 dizel yakıtlı jenaratör olduğundan bahseden Dargın, yeni dönemde yapılacak tüm yatırımların doğalgaza göre yapılması gerektiğini belirtti.
Dargın, elektrik ücretlerinin ucuzlatılabilmesi için bu adımın atılmasının şat olduğunu dile getirdi.
Bununla birlikte Kıb-Tek’in doğalgaz şirketi kurarak, dağıtım yapması gerektiğini ifade eden Dargın, elde edilen karın da şebeke yatırımı için kullanılabileceğini aktardı.
Dargın, “Böylelikle maliyetler içerisinde olan yatırım gideri de halkın üzerinden alınabilir” dedi.
“Emeklilik mükellefiyeti Maliye’ye aktarılmalı”
Kıb-Tek’ten emekli olacak personele ilişkin yükün de kurum üzerinden alınması gerektiğini söyleyen Dargın, kamu kuruluşlarının borçlarına karşılık emekliliğe ilişkin mükellefiyetin Maliye Bakanlığı’na aktarılabileceğini anlattı.
Dargın, yasal düzenleme ile söz konusu çalışmanın hayata geçebileceğini belirtti.
“Kurum siyasetten arındırılmalı”
Bugüne kadar Kıb-Tek’i zarara uğratan hiçbir Yönetim Kurulu üyesinin yargılanmadığına dikkat çeken Dargın, bu konuda da adım atılmasının şart olduğunu ifade etti.
Dargın, “Bir an önce kurum siyasetten arındırılmalı yapıya kavuşturulmalıdır” şeklinde konuştu.
Dargın, kurumun nizamnamesine göre tarife düzenlemelerinin yapılması gerektiğini söyledi.
Bu konuyla ilgili gereken zamanda adım atılmadığını ifade eden Dargın, elektrikte son fiyat düzenlemesinin Nisan 2019’da yapıldığını belirtti.
Dargın, “Bu tarihten sonra gelen tüm yönetim kurulları suç işledi” dedi.