“Dedikodular hükümeti idare ediyor”

Fayka ARSEVEN KİŞİ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu, “Muhaceret affından şuana kadar 800 kişi yararlandı. 16 Şubat’ta af bitiyor” diyerek, önemli bir tespitin yapıldığını ve çalışma izniyle gelip kaçak durumuna düşenden fazla turist vizesiyle gelip, çalışanlar ve kaçağa düşenlerin olduğunu ifade etti.

Bunların af kapsamına girmediğini de belirten Sucuoğlu, sigorta yatırımlarına yönelik affın da Ocak sonu- Şubat başı gündeme geleceğini söyledi.

Sucuoğlu, Cumhurbaşkanlığı seçimi ve hükümete yönelik değerlendirmelerde de bulunarak, “Dedikodular hükümeti idare ediyor. Dedikodular, hükümetin psikolojisini bozuyor. Bir müddet sonra sen de o psikolojiye giriyorsun ve bu defa kafanda ‘acaba doğru mu, acaba bozalım mı’ diye düşünüyorsun” dedi.

Sucuoğlu, hükümette krizin olmadığını vurguladı, fikir ayrılıklarının olduğunu ifade etti.

Bu hafta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu ile çalışma yaşamını ve gündemdeki konuları konuştuk.  

“Muhaceret affından şu ana kadar 800 kişi yararlandı. 16 Şubat’ta af bitiyor. Ancak şunu da tespit ettik, çalışma izniyle gelip kaçak durumuna düşenden fazla turist vizesiyle gelip ülkede çalışanlar ve kaçağa düşenler var. Ama bunlar af kapsamına girmez.”

• YENİDÜZEN: Muhaceret affına ilgi nasıl? Şubat ayında af bitiyor. Bundan sonra af var mı?
• Faiz SUCUOĞLU: Şu ana kadar 800’ü buldu. Beklentimiz daha fazlaydı ama şöyle bir sürprizle karşılaştık; daha fazla çalışma izniyle değil de turist vizesiyle gelip, kaçağa düşen sayı neredeyse daha fazla. Bir istatistik çıkaralım, her başvuruyu alalım ve nasıl bir tablo olduğunu görelim dedik. Turist vizesiyle gelenler işçi olarak çalışıyor. Bunlar, bu af kapsamına girmez.
  Okullarda okuyup da öğrenci olarak çalışan veya okullarını bitip de burada kaçak kalanlar var bunlar da yaklaşık 400 civarı.  Bunlar muhaceret olduğu için çıkarttığımız affın kapsam alanının dışındadır.
  Bizim kapsamımız ön izinle gelip burada kayıt dışı olanlardır.  Vize ile gelip izni bittikten sonra işe girerse bu bizim alanımıza girmez, biz yakalarız ama bunların affı veya cezası İçişleri Bakanlığı’nın kontrolündedir.

 “Biz ‘6 bin-7 bin kaçak var’ demiştik. Demek ki bunların neredeyse yüzde 70’i aslında turist vizesiyle gelip burada kaçak çalışan insanlar. Artık buna bir çözüm üretmemiz gerekecek.”

• YENİDÜZEN: Bunların aftan yararlanması için herhangi bir çalışma gündeme gelecek mi?
• Faiz SUCUOĞLU: Büyük ihtimalle. Onların istatistiğini de çıkarıyoruz. Ağırlıklı olarak Pakistan ve Bangladeşli insanlardır. Ama ilginç bir tablo ortaya çıkıyor. Biz ‘6 bin-7 bin kaçak var’ demiştik. Demek ki bunların neredeyse yüzde 70’i aslında turist vizesiyle gelip burada kaçak çalışan insanlardır. Artık buna bir çözüm üretmemiz gerekecek. Başka bir formül yaratmamız lazım.

 “Aftan yararlanma 16 Şubat’ta bitiyor. Sonrasında kimsenin gözünün yaşına bakmayacağız. Yakaladığımızı yollayacağız, işverene de ceza uygulayacağız.”

• YENİDÜZEN: 16 Şubat’ta sizin uyguladığınız af bitiyor? Ondan sonraki süreçte ne olacak?
• Faiz SUCUOĞLU: Kimsenin gözünün yaşına bakmayacağız. Yakaladığımızı yollayacağız, işverene de ceza uygulayacağız.
   
• YENİDÜZEN: Sosyal sigorta yatırımlarına yönelik de af açıklamalarınız olmuştu. O ne zaman gündeme geliyor?
• Faiz SUCUOĞLU: İvedi olarak oy çokluğu ile Meclis’ten, Meclis komitesine yolladık. Komitede görüşüldükten sonra tekrardan Meclis’te oylanacak. Tahminim Ocak sonu Şubat başı gibi olacak.
   
• YENİDÜZEN: Aftan ne kadar kişinin yararlanmasını beklersiniz. Elinizdeki veriler nedir?
• Faiz SUCUOĞLU: Veri söylemek iddialı olur ama beklenti var. 2017’deki geniş affa 6 bin 528 iş yeri başvurdu.  Kendisi ve çalışanı için ödeme yaptı. 2019’da çok dar kapsamlı bir af çıkmıştı. 1200 iş yeri başvurdu. Bu çok fazla bir katkı sağlamadı.
  2002, 2005, 2008, 2009,2010, 2011, 2012, 2017, 2019 yılında af çıktı. 2012 ve 2017’deki aflar kapsamlıydı. Bunlar da ciddi katkı sağladı. Sosyal Sigortalar Müdürü ile görüştüğümüz zaman özellikle sigortalı sayısını artırdığı ve ciddi de girdi sağladığını gördük. Nitekim 2017’de yapılan aflar aktif, pasif oranını bile değiştirdi. Şimdi olacak af da geniş kapsamlıdır. Sigortalara başvurup ödeyeceğini taaddüt eden 2408 işveren var.
   
• YENİDÜZEN: Kapsamlı aftan kastınız nedir?
• Faiz SUCUOĞLU: Ülkemizde ambargo söz konusudur ve ihracatı, ithalatı ve ekonomiyi, işverenleri de zorluyor. TL kullanıyoruz, TL ödeniyoruz ama borcumuzu hep dövizle ödüyoruz.  Küçük ve orta ölçekli işletmeler ise ödeme noktalarında zorlanıyor. Hem yatırım yaparken, hem de çalışanına ödeme yapma noktasında zorlanıyor.

“510 TL, 24 ay bağışlanacak”

• YENİDÜZEN: Yatırımlarını zamanında yapanlar ise haksızlığa uğradığını düşünüyor. Bu aflara tepki gösterenler de var?
• Faiz SUCUOĞLU: Onlara da söz verdim. Onlar için yapılan çalışma da tamamlandı. Devletin görevi yardımcı olmaktır. Eleştiri yapan iş insanlarını anlarım ama benim düşüncem ve devlet anlayışım yapabildiğin kadar, elinden gelen yardımı yapar. Dolayısıyla bu işi yapacağız.
  Küçük ve orta boyutlu işletmeler ki bunlar daha önceki aflarda 1-5 çalışanla sınırlanmıştı. Biz bunu 1-10 çalışan yaptık. 10 işçiye kadar çalıştıran ve düzgün ödeme yapanlara, işverenin ödemiş olduğu kendisi ve çalışanları için yüzde 11’lik sigorta ve yüzde 4’lük ihtiyat sandığı yani yaklaşık 510 TL’yi 24 ay bağışlayacağız. 
  Yanında 100 kişi çalıştıran bir işletmeye bu yapılmaz çünkü onlarda zaten bir şekilde çark döner. Ama küçük çaplı işletme olan ve sıkıntı yaşamalarına rağmen, düzgün ödeme yaparlar bu mükafatı bence hak ederler.
   
• YENİDÜZEN: Yerli istihdam fonun, alt yapı yatırımlarına kullanılması yönünde karar alındı. Bu sizin çalışmalarını nasıl etkileyecek?
• Faiz SUCUOĞLU: Bu karar sonrası farklı düşünceler çıktı. Yollarımız çok kötü ve fonda da çok ciddi bir rakam var. Bu fonun her yıl ki geliri belli. Şu andaki durumda da acil alt yapı yatırımına ihtiyaç var. Bizim program ve projeksiyonumuzu bozmayacak şekilde ufak katkılar verilebilir diye düşünüyorum. Yani 100 milyonlar söz konusu değil.
   
• YENİDÜZEN: Söz konusu rakamlar nedir?
• Faiz SUCUOĞLU: Fondaki rakam 262 milyon TL’dir. Alt yapı için istenen tahmini rakam 20-30 milyon TL civarıdır.  Sağlığa da biraz katkı yapılacak. Bizim engelsiz yaşam evi var, ona para bulunamadı. Yasal düzenlemeyi yaparsak ve fondaki para kullanılabilirse onu da bitireceğiz.
  Ama basında yazıldığı gibi 100 milyon TL değil harcanacak para. Zaten bizim mükellefiyetlerimiz var.
   
• YENİDÜZEN: Geçtiğimiz gün ülkedeki işsizlik rakamlarını açıkladınız.
• Faiz SUCUOĞLU: Açıkladığımız kayıtlı rakamlar, bir de kayıtsızlar var. İŞBUL ile yaptığımız işçi ve işvereni buluşturmaktır. 2018 yılı İstatistik Kurumu’nun yayınladığı hane halkı işgücü anketinde işsiz sayısı 9 bin 873.
  KKTC genelinde işsizlik oranı da yüzde 6.9. Erkeklerde yüzde 5.7, kadınlarda yüzde 9. Ama üzücü olan taraf 15 ile 24 yaş arası işsizlik oranı yüzde 22. Bu oldukça yüksek bir rakam.  
  Gençleri biz nasıl işveren ile buluştururuz noktasında İŞBUL ortaya çıktı. İŞBUL’un daha da ötesi var. Bundan sonraki süreçte dünyada olduğu gibi işsizlere belli bir teşvik verilecek. İşsizliği daha da hızlı eritme anlamında dünyada uygulanan sistemlerdir bunlar. Bu yerel işgücü fonu da bunlara yarayacak.
   
• YENİDÜZEN: Vatandaşın fonlara, ödediği vergilere, karşı bir güvensizliği oluştu. Özellikle yol vergisi için alınan vergilerin yolla kullanılmaması…  Ölümlü trafik kazaları sonucunda da tepkiler büyüyor. Bu tepkileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
• Faiz SUCUOĞLU: Bütçe belli, bundan önceki yılda, ondan önce de trafik kazası oldu, bundan sonra da olacak. Şimdi önemli olan alt yapıyı kabul edilebilir bir kalite ve seviyeye getirmektir. Vatandaşın şu veya bu nedenle kontrolü kaybettiği zaman gidip başka bir vatandaşla çarpışmaması veya ölümlü kazalara engel olunması için tedbirler alınması gerekir.
  Bu tartışmalar olduktan sonra oturduk ve ‘ne yapabiliriz’ dedik. Bu fondan bir katkı vereceksek bu ne bizim fonumuzu etkilesin ne de en ufak bir vizyonda, plan ve programda sıkıntı yaratsın. Ama aynı zamanda da belli yaralara da merhem olsun. Çalışmamız bu yöndedir. Ciddi bir rakam olmayacak. 1 yılkı gelirin belli bir miktarı verilecek. Yıllık gelir de yaklaşık 80-90 milyon. Bunun 30 milyonu alt yapı için kullanılacak diye düşünüyorum ama daha net bir rakam ortada yok.

 “Cepte 10 lira varsa, bu 10 lirayı bölüştürebilirsin. 15 yoksa yapacak bir şey yok. Keşke olsa, keşke yapılabilse... Sanal alemde ağır küfürler yapılıyor. Ama kardeşim afaki konuşmalar bir şey getirmez sadece kırgınlık yaratır.”

“Yoksa, ne yapacaksın?”

• YENİDÜZEN: Bakanlar Kurulu’nda bundan sonra seyrüsefer harçlarının yollara harcanması konusunda bir konu görüşüldü mü?
• Faiz SUCUOĞLU: Bugüne kadar harcanabildi mi? Bu paralar alınır, belli kısmı memura, emekliye verilir.  Bizim bütçemizin durumu bu. Yapılabilseydi, bizden önceki hükümetlerde de bu yapılabilirdi. Bazı acı gerçekler vardır. Maalesef bu paranın bir kısmı Ulaştırma Bakanlığı’na veriliyor, bir kısmı başka noktalara kullanılıyor.
• Dünyayı yeniden keşfetmeye gerek yok, pembe bulutlar üzerinde yüzmeye de gerek yok. Pembe bulutlar üzerinde olanlar, gerçeği gördüğü zaman aklıları başlarına gelir. İşin içine giren yapacak bir şeyin olmadığını görür. Yoksa, ne yapacaksın? Cepte 10 lira varsa, bu 10 lirayı bölüştürebilirsin. 15 yoksa yapacak bir şey yok. Keşke olsa, keşke yapılabilse...
  Sanal alemde ağır küfürler yapılıyor. Ama kardeşim afaki konuşmalar bir şey getirmez sadece kırgınlık yaratır.
  Geçen günkü yağmurlarda iki saatlik idari bir izin verildi. Hemen manşetler, haberler, ‘yarın memurlar evlerinde özel sektör çalışanları niçin çalışıyor?’ diye. Altına da vatandaş ağzına ne geliyorsa döşüyor.  Bakanlar Kurulu sekreterini aradım ‘böyle bir durum mu var’ diye sordum. Oysa sadece okullar için 1 günlük tatil verildi. Tabi ki öyle bir şey olsaydı biz de müdahale ederdik. Biri can biri patlıcan olmaz. Ama öyle bir noktaya geldik ki dedikodu, yalan haber, bunlar üzerine yorumlar, yalan haberi yalanlayan haberler… Bunlara gerek yok. Doğru haber üzerine yorumunu yap ama birbirimizi kırmaya, üzmeye ihtiyacımız olan bir dönemde değiliz. Onun için bunlara dikkat etmekte fayda var. Bu haberleri yapan merkezleri aradım, öyle bir şeyin olmadığını söyledim. Çünkü olmayan bir şey varmış gibi gösterildi, işçiyle memur birbirine düşürüldü. Bunlar gereksiz gerginlikler.
   
• YENİDÜZEN: Cumhurbaşkanlığı için hükümet ortağı Kudret Özersay adaylığını açıkladı, Başbakan Ersin Tatar’ın da açıklaması bekleniyor. Bakanlar Kurulu’nda hükümetin geleceği ile ilgili neler konuşuluyor?
• Faiz SUCUOĞLU: Hükümetin devam etmesi konusunda herhangi bir sıkıntı yok.
   
• YENİDÜZEN: Sonrası için pek çok senaryo var. Sizin düşünceleriniz nelerdir?
• Faiz SUCUOĞLU: Kıbrıs’ta senaryolar biter mi?

 “Ama kısa süreli hükümetlerle çok şey kaybediyoruz. Dolayısıyla adına ego mu dersiniz, ne derseniz deyin bunları aşmamız gerekiyor. Partilerin veya hükümetlerin değil, halkın sorunu ne, esas gailemiz bu olmalıdır. Küçük hesapların peşine düştüğümüz için 1.5 yılda bir hükümet değişiyor. Böyle bir ülkede neyi düzeltebilirsin ki?”

• YENİDÜZEN: Hükümet krizi, yeni bir hükümet olabilir mi?
• Faiz SUCUOĞLU: Ben bu ihtimali görmüyorum. Bir seçim 6 aydır. 6 ay bu ülkede yaprak kımıldamaz. Bizim içerisinde bulunduğumuz durumda hiçbir şey yapılmaması kaosu daha da büyütür. En büyük kaybımız da budur. İnsanlarımızın, politikaya katılan arkadaşlarımızın, bilgisiz olduğuna katiyen inanmıyorum. Çünkü bu insanlar Kıbrıs Türkü’nün aynasıdır. Bu insanlar aydan gelmedi. Ama her 6 ayda her senede bir seçim yapıp, hükümet değiştirirsen hiç kimse bir şey yapamaz. Dünyanın en iddialı parlamentosunu koy, başarısız olacaklar. Biz bu duruma alıştık galiba. Ama kısa süreli hükümetlerle çok şey kaybediyoruz. Dolayısıyla adına ego mu dersiniz ne derseniz deyin bunları aşmamız gerekiyor.
  Partilerin veya hükümetlerin değil, halkın sorunu ne, esas gayemiz bu olmalıdır. Biz küçük hesapların peşine düştüğümüz için 1.5 yılda bir hükümet değişiyor. Böyle bir ülkede neyi düzeltebilirsin ki?

 “Dedikodular hükümeti idare ediyor. Dedikodular, hükümetin psikolojisini bozuyor. Bir müddet sonra sen de o psikolojiye giriyorsun ve bu defa kafanda ‘acaba doğru mu, acaba bozalım mı’ diye düşünüyorsun.” 

“Hükümetin psikolojisini bozuyor”

• YENİDÜZEN: Senaryo çok ama hükümette ciddi çatlakların olduğu konuşuluyor.
• Faiz SUCUOĞLU: Dedikodular hükümeti idare ediyor. Dedikodular, hükümetin psikolojisini bozuyor. Bir müddet sonra sen de o psikolojiye giriyorsun ve bu defa kafanda ‘acaba doğru mu, acaba bozalım mı’ diye düşünüyorsun.  Doğrudur, koalisyon hükümetlerinde hiçbir zaman tam bir uyum mümkün değil.  Bazı konularda fikir ayrılığı, ciddi tartışmalar olabilir. Ama ‘şu konuda anlaşamadık, hükümeti bozalım’ dememek lazım. Demokrasi dediğin çözüm üretme mekanizmasıdır.
• Bana göre soğukkanlı olunmalı. Mesela İmar Planı konusunda farklı düşünüyoruz. Gayet doğaldır. Her şeyi eşit düşünseydik iki ayrı parti olmazdık.
   
• YENİDÜZEN: Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar bir kriz beklemiyorsunuz yani?
• Faiz SUCUOĞLU: Kriz demeyim ama zaman zaman belli konularda fikir ayrılığı ve bunun da gereği olan tartışmalar konuşmalar oluyor. Olması da bana göre normaldir. Önemli olan bunların sonucunda doğruyu bulmaktır.
  Eğer çok anormal bir şey olmazsa, hükümeti bozma kırma yerine ortaya çıkan anlaşmazlıkları nasıl çözebilirizi konuşmalıyız.