Deli Olmamak İçin
Kıbrıs sorununun mevcut çözüm sürecinin bize öğrettiği bir şey varsa, o da her oluşan durum karşısında stoacı (*) bir tutum takınmamız gerektiğidir. Artık müzekkerler tepetaklak olduğunda “her şeyin bittiğini” sanmanın saflık anlamına geleceği gibi, görüşmelerin ilerlediği görüldüğünde “çözüme gittiğimizi” sanmak da saflık örneğidir.
Herhangi birisi bu müzakere sürecini hissi bir şekilde takip edecek olursa ve kalp krizi geçirirse kendisine hemen sakinleştirici yazılacaktır. Ayrıca ruhsal iniş çıkışlardan kaçınması bağlamında bir uzman tarafından kontrol edilecektir.
Sürecin her düşüp kalkışında valizini tavan arasından çıkaran veya oraya geri koyan bir arkadaşım vardır. Süreç çöküşe doğru gittiğinde valizini çıkarır, süreç ilerlediğinde ise valizini geri koyar. Enosis plebisiti kararı krizinde artık valizi doldurmaya başlamıştı.
Her olumsuz gelişmenin ardından, gönderdiği e-maillerdeki tek başlık “Kıbrıs’tan kaçacağım” şeklinde olur. Müzakereler başlamışsa, bu başlığın yerini “Valizi tavan arasına koyuyorum” alır. Bense kendisine “soğukkanlılık” telkin etmekten bıktım.
Öte yandan, “her şeyi bilenler” de dikkat çeken bir diğer gruptur. Bu “her şeyi ” bilenler ya öngördükleri tesadüfen olursa böbürlenirler, ya da özellikle görüşmelerin ilerlemediği dönemlerde hemen kesin sonucu çıkarırlar.
“Ben sana demediydim; gördün?”. Beni bu sözler kadar öfkelendiren pek az şey vardır. Bunlar Kıbrıs meselesinin “usta” analizcilerinden de gelse rahatsız ediyor.
“Her şeyi bilenlere” karşı sokratik yöntemle yaklaşmaya gayret ediyorum. Bu yöntem antik filozof Sokrates’ten gelir. Sokrates, bu yöntemde geleneksel prensipleri çürütme ve hakikatin saf haline ulaşmak yönündeki üst amaçla ironiyi düşünce yolu, felsefi araştırma- sorgulama yolu haline getirmiştir.
Beni burada zorlayan saf hakikattir. Orada aklım karışıyor. Sokratik yöntemle hiçbir zaman saf hakikate ulaşmıyorum. Vardığım yer kuşku oluyor ve kuşku da köhneleşmiş aldatıcı argümanlara götürüyor. Fakat ilk hakikate, saf hakikate götürecek tartışmanın başlaması gereken noktada, konuşulan kişiye göre unsurlar çelişkili yönelimlere doğru ilerliyor.
Bu başlangıç noktasında dört şeyin olması mümkündür:
1. Sokratik yöntemi doğru kullanmıyorum. Bunun sebebi belki de müzakere edilemez olarak gördüğüm kendi hakikatlerimden kurtulamamamdır.
2. Ötekiler müzakere edilemez olarak gördükleri hakikatlerden kurtulamıyorlar.
3. Hakikat bir tane değildir.
4. Kıbrıs sorunu, Kıbrıs’ta yaşayanların dar sınırlarında yanıt bulamayacakları oldukça karmaşık ve çok boyutlu bir meseledir. Oysa ben “her şeyi bilenleri” yalnızca kendi yurdumda görüyorum. Sınır dışındaki “her şeyi bilenlerle” sohbet etmeye nail olamadım.
Ruhsal ve bedensel sağlık ile ilgili en tehlikesiz hissi durum, muhtemelen “apati”dir. Ancak, duygulardan kurtulmak istemeyenler için sabır ve bekleyiş de olabilir.
Ben, kendimdeki bu hissizlik, kayıtsızlık, duygusuzluk hallerinden tırsıyorum. Buna rağmen Kıbrıs sorununda son dönemdeki gelişmeleri böyle takip ediyorum. Başka türlü yapamam. Bunun tek sebebi, aklımı kaybetme lüksümün olmamasıdır.
----
(*) Stoacılık ya da Stoa Okulu, kurucusu Kıbrıslı Zenon olan felsefe okulu. Helenistik felsefenin en önemli akımlarındandır. Zenon, okulunu Atina'da bir resim galerisinde (Stoa Poikile) kurmuştur. Stoacılar için insanın temel amacı mutluluktur. Mutluluğa ulaşmak içinse doğaya uygun yaşamak gerekir. Dolayısıyla doğaya uygun yaşamayı felsefi olarak benimsemişler ve dünya vatandaşlığını savunmuşlardır. (yd)
---------------------------------------------
YENİDÜZEN için yazılmış özgün Yunanca metinden çeviri: Çağdaş Polili
---------------------------------------------
Για να μην τρελαθούμε
Αν κάτι μας έμαθε η παρούσα διαπραγματευτική διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, είναι να αντιμετωπίζουμε όλες τις καταστάσεις που αναφύονται με στωικότητα. Αφελής είναι πλέον εκείνος που θεωρεί ότι «όλα τελείωσαν» σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις παίρνουν τον κατήφορο, αλλά κι εκείνος που θεωρεί ότι «πάμε για λύση» στην περίπτωση που οι συνομιλίες δείχνουν ότι προχωρούν.
Αν ακολουθήσει κανείς συναισθηματικά την πορεία των διαπραγματεύσεων, τότε αν επιζήσει της καρδιακής προσβολής, θα πρέπει να συνταγογραφηθεί άμεσα με ηρεμιστικά και να παρακολουθείται από ειδικό για να αποφύγει τις ψυχικές διαταραχές.
Έχω ένα φίλο, ο οποίος σε κάθε σκαμπανέβασμα της διαδικασίας βγάζει από την αποθήκη τη βαλίτσα, ή την επανατοποθετεί. Την βγάζει όταν η διαδικασία πάει προς ναυάγιο, την βάζει πίσω όταν η διαδικασία προχωρά. Στην κρίση του ενωτικού δημοψηφίσματος άρχισε να την γεμίζει και με ρούχα.
«Θα φύγω από την Κύπρο», ο μόνιμος τίτλος θέματος του e-mail σε κάθε αρνητική εξέλιξη. «Βάζω τη βαλίτσα στην αποθήκη» αν επαναρχίσουν οι συνομιλίες. Κι εγώ βαρέθηκα να του λέω «ψυχραιμία».
Από την άλλη, μου κάνουν εντύπωση «φωστήρες» οι οποίοι είτε τους επιβεβαιώνουν τα γεγονότα, γιατί έτυχε να πραγματοποιηθεί αυτό που είχαν προβλέψει, είτε βγάζουν τελικά συμπεράσματα με βάση μια κατάσταση πραγμάτων, συνήθως όταν οι συνομιλίες δεν προχωρούν.
«Είδες που σου το ‘λεγα;». Αυτή η ατάκα με εκνευρίζει όσο λίγες. Ακόμα κι αν προέρχεται από «μαέστρους» αναλυτές του Κυπριακού ζητήματος.
Τους «φωστήρες» προσπαθώ να τους αντιμετωπίζω με την Σωκρατική μέθοδο. Την μέθοδο δηλαδή που διερχόταν ο αρχαίος φιλόσοφος Σωκράτης ο οποίος έκανε την ειρωνεία όπλο της σκέψης, όπλο αναζήτησης της φιλοσοφικής έρευνας με απώτερο στόχο την αμφισβήτηση των παραδοσιακών αρχών και την αναζήτηση της πρωτογενούς αλήθειας.
Το τελευταίο είναι που με δυσκολεύει. Η πρωτογενής αλήθεια. Εκεί μπερδεύομαι. Δεν φτάνω ποτέ στην πρωτογενή αλήθεια δια της Σωκρατικής μεθόδου. Φτάνω στην αμφισβήτηση , η οποία οδηγεί στη σαθρότητα των λογικοφανών επιχειρημάτων. Όμως εκεί που η συζήτηση θα πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή για να καθοδηγηθεί στην πρώτη αλήθεια, τα πράγματα οδηγούνται σε εκ διαμέτρου αντίθετες κατευθύνσεις ανάλογα με το με ποιον συνομιλείς.
Τέσσερα πράγματα μπορεί να συμβαίνουν:
1. Δεν χρησιμοποιώ σωστά την Σωκρατική μέθοδο ίσως γιατί κι εγώ δεν μπορώ να αποσείσω τις δικές μου αλήθειες που θεωρώ μη διαπραγματεύσιμες.
2. Οι άλλοι δεν μπορούν να αποσείσουν τις δικές τους αλήθειες που θεωρούν μη διαπραγματεύσιμες.
3. Δεν είναι μία η αλήθεια.
4. Το Κυπριακό είναι πολυσύνθετο και πολύπλοκο ζήτημα το οποίο δεν μπορεί να απαντηθεί στα στενά όρια των ανθρώπων που ζουν στην Κύπρο και δυστυχώς «φωστήρες» συναντώ μόνο στον τόπο μου. Δεν έχω την χαρά να συνομιλώ με «φωστήρες» εκτός συνόρων.
«Απάθεια» είναι μάλλον η πλέον ακίνδυνη συναισθηματική κατάσταση για την ψυχική και σωματική υγεία, αλλά και υπομονή και καρτερικότητα αν δεν επιθυμεί κανείς απλά να συνεπαίρνεται από συναισθήματα.
Τρομάζω εγώ η ίδια τον εαυτό μου με την απάθεια (σε σημείο αναισθησίας) με την οποία παρακολουθώ τον τελευταίο χρόνο τις εξελίξεις. Δεν μπορώ να κάνω κι αλλιώς. Και ο μόνος λόγος είναι γιατί δεν έχω την πολυτέλεια να χάσω τα μυαλά μου.