Gürgenç Korkmazel
gurgench@yahoo.co.uk
Kıbrıs tarihinde olanlar yüzünden ABD’yi, İngiltere’yi, Yunanistan’ı veya Türkiye’yi suçluyoruz, ama kendimize bakmıyoruz, özeleştiri yapmıyoruz. Yakın zamanda olanlar için sorumlu hissetmiyor kendini çoğunluk ve suçluluk duymuyor.
Ne Kıbrıslıtürkler ne de Kıbrıslırumlar yapıyor bunu. Bunun ana nedeni, adada yaşayan insanların genellikle dar kafalı olmasıdır. Peki, nasıl aşılabilir bu dar kafalılık? En başta sanat ve edebiyat yol gösterebilir veya öğretebilir onlara özeleştiri yapmayı, geçmişle yüzleşmeyi, bakış açılarını genişletmeyi. İşte bu yazıda tam da böyle bir kitaptan söz edeceğim.
***
Kıbrıslırum bir öykücünün kitabı ilk defa çevriliyor Türkçeye. Kıbrıs’ın içine sürüklendiği durumu, yakın dönemdeki olayları, Kıbrıslılık kimliğini (ve de Kıbrıslırumların psikolojisini) anlatan daha iyi bir öykü kitabı düşünemiyorum.
Bu kitaptaki öykülerin çoğu Hristos Hacıpapas’ın 2009 yılında Atina’da yayımlanmış, Dengesiz Adım adlı son öykü kitabından alınmıştır. Bunun yanında, Büyük Yalan (1981), Kesinlikle Normal (1984), Eros Fırında (2001) adlı üç öykü kitabından seçilmiş altı öykü de dahil edilmiştir.
Çoğu öyküsünde anılarını veya kişisel deneyimlerini yazar Hacıpapas. Öyküleri mitoloji ve tarihten beslenir veya mitoloji ve tarihe göndermeler vardır. Toplumsal sorunlar ve meseleler öykülerinin başlıca konularıdır.
Öykülerinin tabanı gerçekçi olsa da, tavan fantezi bulutlarındadır. Yazar, gerçek ile hayal, uyanıklık ile rüya arasındaki sınırlarla oynar sürekli. Çelişkiler ile zıtlıklar arasında gidip gelir okuyucu, şaşırır, zaman zamansa sersemler.
Sivri dilli bir yazardır Hacıpapas. Her şeyden önce eleştireldir öyküleri. Eşitsizliğe, haksızlığa ve tahakküme karşı her zaman eleştirel yaklaşır. Dine, devlete, düzene sataşır. Öykülerindeki ‘kahramanlar’ yine de en çok kendilerine batırırlar eleştiri iğnesini. Eleştiri yaparken, ironiden, dozu değişen mizaha kadar gidip gelir yazının sarkacı. Belli bir duyguyu gülümsemeye dönüştüren elli yedi kası da harekete geçirir kimi öyküleri.
Öykülerinde, Kıbrıslı kimliğini ve yerelliği savunur sonuna kadar. Özellikle de diyaloglarda, bolca yer verir yerel dile, diyalekte.
Kıbrıs’ta yakın tarihte yaşanmış trajediye, işlenmiş suçlara karşı, suçluluk ve vicdanı temsil eder Hacıpapas’ın öyküleri.
Ne kadar politikse, o kadar da erotiktir Hacıpapas’ın öyküleri (Politik-erotik, tam da Kıbrıs’a göre bir tür!) Özellikle de son iki kitabındaki (Eros Fırında ve Dengesiz Adım) öykülerde bol bol cinsel göndermeler, erkek-kadın arasındaki cinsel çekim/gerilim, yani genel olarak erotizm eksik değildir.
Bence, Hristos Hacıpapas, Kıbrıs’ta yaşayan öykücüler arasında en iyisidir. Ve inanıyorum ki, Kıbrıslıtürk öyküsü için esinleyici bir kitap olacaktır bu.
***
Bildiğiniz gibi adadaki her iki toplum da birbirlerinin sanat ve edebiyatından bihaber. Bundan dolayı, anlaşma ve birleşme yolunda ilerleme kaydedebilmemiz için bunun gibi çevirilerin çoğalmasını istiyoruz, önayak oluyoruz.
Daha yolun başında olsak da inanıyorum ki yakın zamanda daha çok ve daha iyi çeviriler yapılacak,** karşılıklı, iki dilli, üç dilli kitaplar yayımlanacak ve bu bizi birbirimize biraz daha yaklaştıracak.
*Bu yazı büyük ölçüde, Hristos Hacıpapas’ın Dengesiz Adım adlı kitabı için yazdığım önsözün çevresinde örülmüştür.
**İlkin Kıbrıslırum Şiir Antolojisi yayımlanmıştı 2010 yılında. Sonra sırasıyla Magosa’dan Viyana’ya (Niki Marangu, 2011); Dengesiz Adım (HristosHacıpapas, 2013); Amerika 62 (Panos Ioannides, 2013) ve son olarak Kıbrıslırum ve Kıbrıslıtürk Öykü Antolojisi (2013) yayımlandı. (Bütün bu kitaplar, Kıbrıs Cumhuriyeti Eğitim ve Kültür Bakanlığının desteğiyle çıkıyor.)
KT Sanatçı ve Yazarlar Birliği ile Kıbrıs Yazarlar Birliğinin ortak düzenlediği yarışmayı kazanan Senem Gökel ile Maria Siakalli’nin şiirleri, Şiirler (2012) adıyla kitaplaştırılmıştı. Bu yılsa aynı yarışma öykü dalında yapıldı. Yarışmayı kazananlar açıklanacak önümüzdeki günlerde.
Ayrıca, Y. P. Pierides’in bir romanı ve Yorgos Meleskis’in son şiir kitabının çevirisi ise hazırlanıyor. Yani, Kıbrıslırum edebiyatından bazı önemli şairlerin ve yazarların eserlerini Türkçe olarak okuma şansımız var artık.