Kalitesi yüksek yerli bitki çeşitlerini belirleme, koruma altına alma ve üreticilere sunma çalışmaları kapsamında dört incir, iki de üzüm çeşidi için, Türkiye Tohum Tescil ve Sertifikasyon Merkezi’ne yapılan başvuru kabul edildi.
Tescil başvurusu iki reçellik incir, iki sofralık incir, iki de üzüm türü için yapıldı. Söz konusu incir ve üzüm çeşitleri, yıllar süren ve adanın her köşesini kapsayan tarama çalışmaları sonucu belirlendi.
Tarım Bakanlığı’na bağlı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (TAE) tarafından başlatılan incirle ve üzümle ilgili araştırma ve tescil çalışmaları, Kuzey Kıbrıs’a özgü en nitelikli çeşitleri muhafaza altına alma, bahçe kuracak olanlara en nitelikli incir fidanlarını sertifikalı bir şekilde sunmak amacıyla yürütülüyor.
Karaca: “Ata yadigarı çeşitlerimiz…”
TAE Müdürü Cem Karaca, kaliteli ve değeri yüksek çeşitlerin tescillenmesi konusunda, “Bunlar ata yadigarı çeşitlerimizdir, bitki türünün tescilini yapan kurum kimse, o ağaç fidanını tescilli tür olarak satma hakkına sahip olur” dedi.
Tescili için başvuru yapılan türlerin yıllar süren çalışma ve inceleme sonucu, sahip oldukları üstün kalitelere bakılarak belirlendiğine ve pazarı olan türler olduğuna dikkat çeken Karaca, Türkmenköy’de TAE’ye ait çiftlikte söz konusu türlerin güvence altına alınabilmesi için koleksiyon ve damızlık parselleri kurulduğunu da belirtti.
Karaca, üzüm, incir ve zeytinde tescil için başvuru yapıldığını, bazı alıç, badem, babutsa ve harnup türlerinin tescili için de başvuru yapılacağını kaydetti.
Tescili yapıldığında söz konusu ağaç fidanının izinsiz üretilemeyeceğini belirten Karaca, “Bunları yapmazsak ileride büyük kayıplar yaşayabiliriz. Tescil işlemlerinin ileride değeri daha da anlaşılacak” şeklinde konuştu.
İlk ziyaret
Tescil için başvuru yapılan incir çeşitlerinin bulunduğu Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Türkmenköy Çiftliğine, Ankara Tohum Tescil Sertifikasyon Merkezi’nden ilk ziyaret gerçekleştirildi. İlk ziyarette kurulan incir parselinin, tescil sürecine uygunluğu, ağaç sayısı ve yaşına bakıldı.
Tescil için başvurulan incirler, Kuzey Kıbrıs’ın bir ucundan diğer ucuna kadar tarandı ve yedi yıl süren bir çalışma sonucu belirlendi. TAE ile Türkiye Erbeyli İncir Araştırma Enstitüsü iş birliğinde yapılan taramada, bir kara incir ve bir de beyaz lob incir çeşidinin en iyi niteliklere sahip olan iri incir çeşitleri olduğu değerlendirildi. Beyaz bardak incirinin Aralık’ta dahi hasadının yapılabildiği ve kara incirin ise 5 ay meyve verdiği tespit edildi.
Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü iki de küçük boy incirin tescili için başvuruda bulundu. Reçelliklerde kış inciri diye bilinen bir çeşit ve kurtlanmama özelliğine sahip Andolina çeşidi için tescil talebi yapıldı.
Türkiye 300 bin ton, Kuzey Kıbrıs 150-300 ton incir üretiyor
Türkiye 300 bin tonla en büyük incir ihracatçısı durumunda, kıbrıs’ın kuzeyinde ise yıllık üretim 150-300 ton arasında değişiyor.
Ziraat Yüksek Mühendisi Berna Kamçı Altun, incir çeşitleri için başlatılan tescil sürecinin “Beşparmak” isimli arpa çeşidinin tescilinden sonra bir ilk olduğunu kaydetti.
Bardak İnciri kesildi
Yerli çeşitlerin muhafaza edilmesinin öneminde dikkat çeken Altun, en iyi özelliklere sahip olan iki ağaçtan biri olan bardak incirinin anasının Bostancı’da olduğunu, söz konusu incir ağacını başka yerde görmediklerini, söz konusu ağaçtan budak alınarak deneme parseline dikildiğini, ancak bölgeye gerçekleştirdiği ziyarette söz konusu ağacın kesilmiş olduğunu gördüğünü anlattı.
Altun, bugün söz konusu çeşidin tescili ve çoğaltılması için deneme parselinde 8 adet ağaç bulunduğunu kaydetti.
İki üzüm çeşidi
TAE Bitkisel Araştırmalar Şube Amiri Dr. Yeşim Rehber Dikkaya, hem sofralık hem şaraplık olmak üzere 33 genotip topladıklarını, deneme ve tarama araştırmaları sonucunda bir beyaz ve bir de siyah üzüm türünün tescili için başvurduklarını açıkladı.
Dikkaya, yerli beyaz bağ üzümünün (Kıbrıs beyazı) orta büyüklükte salkımlar oluşturan, tane kabuğu ve eti beyaz, az çekirdekli, tatlı bir tür; yerli siyah bağ üzümünün de (Kıbrıs siyahının) orta büyüklükte salkımlar oluşturan, tane kabuğu renkli, koyu kırmızı mor, tane kabuğu orta kalınlıkta çekirdekli bir üzüm olduğunu belirtti.
Dikkaya, söz konusu çeşitlerin sofralık ve şaraplık amaçlı kullanılabileceği, zivaniya, üzüm sucuğu ve paluze yapımında da iyi bir çeşit olduğunu ifade etti.
Haber: İbrahim Diran (TAK)