Hüseyin ÖZBARIŞCI - Dila BOZKURT
UBP-DP-YDP hükümetleri döneminde, son 2 yılda Eurodizel’in litre fiyatına toplamda 21.62 TL zam geldi, üretici isyan etti.
YENİDÜZEN’e konuşan üreticiler, “Üretici bu mazot fiyatıyla sahaya çıkamaz ve hükmen mağlup olur” dedi, verilen mazot ve gübre desteğinin yapılan zamlar karşısında ‘yetersiz’ kaldığını belirtti.
Kuru ziraatta ekim yapılacağı bu dönemde YENİDÜZEN’e konuşan üreticiler, zamların üretimi baltaladığını belirterek, “Yapılanlar açık ve net çiftçiyi yok etmekten başka bir şey değildir. Yaptıkları, kendilerinin bir üretici ve üretim düşmanı oldular” dedi.
Geçtiğimiz yıl Ekim ayında traktörle tek bir gün tarla sürmek için 500-600 TL mazot harcamaları olduğunu belirten çiftçiler, bugün aynı traktöre, aynı tarlayı sürebilmek için günlük 2 bin TL civarı mazot kullanmaları gerektiğini ifade etti.
Mazot fiyatı, özellikle geçtiğimiz Mayıs ayında ve şu anda rekor seviyelere ulaştı.
Çiftçiler her iki dönemin de için büyük önem arz ettiğine, bu iki dönemde traktörlerle tarlaya girildiğine işaret ediyor.
Gübrede de inanılmaz zam!
Çiftçinin üretirken olmazsa olmazı olan ve kullanmak zorunda olduğu gübrede de durum farklı değil… 50 kiloluk gübre fiyatları 2018’de 30 TL iken, 2021’de 250 TL, 2022’de de 945 TL oldu.
Üreticiler, bu fiyatlar karşısında yeterli derecede destek görmediğini de belirterek “Verdikleri destekler de komik… Bir taraftan verip, diğer taraftan alıyorlar” diyor.
2 yılda büyük fark!
Hayat pahalılığın ve bunun yansıması olarak ekonomik krizin her geçen gün daha da fazla hissedildiği ülkemizde üretimin en önemli giderlerinden biri olan mazot fiyatında büyük bir fark yaşandı. Elde edilen verilere göre Ekim 2020’de litresi 5.32 TL olan Eurodisel, Ekim 2021’de 7.30 TL’ye, Ekim 2022’de 26.94’e yükseldi. Böylelikle 2020 yılının Ekim ayından, 2022 yılı Ekim ayına kadar 2 yıllık süreçte Eurodiselin litre fiyatı 21 TL 62 kuruş zamlandı.
Çiftçilere büyük engel…
Üretici, akaryakıtta özellikle son 1 yılda yapılan rekor seviyelerdeki zamların önlerindeki en büyük engel olduğunu belirtiyor.
Mayıs ayında çiftçinin ürününü biçmek için traktörle tarlaya gireceği dönemde de akaryakıt fiyatlarına 5 TL kadar zam yapılmış, bugünlerde, yani, çiftçilerin tarlalarını ekim için sürülüp hazırlandığı dönemde, yine akaryakıt fiyatları zam gördü.
Çiftçilerin sezonda 1 dönüm ekip biçmek için 12 litre mazota ihtiyaç duyuyor.
ÜstEl Hükümeti’nin üreticiye verdiği mazot desteğiyle zam öncesi 4 litre mazot alınırken, geçtiğimiz hafta yapılan zam sonrası sadece ile 1.7 Litre mazot alınabiliyor.
Diğer ülkelerde de pahalı ancak devlet desteği var
Brent Petrol fiyatlarının yükselmesi, başka ülkelerde de akaryakıt fiyatlarının artmasına neden oldu. Mazot fiyatları, elde edilen güncel verilere göre, Kıbrıs’ın güneyinde 1,78 Euro (32,54 TL), Türkiye’de 28, 46 TL vatandaşlara temin ediliyor.
Mazot fiyatları bazı Avrupa kıtası ülkelerinde de şöyle; İngiltere 1,62 Sterlin (34,11 TL), Almanya 2,15 Euro (39,28 TL), Fransa 1,84 Euro (33,62 TL), İspanya 1.91 Euro (34,90 TL). Fiyatların yüksek olması birçok hükümeti de harekete geçirdi. Avrupa Komisyonu Tarım Komiseri Janusz Wojciechowski geçtiğimiz Mayıs ayında konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Dünyanın ihtiyaç duyduğu gıdayı üretmeye devam edebilmeleri, topraklarına bakabilmeleri ve ailelerine bakabilmeleri için onları destekliyoruz” ifadelerini kullanmıştı. Birçok ülke kendi özelinde de yükselen akaryakıt fiyatlarına karşı üreticisini destekleyen adımlar da atıyor.
Üretici birlikleri ne dedi?
Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Başkanı Mehmet Nizam:
“Üretici bu mazot fiyatıyla sahaya çıkamaz ve bu maçtan hükmen mağlup olur”
Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Başkanı Mehmet Nizam, YENİDÜZEN’e yaptığı değerlendirmede yapılan zamlar karşısında ezildiğini belirterek, hükümetin hem mazot, hem de gübre desteklerinde güncellemeye gitmesi gerektiğini söyledi.
Nizam şunları söyledi.
“Mazot fiyatları aldı başını gidiyor ve çiftçi artık bunun altından kalkamıyor. Bu noktada öncelikli olarak yapılması gereken şey, mazot ve gübre fiyatlarının güncellenmesi olacaktır. Üretici bu mazot fiyatıyla sahaya çıkamaz ve bu maçtan hükmen mağlup olur. Bunun yanında gübre destekleri gübre fiyatlarının yükselmesinden dolayı komik rakam haline geldi. Bunun da aynı şekilde güncellenmesini talep ediyoruz. 3 ay önce biz bu fiyat güncellenmişini talep ederken, gübre fiyatı 700 TL’ydi, ise 945 TL… Daha önce 150 TL’ye 13 kilo gübre alabiliyorken, bugün aynı fiyata 8 buçuk kilo gübre alabiliyoruz. Bunların yapılmaması takdirde, sezon ne kadar olgun olursa olsun üretici için yine kurak geçecek. Üretici toprağına ve ürününe gerekli müdahaleyi yapamadığı zaman hem kendi rekoltesi, hem de ülke rekoltesi kayba uğrar ve aynı zamanda bu rekolte kaybı Tarım Sigortası Fonu’na yansır. Hükümet edenler bunları bir an önce görüp derhal müdahale etmeli, üreticinin zamlar karşısında ezilmesini durdurmalı.”
Patates Üreticileri Birliği Başkanı Engin Halkseven:
“Üreticiler bu maliyetler karşısında eziliyor”
Patates Üreticileri Birliği Başkanı Engin Halkseven, mazot başta olmak üzere tüm kalemlerde maliyetlerin yükseldiğini belirterek üreticilerin bunun altından kalkamadığını söyledi.
Engin Halkseven şöyle konuştu:
“Gelinen aşamada üretim yapmak için maliyetler çok yüksek. Sadece mazot fiyatları değil, elektrik, gübre, ilaç fiyatları da yükseldi. Üreticiler olarak büyük bir sıkıntılar yaşıyoruz. Şu anda en küçük traktörün tarlaya girdikten sonra 100 litre mazotu harcar. Bu da günlük olarak 2 bin, 3 bin TL’yi bulur.
Giderler günden güne daha da atıyor. Üretici de bunun altında eziliyor. Patates her mutfakta olan bir üründür. Geçen yıl bizim için fiyat iyiydi, bu yıl ne olacak bilmiyoruz. Maliyetlerin yüksek olması hem bizim, hem de tüketiciler için büyük bir sıkıntı. Artık bu ülkede ciddi ve istikrarlı bir tarım politikası şart. Bekliyoruz ancak atamalardan başka yapılan hiçbir şey yok.”
Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Turgut Akçın:
“Mazota zam yapılması üretimi baltalamak demektir”
Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Turgut Akçın ise yaptığı değerlendirmede, mazot fiyatlarının zamlanmasının üretimi baltaladığını belirtti.
Akçın şöyle konuştu:
“Mazota zam yapılması her şeyi olumsuz yönde etkiliyor. Bir üretici ürününü alabilmesi için traktörünü tarlasına veya bahçesine sokmak zorunda. Daha sonra o ürünün nakliyesi de yapılıyor ve çarşıda pazarda ürün pahalıya satılıyor. Günün sonunda hem üretici, hem de tüketici olumsuz yönde etkileniyor. Yani bu bir zincirdir. Mazota zam yapılması üretimi baltalamak demektir. Her gün yeni bir zamla karşı karşıyayız. Bu ülkede artık üretmek çok zor…”
Çiftçiler ne dedi?
Salih Tuğralı: “Bu mazot fiyatı üretimi baltalıyor”
“Geçen yıl gübre 330 TL iken, bu yıl 830 TL... Maliyetler çok arttı, artık eskisi gibi değil. Mazot aldı başını gitti… Geçtiğimiz Mayıs ayında tam biçme zamanı 27’ye yükseldi, bir miktar düşürdüler, ama şimdi ekim zamanı geldi, tekrardan yükseltiler. Şu anda mazotun litresi 26,94 TL oldu. Bezinle arasındaki litre farkı 5,60 TL... Eskiden mazot benzinden daha düşüktü. Mazot ve benzin arasında bu kadar fark olmaz. Bu mazot fiyatı üretimi baltalıyor. Bunun yanında gübre sorunu da yaşıyoruz. Geçen yıl gübre bulmakta sorun yaşamıştık, bu yıl da aynı olsun istemiyoruz. Köylü gübresiz ekim yapmak istemiyor. Gübresiz ekim olmaz, gübre şart...”
Kağan Güler: “Bir taraftan verip, diğer taraftan alıyorlar”
“Özellikle mazotta sürekli olarak zam yapılıyor ve üreticiler artık bu zamların altından kalkamayacak duruma geldi. Geçtiğimiz gün sabah saatlerinde Doğrudan Gelir Desteği (DGD) aldık, aynı günün akşamı da mazota zam yapıldı. Yani bir taraftan verip, diğer taraftan alıyorlar. Sadece mazot fiyatları değil… Bizim tüm girdilerimiz döviz üzerine… Gübre, mazot, ilaç fiyatları geçen yıla göre 3-4 katı… Bu yüzden birçok çiftçi üretim yapmaktan vazgeçiyor. Tarlalar boş kalmıyor, yine büyük işletmeler o tarlaları ekiyor ancak esas çiftçilik yapan insanlar bu işi yapamaz hale geldi.”
Haluk Ağa: “Bu hükümet üretici ve üretim düşmanıdır”
“Yapılanlar açık ve net çiftçiyi yok etmekten başka bir şey değildir. Yaptıkları, kendilerinin bir üretici ve üretim düşmanı olduklarının kanıtıdır. Geçen yıl traktörle tek bir günde tarla sürmek için 500-600 TL mazot harcarken, şu anda tek bir gün için 2 bin 100 TL civarı mazot almamız gerekiyor. Biz çiftçiler olarak bu işi nasıl yürüteceğiz bilmiyoruz. Kaldı ki, sadece mazot değil, tüm girdilerimiz geçen yıla çok daha pahalı… Peki, biz sezon sonu ürünü bizi tatmin edebilecek bir fiyata verebilecek miyiz? Şu anda yavaş yavaş ekim dönemine girdik. Birçok kişi başka yerlerden keserek bu yıla hazırlanıyor. Eğer, işler istediğimiz gibi gitmezse sistem bizi otomatik olarak devre dışı bırakacak. Çünkü artık yürümüyor. Zorlasak da yürümüyor…”
Süleyman Özgürtürk: “Tarımı öldürmeye çalışıyorlar”
“Bizi yönetenler açık ve net bir şekilde bizim üretim yapmamızı istemiyor. Yapılmaya çalışılan tarımı kesinlikle öldürmektir. Türkiye ile litresine mazot fiyatımız şu anda hemen hemen aynı… Türkiye’de gübre bize göre daha ucuz. Üretimin ölmesi için birçok neden var. Bu noktada ben çiftçilerin birlik olmadığını da düşünüyorum. Birlikte hareket edemiyoruz. Sorunlar dile getiriliyor ancak hep ‘Yapılacak, edilecekten’ ileriye gidilmiyor. Eğer tarımla uğraşıp, üretim yapacaksak en büyük destek tarıma olması lazım. Ne yazık ki gerektiği kadar da destek verilmiyor. Benim gözlemlediğim, birçok tarla bu yıl boş kalacak.”
Ayhan Altıkat: “Bu ülkede artık üretim yapmak neredeyse imkânsız”
“Tüm kalemlerde maliyetler inanılmaz derecede yükseldi ve bu ülkede artık üretim yapmak neredeyse imkânsız hale geldi. Devletten destek alıyoruz ancak bu maliyetler karşısında aldığımız destek çok yetersiz kalıyor. DGD desteğini aldığımız günün akşamı mazota zam yapıldı. Yani bir taraftan destek aldık diğer taraftan da mazotu daha pahalıya alıp tarlaya giriyoruz. Gelinen aşamada, birçok çiftçi arkadaşımız üretimden koptu. Çünkü zorla güzellik olmaz.”