Aygün Bahar ÖKMEN
Ekonomik örgütler hükümetin hâlâ kurulamamasının kabul edilebilir olmadığını ifade ederken, seçime yönelik değil icraata yönelik bir hükümet kurulması gerektiği konusunda da hemfikir oldu.
Sorunların yokmuşçasına ötelendiğini ifade eden ekonomik örgütler, bu sorunların çözülmedikçe daha da büyüyeceğine ve yaraların kapatılmasının zorlaşacağına dikkat çekti.
Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk:
“Kısa vadeli seçim hükümeti yerine, icraata yönelik geçim hükümeti”
Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk, neredeyse 60 gündür hükümetsiz olduğumuzu ve zaten yıllardır şikâyetçi olunan kamu hantallığına bir de siyasilerin bir türlü hükümet kuramayışının eklendiğini belirtti. Avunduk, hükümetin olmayışının sorunların da yok gibi düşünülerek ötelenmesine yol açtığını ifade etti.
Avunduk şu şekilde konuştu:
“Öncelikle aşağı yukarı 60 güne yakın hükümetsiz durumdayız. Ondan önce seçim süreçleri boyunca da bütün siyasi partiler sahadaydı. Bu nedenle hizmetlerde de ciddi anlamda düşüş oldu. Ancak seçim sürecinin ardından istifa eden HP nedeniyle hükümet boşluğu doğdu ve Cumhurbaşkanlığı seçimi nedeni ile ülkemiz başbakansız kaldı. Zaten yıllardır şikâyetçi olduğumuz kamu hantallığı üzerine bir de siyasilerin bir türlü hükümeti kuramaması da sorunların yok gibi düşünülüp ötelenmesi anlamına geldiğini görüyor ve hissediyoruz.”
Avunduk, önümüzde kontrol ve takip edilmesi gereken çok büyük bir sorun olan pandeminin bulunduğunu ifade etti. Avunduk, “Pandemiden kaynaklı çöken ekonomi mevcut. Evimize ekmek götürme telaşı ile uğraşıyoruz” şeklinde konuştu.
“Cumhuriyet Meclisi’nden geçmesi gereken ve Maliye Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu Bütçe Yasa Tasarısı var…”
Öteden beri kırılgan bir ekonomik yapıya sahip olan ülkemiz ekonomisinin yapısal sorunları nedeni ile ve pandeminin etkisi ile daha da içinden çıkılmaz bir hale geldiğini ifade eden Avunduk, bununla birlikle bütçe açığımız olduğunu da hatırlattı.
Avunduk şöyle konuştu:
“Bununla birlikte 3 milyar TL’lik bütçe açığımız vardır. Cumhuriyet Meclisi’nden geçmesi gereken ve Maliye Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu Bütçe Yasa Tasarısı vardır. Ve 2021-2023 yılları için KKTC ve TC ile hazırlanıp imzalanması gereken İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması vardır.”
Hükümetin kurulamaması konusu için, “Tüm bunları düzeltecek 50 milletvekilimiz var. Fakat 50 milletvekili ve 26’sını bir araya getirip bir hükümet kuramadık. Hâlbuki seçmenler değişik versiyonlarda olmak şartı ile en az 2 veya 3 hükümet kurma modeli için meclis aritmetiği oluşturmuş durumda” diyen Avunduk, “Buna rağmen hükmetin kurulmaması, siyaset mekanizmasına olan güveni derinden sarsmış ve yaralamıştır” ifadelerini kullandı.
Avunduk sözlerine şu şekilde devam etti:
“Eğer bir zahmet hükümet kurulursa hükümet kuranlarda beklentimiz ekonomik sektörlerin temsilcilerinin bir araya getirip, özelde her sektörün, genelde ülke ekonomisinin ne şekilde kalkındırılabileceği konusunda ortak çalışma zemini oluşturması.
Bütçe açığımızın ve diğer giderlerimizin karşılanabilmesi için Türkiye ile görüşmelerin bir an önce başlatılması, bir planlamanın gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Zor durumda olan ekonominin ayağa kalkabilmesi için, çarklarının yeniden dönebilmesi için anavatan Türkiye’den ülkemize kaynak akışı sağlanmalıdır. Kısa vadeli seçim hükümeti oluşturmak yerine biraz daha icraata yönelik geçim hükümeti kurulmasıyla birlikte ihtiyacımız olan reformların da yapılması gerekmektedir.”
Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Mahmut Kanber:
“Tek odak noktası erken seçim olmamalı”
Cumhurbaşkanlığı seçiminden bu yana ülkede bir yönetim boşluğu oluştuğunu ve bu nedenle pandemi sürecinin hasarlarını sağlık ve ekonomi anlamında planlayabilecek etkin bir hükümet bulunmadığını dile getiren Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmut Kanber, “Hükümet varlığında bile toplumsal fayda üzerinde faydalı olamadı” dedi.
Toplumun ve sektörlerin faydasına tedbirler alınmadığı için sıkıntılı günler yaşandığını ifade eden Kanber, zümresel çıkar gruplarının baskılarına cevap veren bir hükümet yapısı ile karşı karşıya olunduğunu, dolayısı ile toplumsal fayda ya da toplum sağlığı ile ilgili konularda düzgün kararlar üretilemediğinin altını çizdi.
“Toplumun veya sektörün temsilcileri ile toplumsal fayda üretecek çözümler yaratamayan siyasiler ülkeyi zora soktu” şeklinde konuşan Kanber, “Siyasilerin dönem dönem, farklı pandemi tedbirleri alarak pandeminin artmasına da sebep oldukları bir gerçektir” ifadelerini kullandı.
Kanber şu şekilde konuştu:
“Güneyde çok etkin bir bulaş var. Türkiye’de aynı şekilde etkin bulaş söz konusu ve biz bu ülkelerin arasında kaldık. Ekonomi elbette önemli… Ancak sağlıklı değilseniz ekonominin bir önemi olmaz. Dolayısı ile tüm pandemi kurallarına uyarak, ekonomiye azami çözüm yaratılmalı. Ama bunu ortaya koyacak siyasi irade de gerek.
Ülkede ekonomik olarak dar ve yüksek gelir grupları ayrımı oluştu. Siyasiler ise bir karar veremeden bu gruplar arasında koşuyor.
Esnaf ve Zanaatkârlar Odası olarak, toplumun genel olarak faydasına olan ekonomik sorunların veya sağlık sorunlarının çözümüne irade lazım. Bizler bunu teşvik etmek ve toplumun yararına kullanılmasını sağlamak için mücadele etmeye devam edeceğiz.”
Ülkede bir an önce hükümete ihtiyaç duyulduğunun da altını çizen Kanber, toplumun şu anda içerisinde bulunduğu kaygıların ve ekonomi konusunda önünü görememesinin de hükümetin olmayışından kaynaklı olduğunu dile getirdi.
Kanber, bunları gören siyasilerin ortaya yüksek talepler koymak yerine halkın ihtiyaçlarını karşılayacak ekonomik ve sosyal tedbirler alma konusunda konuşmaları gerektiğini dile getirdi.
Kanber, “Hep beraber elimizi taşın altına koyarak mücadele etmemiz gerektiğini ortaya koyan formüllerle ortaya çıkmaları bizler için daha önemlidir. Şu anda partiler popülist tartışmalarda bulunuyor. Tek odak noktası erken seçim olmamalı” ifadelerine yer verdi. Kanber, “Sonuca varamıyorlarsa da bir an önce görevin iade edilmesini doğru buluyoruz” şeklinde konuştu.
Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz:
“Sorunlar çözülmezse yaraları kapatmak zor olur”
“Bu süreçteki sorunlar acilen çözülmezse, bunların zararları çok daha büyük olur. Bu yaraları kapamak da çok zor olur”
1 aydır hükümetin kurulamadığını ve böyle olağanüstü dönemlerden geçerken bir karar verici mekanizmanın olmamasının kabul edilebilir olmadığının altını çizen Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz, hükümetin bir an önce kurulması gerektiğini ifade etti.
Deniz şu şekilde konuştu:
“İlk günden beri devamlı olarak bu süreçte mecliste olan tüm milletvekilleri ve siyasi partilerin rozetlerini çıkarıp bir kenara koymalarını ve bu olağanüstü durumda bir hükümet oluşumunu önşartsız ve koşulsuz olarak yapmaları gerektiğini ifade ediyoruz. 15 gün Ersan Saner hükümet kurmayı denedi. 15 gündür Sayın Erhürman. 1 ay oldu hükümet kurulamadı.”
Erken seçimden ve seçim hükümetinden bahsedildiğini belirten Deniz, seçim hükümetinin yine seçim endeksli olacağını ve sorunların çözümü ile ilgilenmeyeceğini belirtti. Deniz, seçim sisteminin ele alınması gereğine vurgu yaptı. Böylece halkın iradesinin mecliste istikrarlı bir hükümet kurulmasına imkân sağlayacağını dile getiren Deniz, “Bunun değişik formülleri vardır. Hele bu süreçte, hükümetlere en çok ihtiyaç olduğu süreçte, hükümetsiz kalmak seçim sistemi yasasının değiştirilmesi zorunluluğunu ortaya çıkardı” şeklinde konuştu.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri de içine katılırsa 4 aydır hiçbir icraat olmadığını ifade eden Deniz, “Sorun çok. Bu süreçteki sorunlar acilen çözülmezse, bunların zararları çok daha büyük olur. Bu yaraları kapamak da çok zor olur” ifadelerini kullandı. “25 kişi bir araya gelip bir hükümet oluşturamıyor bunlar düşündürücüdür” dedi.
Kıbrıs Türk Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner:
“Bu durumda erken seçimin de bir çözüm olmaz”
Neredeyse 2 aydır hükümetsiz bir şekilde pandemi içerisinde yaşamaya çalıştığımızı ifade eden Kıbrıs Türk Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner, “Pandemiden kaynaklanan bunca sorun, ekonomik kriz, sağlık sorunları varken, yönetici mekanizmaya en çok ihtiyaç duyulan dönemde neredeyse 2 aydır hükümetsiziz” şeklinde konuştu. Çağıner, alınması gereken pek çok karar varken, hem bizi yönetecek olanların hem de halkın konsantrasyonunun hükümet görüşmelerinde olmasının yanlışlığına dikkat çekti.
Görevi bu ülkeyi yönetmek olan siyasilerin, en azından bu kriz dönemi için prensiplerinden fedakârlık ederek, bir yere varılmasını sağlayacak bir hükümetin kurulması gereği üstünde duran Çağıner, “Hükümete ihtiyaç var ama onlar hâlâ turluyorlar. Bu aslında erken seçimin de bir çözüm olmayacağının göstergesidir. Sahneye yeni aktörler çıkmayacaksa, halk iradesini aynı şekilde yansıtacak, aynı kişiler, aynı yere gelecektir” dedi.
En azından bir sene boyunca önümüzdeki kriz dönemi için plan program yapacak, bütçeyi yapılandıracak, sağlık konusunda planlar yapacak bir hükümete ihtiyaç olduğunu ifade eden Çağıner, şu anda bir erken seçim olması durumunda tüm bunların askıya alınarak yeniden bir propaganda döneminin başlayacağını ve asıl sorunların geri planda kalacağını dile getirdi.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle halkın bir kutuplaşmadan yeni çıktığını vurgulayan Çağıner, yeni bir kutuplaşmaya ihtiyacımız olmadığını ve önümüzdeki 60-90 günün aşının gelmesi açısından son derece önemli olduğunu ifade etti. Aşının nasıl yapılacağı, pazarlaması ve ulaşımının nasıl gerçekleşeceği gibi konulara eğilinmesi gerektiğinin altını çizdi.
Aşıyla birlikte normalleşmenin başlayabileceğini ifade eden Çağıner, zaten pandemiden dolayı kasasına para sokamayan sektörün, siyasi çekişmeler nedeniyle normalleşmeyi de kaçırması halinde, işlerin iyice içinden çıkılamaz bir hal alacağını dile getirdi. Çağıner, “Pandemi kontrol edilemiyor ama hükümet süreçlerini kontrol etmek bizim elimizde” dedi.
Sektörel olarak da muhataba ihtiyaç duyduklarını dile getiren Çağıner, acilen planlanması gereken pek çok şey yerine, hükümet kurma çalışmaları ile vakit harcanıyor oluşunun son derece üzücü olduğunu ifade etti.
Çağıner, “Temennim şudur ki hafta sonu sağlıklı bir hükümet kurulma kararı haberini alabilir ve esas sorunlara eğilmeye başlayabiliriz” dedi.
RES-BİR Yönetim Kurulu Başkanı Salih Kayım:
“Ekonomi özürlü diye kimse yönetime talip olmayacak mı?”
Yemek ve eğlence sektörünün pandemiden en çok etkilenen sektörlerin başında geldiğini ifade eden RES-BİR Yönetim Kurulu Başkanı Salih Kayım, hükümetsizliğin bu durumu daha da kötü etkilediğini dile getirdi. Kayım, devletin bütçesi olmadığına, henüz bir bütçe oluşturulmadığına dikkat çekti. Mecliste bu konuda çalışmalar yapılması gerekirken hala hükümetin kurulması konusu ile ilgilenildiğini ifade eden Kayım, ne sağlık konusunda ne de ekonomi konusunda herhangi bir önlem alınamadığına dikkat çekti. Kayım, “Bakanlar Kurulu toplanamıyor çünkü bir Bakanlar Kurulu yok, bütçe oluşturulamıyor çünkü hükümet yok. Bunlar ağır bedelleri ile önümüze gelecek olan süreçlerdir” şeklinde konuştu. Pandemi nedeni ile zaten zorlu günlerden geçtiğimizi belirten Kayım, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Türkiye gibi iki yakın komşumuzun nüfusuna oranda ciddi vaka sayılarıyla uğraştığını da dile getirerek “3 günlüğüne gelenlere karantina uygulanmaması gibi kararlar ve güneye geçip gelen pek çok işçimizin bulunması da durumu rahatlatmıyor. Bu rakamların bizde de artması halkı eve daha çok kapanmaya itecek ve ekonomi daha da kötüye gidecektir” ifadelerini kullandı.
Kayım, bu süreçte piyasaya para pompalaması gereken devletin 13. Maaşları ödeyememesi ihtimali ve devlet için çalışan inşaat şirketleri ve müttehitlerin maaşlarının ödenemediği gerçeğinin de piyasayı olumsuz yönde etkileyeceğini dile getirdi. Devletin ucuz ve kolay ulaşılabilir krediler sağlaması gerektiğini savunan Kayım, bugüne kadar iyi kötü gelindiğini, ancak ülkeyi daha zorlu günlerin beklediğini ifade etti.
Olmayan hükümet ile karar alınamayacağını, kararların uygulanamayacağını dile getiren Kayım, “Siyasiler bir an önce bir araya gelmelidir. Bu kötü dönemi en az yara alacak şekilde tedbirlerin alınması ile hep birlikte atlatmalıyız” şeklinde konuştu.
Kimsenin bu sorumluluktan sıyrılmaya çalışmaması gerektiğini ifade eden Kayım, “Milletvekilleri madem seçimlere katıldı ve oraya geldi, sorumluluktan kaçmamalıdır. Aksi takdirde hepsi suçlu duruma düşecektir. Bu süreci bir şekilde yönetmeleri gerekmektedir” ifadelerini kullandı.
Kayım, halkın adeta sokağa atılarak yalnız bırakıldığını dile getirdi. “Ekonomi özürlü diye kimse yönetime talip olmayacak mı?” sorusunu yönelten Kayım, iyi yöneticinin kötü günde belli olacağının altını çizdi.
Casino İşletmecileri Birliği Koordinatörü Ayhan Sarıçiçek:
“Bir an evvel hükümetin kurulup icraata başlaması elzemdir”
Casino İşletmecileri Birliği Koordinatörü Ayhan Sarıçiçek, pandemi sürecinde yapılması gerekenlerin yapılmadığı gibi, çözüm önerilerine de sırt çevrildiğinin altını çizdi. Sarıçiçek, hükümet edenlerin üzerlerine düşen görevleri yerine getirmediğini ve ülkenin ekonomisinin biraz olsun rahatlatılabilmesi için yapılabilecek girişimler için de hiçbir adım atılmadığını ifade etti.
Sarıçiçek şu şekilde konuştu:
“Zaten mevcut hükümet pandemi süresince bizim sektörle ilgili yapması gerekenlerin hiçbirini yapmadığı gibi çözüm önerilerimize de sırtını çevirdi. Üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmediği gibi, defalarca onları ziyaret edip özelde sektörün, genelde ise ülke turizmi ve ekonomisini bir nebze olsun rahatlatabilmek için yaptığımız tüm girişim ve önerilere sırtını döndü”
Hala aynı noktada sayıldığını ifade eden Sarıçiçek, “Maalesef hala çözüm önerilerimizle ilgilenen bir makam yok. Hükümetin olmayışı da şu anda bizim hangi makama gidip derdimizi anlatabileceğimiz konusunda bizi karamsarlığa itiyor” ifadelerini kullandı. Bugün ülke ekonomisinin geldiği noktanın herkesin malumu olduğunu dile getiren Sarıçiçek, çarşının boş oluşunu, esnafın iş yapamayışını örnek verdi.
“Dolayısı ile bir an evvel hükümetin kurulması gerektiği düşüncesi ile bu sorunlara çözüm bulunması gerektiğine inanıyoruz” şeklinde konuşan Sarıçiçek, konuşmasını “Bir an evvel hükümetin kurulup icraata başlamasının elzem olduğunu düşünüyoruz” şeklinde tamamladı.