Hükümet, döviz artışından kaynaklanan, ekonominin ve halkın yaşadığı olumsuzlukların önlenmesi ve gerekli adımların atılması amacı ile, bazı tedbirler aldı.
Bu tedbirlerin yeterli olmadığını düşünmekle birlikte, hiç önlem alınmamasından daha iyi olduğu kanaatindeyim.
Temel gıdada, ilaçta, temizlik malzemelerinde Kdv indirimleri ve ithalatta kur sabitlemesi konusunu uzun zamandır ben ve bazı ekonomist arkadaşlar da öneriyordu.Ancak, alınan bu tedbirler yetersizdir.Kapsamı genişletilmelidir.
Bugünkü yazımda, alınan tedbirleri belirttikten sonra, eksik bırakılanları, yapılması gerekenleri ve önerilerimi paylaşacağım. Bahse konu ekonomik önlemleri aşağıda aktarıyorum:
Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi tarafından yapılan döviz cinsinden kiralamalarda 31 Aralık 2023 tarihine kadar kur sabitlemesine gidilecek.
Yapılan kira sözleşmelerindeki ödenen stopaj vergisinin, yüzde 3’ünün kiracıya iade edilmesine yönelik düzenleme yapılacak.
2022 yılı Aralık ayından itibaren Türkiye’den yapılan ithalatın TL cinsinden olması zorunluluğu göz önünde bulundurularak, döviz kurundaki değişikliklere göre fiyatlama yapıp yapmadığı hususunda tüm perakendecilerin denetime tabi tutulacak.
Liman işçileri ücret tarifelerinde 2023 yılsonuna kadar kur sabitlemesine gidilecek. Gemilerden alınan ücretler için, 2023 yıl sonuna kadar kur sabitlemesine gidilecek. Liman ücretlerinde uygulanacak dolar kuru için 2023 yıl sonuna kadar kur sabitlemesine gidilecek.
Döviz kredisi taksitlerini ödemede zorlanan vatandaşlarımızın kredilerinin vadelerinin uzatılması ve taksitlerinin yapılandırılması için düzenleme yapılacak. Bu düzenleme ile, Vadeler uzatılıp, taksitler azaltılsa bile, sonuçta borçlunun ödeyeceği kur farkı ve faiz miktarı artacağı için, onu rahatlatmayacaktır.Bu uygulama, mevcut sorunu daha da büyütecektir.
Bazı temel tüketim malları ile bazı hizmet gruplarında KDV’nin sıfırlanmasına, bazılarında ise indirime gidilmesine karar verildi.
Buna göre, her tür yerli süt ürünlerinde, yumurtalarda, şişelenmiş sular ile belediye ve muhtarlıklara yapılan şebeke suyu teslimleri ile belediye ve muhtarlıkların yaptıkları şebeke suyu teslimlerinde,
Her tür bebek bezlerinde, yenilebilen sofralık bitkisel yağlarda, zeytinde, yaş sebzede, işletmelerde yürütülen faaliyetler sebebiyle ortaya çıkan ve geri dönüşüm için kullanılacak atık yağlarda, paluzede, köfterde,
Federasyonlara bağlı spor klüpleri ile vakıf, kurum, dernekler ve okul aile birlikleri, devlete ait kurumlar, siyasi partiler, sendikalar ve sivil toplum kuruluşları tarafından düzenlenen piyango ve balo biletleri ile vakıf ve derneklerin kuruluş amaçlarına uygun düzenleyecekleri etkinliklerin giriş biletlerinde ve tüm evcil hayvanların yem ve mamalarında KDV oranları sıfırlanacaktır.
15 Haziran – 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında süt üreticilerinin ürettikleri çiğ süt bedellerine litre başına 1.2 TL destek verilecektir.
2022-2023 üretim sezonunda çiftçilerden alınan yerli yemlik arpanın hayvan üreticilerine satışında kilogram başına 1 TL destek verilmesine, Hayvan üreticilerinin ihtiyaç duyduğu kaba ot (balya) ithalatında, kilogram başına 1 TL navlun desteği verilmesine,
Kırsal kesim arsası alım bedelini ödeyememiş insanlarımızın, söz konusu bedelleri peşin ödemeleri halinde, gecikme zamlarının bir kereye mahsus affedilmesine,
Kilovat saat başına, 10 kuruşluk elektrik teşviğinin artırılmasına yönelik düzenleme yapılmasına,“İlk Evim Kredi Paketi” uygulamasına 2023 yılı Temmuz ayından itibaren başlanmasına,
İşletmelere verilecek sigorta prim desteğine yönelik çalışmaların ivedilikle tamamlanıp yürürlüğe girmesine, İşletmelere yönelik olarak düşük faizli kredi paketi üzerinde çalışmaların ivedilikle tamamlanıp uygulamaya girmesine,
Tarımsal araç, makine ve ekipman alımına yönelik düşük faizli, uzun vadeli kredi paketi üzerinde süren çalışmaların ivedilikle tamamlanıp, paketin devreye sokulmasına,
Yapılacak kur sabitlemelerinde 31 Mayıs 2023 tarihinde geçerli olan Dolar 20,31, EURO 21,76, Sterlin 25,12 TL kurların sabit kur olarak uygulanmasına karar verilmiştir.
Temel Tüketim maddeleri dururken, eğlence amaçlı piyango ve balolara girişin KDV’sinin sıfırlanması şaşırtıcıdır.Ayrıca, mevsimsel ürünler olan köfter ve paluze de kdv sıfırlanırken, benzeri temel gıdalarda( bal, reçel) bunun yapılmaması gariptir.
Yerli süt ve süt ürünlerinde kdv indirilirken, muadili ithal ürünlerde indirim yapılmaması anlaşılır değildir.
İşletmelere verilecek sigorta prim desteği, hizmetler sektörü ve kapsam dışında kalan diğer sektörler ve çalışan personel sayıları da dikkate alınarak, süratle hayata geçmelidir.Prim desteği, geçen asgari ücret döneminde de gündeme gelmiş ama hayata geçememişti.Şu an düşünülen uygulamada kapsam daraltılmıştır.Yetersizdir.İşletmelerin çoğunu memnun etmemiştir.
Pakette göremediğimiz fon indirimleri konusu da, yerli ürünler gözetilerek ve desteklenerek gündeme gelmelidir.
İlk evim kredi paketi önemlidir.Ancak, burada verilecek kredi rakamlarının artan döviz kurları göz önünde bulundurularak, yeniden güncellenmesi gerekmektedir.
Alınan tedbirlerin kapsamı genişletilmelidir.İthal ürünlerin çoğunda, gümrükte kur sabitlemesi yapılmamıştır.Temel gida, temizlik malzemeleri ve ilaçta kdv sıfırlaması veya indirimleri yapılmamıştır.
Hükümet’in perakente satış yapan işletmelere yönelik denetim vaadi, halk tarafından pek inandırıcı bulunmuyor Zira, bugüne kadar, marketler, et ve sebzeler için söylenen fiyat denetimleri, bir türlü olumlu sonuç vermemiş, kurulan komiteler de, verimli çalışmamıştır.
Ülkemiz denetim konusunda pek başarılı değilken, bu denetimi zamanında yapacak yeterli sayıda personel de mevcut değildir.
Kiracılara iade edilecek yüzde 3 ‘lük stopaj rakamı, kiracıların sorunlarına çare olacak bir meblağ değildir.Üstelik, bunun iade yöntemi de mutlaka Vergi dairesi ile koordineli şekilde yürütülmelidir.
Açıklanan ekonomik paket, Ekonomik örgütler, işletmeler ve halk tarafından yeterli bulunmamıştır. Halkın esas beklentisi, özellikle temel gıda, ilaç ve temizlik malzemeleri başta olmak üzere, tüm mal ve hizmet fiyatlarındaki pahalılığın durması ve piyasanın ucuzlamaya başlamasıdır.
Hükümet, döviz kuru artışlarının ülke ekonomisinde daralma yaratmaması ve halkın satın alma gücünün düşmemesi için, alacağı tedbirleri geliştirmelidir.Ayrıca, Türkiye ile yapılan ekonomik protokol çerçevesinde kaynak akışı hızlandırılmalı ve gelir artırıcı, gider azaltıcı icraatlar hayata geçirilmelidir.