Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Kıb-Tek’in mevcut kurumsal yapısının yenilenerek, çağa uygun yönetim anlayışıyla, siyasetten arındırılmış bir işletme yapısına getirilmesinin kaçınılmaz olduğunu ifade ederek, “enerjinin artık profesyonellere bırakılması” gerektiğini bildirdi.
Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Ali Murat Cellatoğlu, “güncel elektrik enerjisi” ile ilgili yazılı açıklama yaptı.
Cellatoğlu, 2019 yılında Kıbrıs'ın kuzeyin ile güneyi arasında yapılan protokolle, iki noktadan şebeke bağlantısının kalıcı hale getirilerek, enerji mahsuplaşması yöntemi ile acil durumlarda şebekelerin anlık müsaitliliğine göre karşılıklı olarak enerji alındığını belirtti.
Ülke şebekesinin toplamda 409 MW kurulu güce sahip olduğunu ifade eden Cellatoğlu, şöyle devam etti:
“Bunlar; Teknecik’te 1995 ve 1996 yıllarında devreye giren iki tane 60MW güce sahip buhar santrali, 2005 yılından 2015 yılına kadar kademeli olarak devreye alınmış fuel oil ile çalışan sekiz tane 17,5MW gücünde dizel santral, 2012 yılında Serhatköy’de devreye alınmış 1MW gücünde güneş enerjisi santralı ve 2003 yılında hizmet alımı modeli ile AKSA firmasının Kalecik’te kurduğu ve şu anda sekiz adet 17,5 MW gücünde dizel santral ile 8MW gücünde atık ısı buhar kazanından oluşmaktadır.”
“AKSA ile hüzmet anlaşması 2024'de sona erecek”
Ada ülkesi KKTC’nin her alanda yaşadığı izolasyon sorunlarını şebeke için de söylemenin mümkün olduğunu kaydeden EMO Başkanı Cellatoğlu, 2019 yılında KKTC ve GKRY arasında yapılan protokol ile iki noktadan şebeke bağlantısının kalıcı hale getirilerek, enerji mahsuplaşması yöntemi ile acil durumlarda şebekelerin anlık müsaitliğine göre karşılıklı olarak enerji alınabildiğini, bu bağlantı şeklinin, ülke şebekesinde yaşanan sorunları bir nebze azaltarak, elektrik kesintisi sürelerini düşürdüğünü veya zaman zaman hissedilmemesini sağladığını kaydetti.
AKSA ile yapılan hizmet anlaşması gereği şu anda 700 milyon kWh yıllık alım garantisi verildiğini, bu anlaşmanın 2024 yılı başında sona ereceğini ifade eden Cellatoğlu, şöyle devam etti:
“Bu durumda 2024 yılı itibarı ile sistemden 150 MW’a yakın bir güç devreden çıkacak demektir. Henüz bir anlaşmaya gidilmemesi, hatta konunun gündeme dahi alınmaması oldukça düşündürücüdür. Böylesi alım garantili bir anlaşmanın daha kötü koşullar ile veya en iyi ihtimalle aynı şartlarda devam ettirilmesi ülkemize yapılacak büyük bir kötülüktür. Ancak zaman hızla ilerlemekte ve kısa sürede santral yatırımı yapmamamız durumunda korkulanın gerçekleşmesi ihtimalini kuvvetlendirmektedir.”
“Santrallerin biri çalışmıyor”
Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Ali Murat Cellatoğlu, iki yıl önceki hükümet döneminin Ekonomi ve Enerji Bakanı’nın, hem de şu an mevcut bakanın 50MW gücünde dual yakıt çevrimli (fuel oil ve LNG) santral alınacağını duyurmasına rağmen henüz bir gelişme yaşanmadığını, hatta alımın gerçekleşmeyeceği konusunda çeşitli söylemler oluşturduğunu belirtti.
Gelinen noktada aşılması gereken büyük bir sorun olduğuna dikkat çeken Cellatoğlu, bu konuda şu görüşünü paylaştı:
“Bu sorun, Teknecik’te bulunan sekiz adet dizel santrallarla ilgilidir. Bunlardan bir tanesi şu anda çalışmaz durumda, üç tanesi de her an çalışmaz duruma düşecek noktadadır. Santralların bozulan ekipmanları için yan sanayi yedek parçalar kullanılmış ve zamanında yapılması gereken bakımlar ihmal edilerek uzun süre geciktirilmiştir. Ayrıca iki adet buhar santralı da artık ekonomik ömrünü tamamlamış ve güncel koşullarda çalıştırma maliyeti yüksek kalmaktadır. Bu durumun sürmesi, ülkemizi karanlığa götürecektir.
Mevcut santralların bakımlarının yapılarak iyi duruma getirilmesi, yeni santral yatırımları yapılarak enerji arz güvenliğinin sağlanması ve şebeke yatırımları yapılarak dijitalizasyonun sağlanması KKTC elektrik enerjisi konusunda büyük öneme sahiptir. Konunun ivediliği göz önünde bulundurularak gerekli yatırımların yapılması artık kaçınılmazdır.”
“Yatırımlar yapılmalı, santraller yenilenmeli”
Yapılan çalışmalar ve hazırlanan raporlar ile uyarılarda bulunduklarını ifade eden Cellatoğlu, geçmişten dersler çıkararak Kıb-Tek’e ve tüm toplumsal değerlere sahip çıkılması gerektiğini kaydetti.
“Enerji konusu artık profesyonellere bırakılmalıdır” diyen Cellatoğlu, “Kıb-Tek’in halka ait olduğunun hatırlanması ve mevcut kurumsal yapısının yenilenerek, çağa uygun yönetim anlayışıyla, siyasetten arındırılmış bir işletme yapısına getirilmesinin kaçınılmaz olduğunu kaydetti.
Kıb-Tek’e yatırımların yapılması, santrallerin yenilenmesi, altyapının geliştirilmesi gerektiğini, fakat düşünce yapısı ile işleyiş tarzının değişmediği sürece sorunun tam olarak hiçbir zaman çözümlenemeyeceğini ifade eden Cellatoğlu, “Ülkemizin şu an itibarı ile ihtiyaç duyduğu en önemli unsur şeffaflık ve iyi idaredir. Bunun samimi bir şekilde uygulamaya konulması tüm halkı motive ederek sahiplenmeyi artıracaktır” dedi.
Cellatoğlu, teknik olarak yapılması gerekenler hususunda, mevcut santralların bakımlarının yapılarak iyileştirilmesi, yeni santral yatırımı yapılması, AKSA ile yapılan sözleşmenin sona ermesi ile ne gibi adımlar atılacağı konusunda ivedi planlama yapılması, LNG dönüşümü için altyapı çalışmalarının başlatılması, şebekenin dijitalleşmesi ve akıllı şebeke yapısına bürünmesi, enerjinin depolanması, enterkonnekte, enerji verimliliği ve güneş enerjisinden daha fazla yararlanma gibi konuların çalışılarak projelendirilmesi, dünyadaki uygulamalarına bakılması ve sonuçlandırma hedefiyle ülkeye uyarlanması gerektiğine işaret etti ve şunları dile getirdi:
“Ancak birçok disiplinden oluşan uzman ve profesyonel kadrolar oluşturulmadan ve bilim temelinde çalışmalar yapılmadan, iyinin desteklendiği, kötünün hesabının sorulduğu bir düzene geçilmeden bunları daha çok konuşacağımız da aşikardır.
Tüm bu teknik çalışmaların hayata geçirilmesi için bütçe oluşturulması gerektiğinden, kısa vadede atılabilecek en önemli ve öncelikli adım, Kıb-Tek’in toplum nazarında kaybettiği güven ve itibarın geri kazandırılması, uzmanlar tarafından yönetilmesi ve şeffaflık ilkesi ile yeniden yapılanması olarak düşünülmelidir. KTMMOB Elektrik Mühendisleri Odası da tüm insan kaynağı ile bilimsel ve teknik çalışmalar yaparak katkı koymaya ve toplumsal fayda gözeterek böyle bir sürece destek vermeye hazırdır.”
“90’li yılların başına döneceğiz… Ciddi endişelerim var”
Sorunun çözüm bulmaması halinde 1990’lı yılların başına dönerek, elektriksiz günler geçirileceği endişesini dile getiren Cellatoğlu, bu konuda şu görüşünü ortaya koydu:
“Bunları yapmadığımız durumda, 1990’lı yılların başına geri döneceğimiz ve elektriksiz günler geçireceğimiz konusunda ciddi endişelerim bulunmaktadır. Kıb-Tek’in tüm bu sorunlarla birlikte ayakta durması zordur. Bugüne dek getirildiği sürdürülemez yapısıyla artık özelleştirmenin de yakın zamanda konuşulmaya başlanacağı bir sürece gireceğimiz gün gibi ortadadır. Bu ve bunun gibi sorunların çözümü için işi profesyonellere bırakmalı ve siyasetten arındırılmış, şeffaf ilkesinde, bilimsellik temelinde bir yapı kurulmalıdır. KKTC enerjisini planlayacak ve yönlendirecek bir enerji kurulu oluşturulması artık kaçınılmazdır. Her türlü kişisel veya siyasi çıkarlardan çok, ülke menfaatlerini göz önünde bulundurmalı ve Kıbrıs Türkü’nün varlığını sürdürebilmesi için tüm değerlerimize sahip çıkmalıyız. Günümüzde enerjinin bu kadar önemli olduğu bir dünyada, KKTC’de de enerjiye gereken ilgiyi gösterip geleceğimizi karartmamalıyız. Herkese güzel ve sağlıklı günler dilerim.”