Binlerce engelli, fırsat eşitliği için mücadele ediyor, ülkede en büyük engelin siyasi erk olduğunu söylüyor, “farkındalık eksikliği”ne dikkat çekiyor. Engelli Dairesi’nin kurulması ise en önemli talep.
Didem MENTEŞ- Fehime ALASYA
Kıbrıs’ın kuzeyinde binlerce engelli birey, en önemli engel olarak devletteki sistemsizliği görüyor, siyasi erki işaret ediyor. Plansızlık, yetersiz farkındalık ve empati eksikliği de engelli bireyler tarafından dikkate getiriliyor. Ortak talep “Engelli Dairesi’nin bir an önce kurulması.”
Yıllardır engelli politikasının oluşturulmadığını bu nedenle sorunların çözülemediğini söyleyen engelli bireyler, devlette bir sistem ve politika olmayışını da en önemli engellerden biri olarak ifade ediyor.
YENİDÜZEN, Dünya Engelliler Haftası dolayısıyla farklı engeli bulunan bireylerle görüştü, “Ülkede en önemli ENGELİN nedir” diye sordu.
En önemli engel ‘farkındalık eksikliği’!
Fiziksel, zihinsel, işitsel ve görsel engeli bulunan binlerce kişinin kendi içinde farklı farklı sorunlar yaşadığına dikkat çeken bireyler, yönetimlerin ve bazı kurumların, engelli vatandaşların ihtiyaçlarını dikkate alma noktasında halen duyarsız olduğunu vurguladı. Farkındalık eksikliğine değindi…
İşitme engelli olan bireyler, devlet kurumlarında ve özel sektörde işaret dili bilen personellerin olmamasının büyük sorun olduğuna vurgu yaparken, görme engelli bireyler ise çevre düzenine vurgu yaptı. Ortopedik engelli olan bireyler ise ulaşımdan, çevre düzenlemesine kadar birçok alanda halen sıkıntılar olduğunu ifade etti.
Kibrit: “En büyük ihtiyacımız Engelli Dairesi”
Eğitim öğretim, ulaşım, sağlık, iş edinme, sosyal güvenlik gibi birçok konuda engeller yaşanmaya devam ettiklerini söyleyen engelli yurttaşlar, ülkede en büyük ihtiyaç olan Engelli Dairesi’nin halen hayata geçirilmemesinin ise sorunların başında geldiğini dile getirdi.
YENİDÜZEN’e konuşan Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit, ülkede kurulması beklenen Engelli Dairesi ile ilgili Çalışma Bakanlığı ile 5-6 ay önce görüşme yapıldığını ancak herhangi bir adım atılmadığını açıkladı.
Kıbrıs İşitme Konuşma Engelliler Vakfı (KİKEV) Başkanı Bahire Coşkuner Doğru ise işitme engelliler için ‘iletişimin’ en büyük problem olduğuna işaret ederek, devlet kurumlarında, hastanelerde ve özel sektörde işaret dili bilen personellerin olmamasının büyük sorun olduğuna vurgu yaptı.
Göktaş: “Ben emekli olmadan çalışmalar başlatılmıştı”
YENİDÜZEN, “Engelli Dairesi” hakkında, emekliye ayrılan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı eski Genel Koordinatörü Süleyman Göktaş ile görüştü. Göktaş, emekli olana dek konuyu takip edebildiğini belirterek, “Bir şubatta emekli olmazdan önce çalışmalarını başlatmıştım. Daireyle ilgili bir komite kurulmuş, tüm kurum ve kuruluşlarla bilgi ve görüş talep etmiştim. O dönem bana kimseden görüş gelmemişti. Akabinde ben 1 Şubatta emekli oldum, sonraki süreçle ilgili bir bilgim yok” dedi.
Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit:
“Engelli Dairesiyle ilgili hiçbir gelişme olmadı”
Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit, ülkede kurulması beklenen Engelli Dairesi ile ilgili Çalışma Bakanlığı ile 5-6 ay önce görüşme yapıldığını ancak herhangi bir adım atılmadığını açıkladı. Kibrit, dernek olarak Engelli Dairesi’nin nasıl olması gerektiğine dair tam donanımlı bir çalışma yaptıklarını, hatta Türkiye’deki Engelli Dairesi Müdürü’nün de Kıbrıs’a getirilerek destek vermesine kadar tüm çalışmaların yapıldığını ancak hiçbir gelişme olmadığını ifade etti. Ülkede en önemli sorunun ‘farkındalık’ olduğuna işaret eden Kibrit, “En önemli engel farkındalık eksikliğidir. Gerek toplumun gerekse bizi idare edenler bizi yok farz ediyor. Kayıtlı 5 bin 360 arkadaşımız var. Aileleriyle birlikte 15 bin kişi bu olaylardan etkileniyor. Bizi idare edenler bu kesimi yok farz ediyor. En büyük sıkıntı bizim varlığımızı kabul etmiş olsalar da bir şekilde adım atılmamaktadır” dedi.
Kıbrıs İşitme Konuşma Engelliler Vakfı (KİKEV) Başkanı Bahire Coşkuner Doğru:
“Kurumlarda işaret dili bilen personel yok”
Kıbrıs İşitme Konuşma Engelliler Vakfı (KİKEV) Başkanı Bahire Coşkuner Doğru, işitme engelliler için ‘iletişimin’ en büyük problem olduğuna işaret ederek, devlet kurumlarında, hastanelerde ve özel sektörde işaret dili bilen personellerin olmamasının büyük sorun olduğuna vurgu yaptı. Ülkede en büyük engel ‘Engellenme’ diyen Doğru, şunları aktardı:
“Sosyal Devlet anlayışı ile tüm engel guruplarına eşit şekilde davranılması gerektiği düşüncesindeyim. Engellilerin sorunları aynı aslında… İşitme Engelliler görünüşte hiçbir engeli olmadığı için çok fazla dikkat çeken bir engel gurubu değildir. Bu da sorunlarının hiçe sayılmasına yol açmakta. İletişim en büyük problem. Devlet kurumlarında özel sektörde hastanelerde işaret dili bilen personellerin olması gerekli. Kıbrıs İşitme Konuşma Engelliler Vakfı olarak işaret dili konusunda yaptığımız çalışmalar büyük farkındalıklar yaratsa da devletimizin bu konularda eleman yetiştirmesi gerekli. Sağlık, istihdam, eğitim sorunlarımız var. İşitme engelli öğrenciler normal okullarda kaynaştırma eğitimi ile eğitim görebilirler. Devletin engelliler için yaptığı çalışmalara tüm engel gurupları dâhil edilmelidir. Sorunlardan biride istihdam... Engelli maaşı verileceğine engellinin durumuna göre iş imkânları yaratılabilir. 25 çalışanı olan her kurumda 1 engelli çalıştırılması gerekir. Bu bağlamda devletimiz buna uygun çalışmaları düzenleyerek istihdam sorununa çözüm bulabilir. Yine özel sektörde de düzenlemeler yapılarak bu konuda imkânlar yaratılabilir. İşitme Engellilerden birçok kişi işsiz. Ülkede en büyük engel ‘Engellenme’… KKTC Cumhuriyet Meclisinde 2010 yılında kabul edilen BM Engelli Hakları Sözleşmesine uygun yasal düzenlemelerin yapılmayışı en büyük engel hepimiz için”
NELER SÖYLEDİLER?
KKTC Engelliler Dayanışma Derneği Başkanı Ömer Suay (Görme Engelli):
“Ülkemizdeki en büyük engel, engellerle doldurulmuş olan düzensiz çevre ve eğitimdir. Ben bir görme engelli olarak rahatlıkla çevrede hareket edemiyorsam, yine yeteri oranda eğitim alabilmek için çocuk yaşta ülkemden ayrılmak durumunda kaldıysam, bunlar benim değil, sosyal olamayan devletimin engelidir...”
Ruhsar Vudalı (Ortopedik Engelli):
“Ülkedeki en önemli engel, idare erki elinde olanlardır yani siyasiler… (Bireyler olarak çok farkındayız, duyarlı değiliz. Bunu gerçekleştirebilmek için yasalarla yol aldırtmalıyız)”
Mehmet Geçit (Görme Engelli):
“Ülkedeki en önemli engelimiz erişim, ulaşım ve dolaşım. Kısaca farkındalık eksikliği…”
Ömer Hamidan (Ortopedik Engelli):
“Ben artık ulaşım sorununu aştım. Bana göre ülkede en büyük engel sağlıktır… Engelliler için ayrı bir yer olmaması en önemli sorundur. Ayrı bir yer olmadığı için saatlerce bekliyoruz. Tekerlekli sandalyedekiler için ayrı bir oda yapılması gerekir.”
Kazım Tunç (İşitme Engelli):
“Ben çoğu insanlarla iletişim kurarım ama işitme engelli arkadaşlarımın çoğu iletişim sorunu yaşarlar. Bizim ülkede engellilerle ilgili çok büyük eksiklikler, sistemsizlik, düzensizlik var
Devlet kurumlarında, eczanelerde, hastaneler gibi yerlerde işaret dili çevirmeni eksikliği var.
Üniversitede de hocalarla iletişim sorunu yaşadığım için en büyük isteğim üniversiteden mezun olmaktı ama iletişim sorunundan dolayı üniversiteyi bırakmak zorunda kaldım..”.
Ayhan Çağlar (Ortopedik Engelli):
“Tekerlekli sandalye kullananlar için en önemli engel yollar, kaldırımlar ve tuvaletlerdir. Bize göre uygun tuvalet yok. Bazı insanlar duyarsız olsa da çok duyarlı insanlar var. Türkiye’ye göre Kuzey Kıbrıs’ta engelli bireylere duyarlılık daha fazladır”
Osman Tımbıloğlu (İşitme ve Ortopedik Engelli):
“Ben hem işitme hem ortopedik engelliyim. Maalesef ülkemizde engelliye saygı gösterilmiyor hep şov ve göstermelik, samimiyet yok. Dairede dördüncü katta çalışırım asansör bozuk mecburen izin almak zorunda kaldım. Ben mecbur muyum izne çıkmaya. Farkındalık yok…
Besim Zafersoy (Ortopedik Engelli):
“İnsanlarımız bizlere karşı duyarlıdır, bana göre farkındalık var. Bana göre ülkedeki en büyük engelim ulaşım ve rampalardır…”
Bünyemin Akoğlu (Görme Engelli):
“Görme engelli bir lise öğrencisiyim. Aldığım görme engelli eğitimi çok yetersiz olduğu için eğitim hayatımda çok zorlanıyorum. Hem özel eğitimin, hem de kaynaştırılmış eğitimin geliştirilmesini istiyorum”
Ömer Bulduk (Ortopedik Engelli):
“Bana göre ülkemizde ki en önemli engel EMPATİ! İnsanları sadece 1 günlüğüne bizim yerimize geçerse “Sizce en büyük engeliniz nedir?” sorusunu kendileri cevaplayacaktır”
Orkun Bozkurt (Ortopedik Engelli ):
“Aslında çok şey söyleyebilirim de… Devletin sisteminin ve politikasının oturmayışı bizim en önemli engelimizdir. Yıllardır tüm hükümetlerin engelli politikası yok, bundan dolayı da birçok sorunumuz var ve çözülemiyor… Sistem olmazsa sorunlar da çözülmez”