Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman, geçtiğimiz gün beraberindeki heyetle birlikte Mağusa’da faaliyet gösteren esnaflarla görüştü ve yeni ekonomik paket hakkında görüş alış verişinde bulundu.
KKTC ve TC hükümetleri arasında imzalanan uluslararası anlaşmada pandemi döneminde alınan tedbirlerden son derece olumsuz etkilenen esnafı ve özel sektörü destekleyecek herhangi bir madde göremediklerinin altını çizen Erhürman, süreç içerisinde hükümete yaptıkları çağrıları ve hükümet kanadından gelen tepkileri anımsattı. Geride kalan dönemde Kıbrıs Türk halkının 3 aya yakın bir süre evde kapalı kaldığına işaret eden Erhürman, bunun, dünyada pandeminin sona erip yeniden açılmaya başlanacağı anlamına gelmediğinin bilindiğini, kapanma sebebinin sağlık alanındaki eksikliklerin giderilmesi için zaman kazanmak olduğunu hatırlattı. Sürecin başında hükümete “Neden kapandığımızı aklınızdan çıkarmayın” uyarısında bulunduklarını ifade eden Erhürman, “Çok sayıda vakayla karşılaşırsak altında kalırız. Kapanalım, eksiklerimizi tamamlayalım ve bütün dünyanın yaptığı gibi kademeli olarak “yeni normal” diye adlandırılan döneme geçelim. O yüzden bu hazırlıkları tamamlayın ve dört alanda bu dönemde tasarruf sağlamaya kalkmayın” dediklerini anlattı.
“SAĞLIK ALANINDAKİ EKSİKLİKLERİ GİDERİN”
Erhürman sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Birincisi sağlıktı. Sağlıkta pandemi hastanesi, personel, test kiti, ilaç, kişisel koruyucu ekipman, yoğun bakım yatağı, ventilatör gibi eksikliklerin giderilmesi gerekiyordu. Bütün bunların maliyeti neyse karşılansın, maliyenin gücü yetmezse iç borçlanmaya gidelim dedik. Bunun parasını şimdi vermezseniz açılmamız gecikecek. Açılmanın geciktiği her günün maliyeti bize bunlar için harcayacağımız paradan da, alacağımız borcun faizinden de çok daha fazla olacak. Bu nedenle bu noktada tasarruf etmeyin dedik.
İkincisi hane halkıydı. İnsanları aç bırakmayın, asgari temizlik ve sağlık ihtiyaçlarını gidermelerini sağlayın dedik. Yabancı yerli fark etmez. Çünkü bu da bize sosyal patlama olarak geri dönebilir.”
“ÖZEL SEKTÖR ÇALIŞANLARINI, ESNAFI, İŞLETMELERİ DESTEKLEYİN”
“Üçüncüsü özel sektör çalışanlarıydı. İnsanlar işsiz kalacak. İşsizliğin, özel sektör çalışanlarının maaşlarının düşmesinin veya bu insanların ödeneksiz izne çıkarılmasının maliyeti çok büyük olacak, buraları destekleyin dedik.
Dördüncüsü esnaf ve işletmelerimizdi. Özellikle KOBİ’leri destekleyin, buralardan gelir elde etmeye kalkmayın bu dönemde, çünkü bunu yaparsanız bunlar batacak. Battığı takdirde ileride bu işin maliyeye maliyeti çok daha büyük olacak. Birileri battıkça domino etkisiyle bütün ekonomi etkilenecek dedik. Hiçbirini dinletemedik. 2018’deki döviz krizinde Merkez Bankası’ndaki alacağımızı avans olarak aldığımızda karşı çıkanlara biz açık çek verdik. Paranız yoksa iç borçlanmaya gidin, bu işleri yapın dedik. Ama olmadı!”
“İÇ BORÇLANMA ÖNERİMİZİ REDDETMESEYDİLER ŞU AN PANDEMİ HASTANEMİZ OLACAKTI”
“Bize ilk söyledikleri neydi? Biz iç borçlanma yapmayız, torunumuzu çocuğumuzu borçlandıramayız dediler, ama maalesef 3 ay sonra Türkiye ile protokol imzalayacakları zaman 400 milyon iç borçlanma kararını çıkarttılar. Eğer bu 400 milyon iç borçlanmayı daha önce yapsaydılar şu anda pandemi hastanesi de, personel de, onun dışında özel sektörün desteklenmesi de ciddi ölçüde gerçekleşmiş olacaktı; bu topluma bu treni kaçırttılar.”
“DOĞRU DÜRÜST BİR HARCAMA PLANI…”
“Esnafın da, iş çevrelerinin de talepleri oldu, bizim de dile getirdiklerimiz oldu ve karşımıza ikinci ekonomik paket çıktı. Bu pakete giderken biz, önümüze doğru dürüst bir harcama planı çıksın istedik. İşçilere desteğe devam edin dedik. Çünkü işçilere desteğe devam etmek özel sektöre para vermek değil, işsizliği önlemek demektir. İşsizliği önlemek de ekonominin geneline bir katkıdır. İşsiz kalan insanlar 1500 lirayla geçinemeyecekler. Özel sektörün kamuya olan borçlarını mümkün olduğunca faizsiz bir şekilde erteleyin, çalışmadıkları dönemler için de onlardan gelir elde etmeye kalkmayın dedik. İnsanları borçlandırarak borçlarını ödeme noktasına getirmeyin, mümkün olduğunca hibe ile o insanları destekleyin dedik.”
“BAZI BÖLGELER, BAZI SEKTÖRLER DAHA ÇOK ETKİLENDİ”
“O dönemde Mağusa’yı, Girne’yi, Lefkoşa’yı gezdik. Herkes çok etkilendi ama bazı sektörler ve bazı bölgeler daha fazla etkilendi. Girne çarşısı, turist olmadıkça siftah yapamayacak. Mağusa Suriçi, Derinya Kapısı kapalı kaldığı sürece ve öğrenci olmadıkça daha büyük sıkıntı yaşayacak. Lefkoşa’da Lokmacı Kapısı kapalı kaldığı sürece Arasta esnafı iş yapamayacak. Toplu taşımacılar hiçbir şekilde iş yapamayacak. Güzellik uzmanları, berberler, kuaförler, diş hekimleri vs. tekrar dışarıya açılıyoruz dediğimiz anda ciddi bir iş kaybı yaşayacak. Çünkü insanların sağlığını korumak için ilk durduracağı talepler oralardan olacak. Buraları ekstradan destekleyin dedik. Bu söylediklerimizin hiçbiri bu pakette yok.”
“HARCAMALARIN KAYNAĞI PAKETTE BELİRTİLMEDİ”
“Ekonomik paketle ilgili her tarafa telefon açıp soruyorum, bu pakette 500 milyon TL altyapıya ayrıldı deniyor. 385 milyon TL piyasaya olan borçları ödeyeceğiz deniyor. Toplamda 885 milyon TL ediyor. Sektörlerde çalışanların sigortalarının % 75’ini sene sonuna kadar yatıracağız diyorlar, 60 bin civarı sigortalı çalışandan bahsediyorlar. İstihdam için verilecek toplam desteği 300 milyon TL’nin üstünde öngörüyorlar. Elektrikte de teşvikleri 10 kuruştan 25 kuruşa çıkarıyorlar. Ben bütün bunları topladığım zaman ellerindeki kaynaktan daha fazla çıktığını görüyorum. Çünkü açıklanan pakette ciddiyet yok. Kaynaklar belirtilmiyor. Ortada ciddiye alınabilecek bir harcama planı yok.”
“PAKETTE HESAP KİTAP YOK”
“Türkiye’den gelmesi öngörülen 1 milyar 150 milyon TL’lik krediyi altyapı için kullanamayacaklarını biliyoruz. Fonlar için kullanamayacaklarını da biliyoruz. Ben size şu an bu paket gerçekleşecek diyebilecek durumda değilim. Bu pakette hesap kitap yok. İşçilere verilecek 1500 TL desteği sadece belli sektörler ve sadece Mayıs ayı ile sınırladılar. İşçilere aslında destek vermiyorlar ve bu da ciddi şekilde işsizlik yaratacak. İşsizlik ödeneğinin tekrar 2600 TL’ye çıkmasını Ağustos’a bıraktılar. İşsizler bu arada sınırlı bir para alarak yaşamaya devam edecek. Esnafa ise sadece 2 ay için 4 bin TL’lik bir hibeden bahsediyorlar ki hiçbir derde çare değildir.”
“ÖNGÖRÜLERİN KARŞILIĞI YOK”
“Geldiğimiz nokta öyle bir nokta ki, esnaf bununla nasıl ayakta kalacak, bunlar bu pakette belli değil. Öngörüler, karşılığı olmayan öngörülerdir. Daha tehlikelisi ise pandemi hastanesi yok, yeterli sağlık personeli yok. 1 Temmuz’da karantinasız dışa açılırsak karşılaşabileceğimiz en büyük risk, ya tekrar kapanma riski, ya da tekrar kapatmaya gerek kalmaksızın insanların piyasadan çekilmesine yol açmak olacak. Vaka gelebilir korkusuyla insanlar sokağa çıkmayabilir, lokantaya, berbere, kuaföre vs. gitmeyebilir. Çünkü sağlık alanında hiçbir hazırlık yapılmadı ve insanlar kendilerini rahat hissetmiyorlar.