KASAPTAN KASABA, BÖLGEDEN BÖLGEYE DEĞİŞEN FİYATLAR: Bir kasapta 90 TL olan etin kilosu, diğer kasapta 112 TL olarak görülürken, fiyatların bazı marketlerin et reyonunda 129 TL’ye dek çıktığı görülüyor…
Fehime ALASYA
Kasaptan kasaba, marketten markete değişen et fiyatları, astronomik rakamlara ulaşırken tüketicinin de cebini yakıyor. Sektördeki temsilciler, bu durumun artık önüne geçilmesinin gerektiğini belirtirken, ‘denetim’ ve ‘ülkedeki hayvan azlığını’ işaret ediyor, ilgili bakanlık ise serbest piyasa ekonomisinden ötürü fiyatlara müdahale edemediklerini, buna karşın farklı arayışlar içinde olduklarını belirtiyor.
Piyasadaki istikrarsız fiyatlara ‘arz ve talep dengesini’ dengeleyerek sağlanabileceğini belirten Ticaret Dairesi Müdürü Salih Gökpınar, Serbest piyasa ekonomisinden ötürü bunu yapamadıklarını, bunun siyasi bir karar olduğunu kaydetti.
Sektör temsilcileri, devletin ‘Serbest Satış Piyasasını’ öne sürerek, fiyatların istikrarsızlığı konusuna müdahale etmediğini belirtirken, Tarım Bakanlığı “Bizim etin hijyen kurallarına uygunluğunu denetleme yetkimiz var” dedi, Ticaret Dairesi ise yapılabilecek olası müdahaleyi ‘siyasi karar’ olarak değerlendirdi.
Bazı vatandaşlar Lefkoşa, Gönyeli ve Mesarya bölgesindeki bazı marketlerde yaptığı fiyat analizinde, et fiyatları arasında 39 TL fiyat farkı olduğunu belirterek denetim var mı yok mu? Bu fiyat farkı nereden kaynaklanıyor?” diye sordu.
Bir kasapta 90 TL olan etin kilosu, diğer kasapta 112 TL olarak görülürken, fiyatların bazı marketlerin et reyonunda 129 TL’ye dek çıktığı görülüyor.
Ülkedeki canlı hayvan fiyatlarının adanın her yerinde aynı olduğunu anımsatan Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğlulları, et fiyatlarının da aynı olması gerektiğini belirtirken, Kasaplar Birliği Başkanı Halil Akbıçak, bu durumun piyasaya çok ciddi zarar verdiğini kaydetti.
Kasaplar ise denetim yapılması ve ağır cezalar uygulanması gerektiği konusunda hemfikir…
Tarım Bakanlığı Müsteşarı Emirali Deveci: “Etin hijyen kurallarına uygunluğunu denetleme yetkimiz var. Satış fiyatlarıyla ilgi yetkimiz yok. Bunu ancak Ticaret Dairesi denetleyebilir.”
Emirali Deveci: “Satış fiyatlarıyla ilgi yetkimiz yok”
Tarım Bakanlığı Müsteşarı Emirali Deveci, satış fiyatlarıyla ilgili yetkilerinin olmadığını belirterek, sadece etin hijyen kurallarına uygunluğunu denetlediklerini ifade etti. Deveci, “Etin hijyen kurallarına uygunluğunu denetleme yetkimiz var. Satış fiyatlarıyla ilgi yetkimiz yok. Bunu ancak Ticaret Dairesi denetleyebilir.” dedi.
Ticaret Dairesi Müdürü Salih Gökpınar: “Serbest piyasa ekonomisinde herhangi bir azami fiyat olmaması, fiyatların arz ve talebe göre de değişkenlik göstermesini sağlıyor. İthalat açılımı yapıp piyasayı dengeleme taraftarıyız ama ilgili tüm sektörlerle uyuşamadık. Bu fiyatlara müdahale, siyasi bir karardır”
Ticaret Dairesi Müdürü Salih Gökpınar:
“Et ithalatında piyasayı dengeleyici bir açılımdan yanayız ama…”
Piyasadaki istikrarın, ‘arz ve talep dengesi’yle sağlanabileceğini belirten Ticaret Dairesi Müdürü Salih Gökpınar, buna müdahale edilmesi gerektiğini belirtti.
Serbest piyasa ekonomisinden ötürü fiyatlara doğrudan müdahale edilemediğini deifade eden Gökpınar, “Bu fiyatlara müdahale siyasi bir karardır, Tarım Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı’nın ortak paydada buluşması gerek” dedi.
Gökpınar, özetle şunları belirtti:
“Fiyatları araştırdık, çok tutarsız, serbest piyasa ekonomisinde herhangi bir kâr veya azami fiyat olmaması, arz ve talebe göre de değişkenlik gösteriyor.
Et ithalatına ilişkin arzın eksik olduğu bölümde açılım yapıp piyasayı dengeleme taraftarıyız. Bu yönde çalışmalarımız var ama ilgili tüm sektörler ile uyuşamadık. İyi bir çalışma, gerçek verilerle, tüm sektörlerden de onay alıp, kimseyi zarara uğratmadan bunu yapmak gerek. Bu fiyatlara şu an müdahale siyasi bir karardır, Tarım Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı’nın ortak paydada buluşması gerek. Et ithalatında piyasayı dengeleyici bir açılımdan yanayız ama gerçek istatistik verilerin iyi analizi ile piyasayı incelemek gerek. Bu istikrarsızlığa küçük bir müdahale edilmesi gerek.”
Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğlulları: “Dünyanın hiçbir yerinde canlı hayvan fiyatının 2 buçuk katı üzerinde satış olmaz, bizde birçok noktada bu fark 4 katına kadar çıkıyor. Tüm mesele denetimsizlik ve iradedir.”
Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğlulları:
“Tüm mesele denetimsizlik ve iradedir”
Ülkedeki canlı hayvan fiyatlarının adanın her yerinde aynı olduğunu anımsatan Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğlulları, et fiyatlarının da aynı olması gerektiğini belirtti.
Piyasadaki fiyatlarda en fazla 3, 5 TL fark görülmesi gerektiğini işaret eden Naimoğlulları, “Dünyanın hiçbir yerinde canlı hayvan fiyatının 2 buçuk katı üzerinde satış olmaz, bizde birçok noktada bu fark 4 katına kadar çıkıyor. Tüm mesele denetimsizlik ve iradedir.” şeklinde konuştu.
Konuyla ilgili Tarım Bakanlığına birçok kez şikâyette bulunduklarını belirten Naimoğlulları, önlem alınmadığını iddia etti.
Serbest piyasa koşullarının bahane edildiğini ifade eden Naimoğlulları şöyle devam etti: “İsteyen istediği fiyata satış yapıyor. Olması gerekenin çok üzerinde fiyat konuyor, vatandaş hayvancıya karşı kışkırtılıyor. Marketlerde bu iş yasaklanmalı. Marketlerin ekstra yüzde 30 kar marjları var, buna rağmen birçok market ortaya fahiş bir fiyat çıkarıyor. Market satışları yasaklanmalı.
Bakanlık ile bu konu kaç sefer konuştuysak bize Ticaret Dairesi ve Ekonomi Bakanlığı’nın yapması gerek diyor. Olması gereken çok üstünde satışlar yapılıyor, bu ülkede canlı hayvan fiyatları her yerde aynı ise et fiyatının da aynı olması gerek. En çok 3-5 TL değişebilir. Burada sadece suçlu bu fiyatları koyan değil, denetim yapmayan ilgili bakanlıklar da suçludur.
Biz de suçluyuz, korkmadan herkesi karşımıza alıp Ülkenin büyük şehirlerine olsun et tazmin yerleri açılmalı. Birlik olarak kendimize mezbaha bulamadık. Ülkenin çeşitli noktalarına bu yerleri açınca denge unsuru olacağız, o zaman bu fiyatların çok üstüne çıkamazlar. Tüm mesele denetimsizlik ve iradedir.”
“Birçok noktada bu fark 4 katına kadar çıkıyor”
Kimi yerlerde fiyat farkının 40 TL’ye kadar çıktığını dile getiren Naimoğlulları, En büyük mağdurlar da başta halk oluyor, hayvancı da ciddi tepki alıyor. En büyük suç fahiş fiyata satan yerler, akabinde de devlettir. Dünyanın hiçbir yerinde canlı hayvan fiyatının 2 buçuk katı üzerinde satış olmaz, bizde birçok noktada bu fark 4 katına kadar çıkıyor.
30, 40 TL’lik fiyat farklarından söz ediliyor. Bu çok yanlış. Fiyat denetimi yapıp, ceza uygulanmalı bu resmen bir vurgundur.” dedi.
“Kaçak et şu anda en az seviyededir”
Kaçak et konusunu da değerlendiren Naimoğlulları, günümüzde bunun en az seviyelere indiğini belirterek gerekçelerine değindi.
Naimoğlulları, “Şu anda güney canlı hayvan fiyatlarında bizden daha pahalı oldu. O yüzden kaçak et şu anda en az seviyededir. Kuzu ve oğlakta güneyde daha ucuzuz.
Bunu da fırsat bilenler fiyatları daha da yukarıya çekiyor. Bunlar çok yanlış, denetim mekanizması şart…” dedi.
Kasaplar Birliği Başkanı Halil Akbıçak: “Tüm sıkıntıların nedeni ülkedeki hayvan azlığı, bu piyasaya çok ciddi zarar veriyor”
Kasaplar Birliği Başkanı Halil Akbıçak:
“Tüm sıkıntıların nedeni ülkedeki hayvan azlığı”
Kasaptan kasaba değişen et fiyatlarının yine benzer şartlarda fiyat farkı oluşturduğunu ifade den Kasaplar Birliği Başkanı Halil Akbıçak, “Piyasaya çok ciddi zarar veriyor, ekonomide ciddi kayba neden oluyor.” dedi.
Tüm sıkıntıların nedeninin ülkedeki hayvan azlığı olduğuna değinen Akbıçak, sektördeki diğer sorunlara da değindi, Tarım Bakanlığı’nın randevu taleplerine 2 haftadır dönmediğini kaydetti.
Akbıçak, “İstikrasız fiyatlar var ama şu anda güncel fiyatlar 85 TL kuzu kasap fiyatlarıdır. Bu fiyatlar durmak nedir de bilmiyor, sürekli olarak yükselir. Bakan bize 2 haftadır randevu vermiyor. İthal etin hayvancıya zarar vereceğini düşünüyorlar, biz sadece çare istedik ama bizimle görüşmediler bile. İnsanlar tamamen güneye kaydı. Bizim de işlerimiz düştü. Kasap dükkânları kapatma noktasına geldi.
Marketler arasında ise bazı şartlara göre reyonlardaki et fiyatları değişiyor. Yüzde 20 civarı komisyon ile çalışan market kasabı bile var, bu da ete yansıyor.” dedi.
Kaçak et konusunda da kaybın çok ciddi olduğunu belirten Akbıçak, “Bu da devletin ciddi bir ekonomik kaybıdır” şeklinde konuştu.
Sektördeki sıkıntıların başlıca sebebini ‘hayvan azlığına’ bağlayan Akbıçak, “İstikrar oluşmalı, ucuz et için çare bulunmalı, güneye kaymalı alışverişin kuzeye kaydırılması. Bu fiyat farkları bile tamamen hayvan azlığından kaynaklanır, arz talep bu nedenle çok etkilidir.” dedi.
Kasaplar denetim ve ceza istiyor…
Fiyat istikrarsızlığının piyasayı olumsuz etkilediğini belirten kasaplar ise denetim yapılması ve ağır cezalar uygulanması gerektiği konusunda hemfikir…
Cumhur Kasap- Mustafa Cumhur: “Birlik olup ağır cezalar vermemiz gerek”
“İstikrarsız fiyatlar çok büyük zarar veriyor. Dengesiz fiyatlar çok olumsuz etki yapıyor. Maliyeti aynı olan et fiyatlarının satışı da aynı olmalı. Market fiyatları komisyon ile daha yüksek satıyor ama bizim en büyük sıkıntımız birlik olamamamız ve bazı kişilerin rant çıkarları düzenimizi bozuyor. Kasaplar Birliği, Hayvancılar Birliği ve Bakanlık ortak bir fiyatta istikrarlı olacak, üzerine çıkan kişi çok ağır ceza alacak der, o zaman fiyatlar sabitlenir. Herkes kendi kafasına göre fiyat belirlemez.”
Işıklar Butik Kasap- Durdu Özdeğirmenci: “İthal et piyasa girmezse bu et fiyatları 150 TL’yi de bulacak”
“Piyasadaki etin normal fiyatı üzerine çıkılıp satılması çok sıkıtını oluyor. İthal et piyasa girmezse bu et fiyatları 150 TL’yi de bulacak. Denetim yapılmalı, o zaman belki fiyatlar dengelenir ama serbest satış piyasası var deniliyor, yasa bunu ön görüyor, müdahale edilmiyor.”
Kermeoğlu Et Pazarı-Mehmet Kermeoğlu: “Denetim şart ama devlet yapmıyor, yasalar bağlayıcıymış, bunlar bahane…”
“İthal eti açmalılar, isteyen istediğini almalı. En uygun fiyatlar kasaplardadır ve serbest piyasa koşullarına göre de fiyatlar değişir. Kasaplarda fiyatlar 75 TL’ye başlar, bende yarım kuzu 65 TL. Bu fiyatlar ve piyasa hayvan azlığından dolayıdır. Hayvancı haklı olarak kuzuyu sütten kesmek istemez, hayvan sıkıntısı var. Belediye kasaplardan hayvan başına kuzuya 2 TL, danaya da 15 TL resen vergi alacak. Yani bana göre resen haraç. Ağustostan itibaren geriye dönük vergi alacakmış. Vergi dairesi de yüzde 2 hayvan vergisi alacak. Bize resen vergi yolluyorlar. Hep bize yüklenirler ama her şey hesaplıdır, karımız artık hiç yok.
Ben nasıl ki 65-75’e satar da zarar etmezsem, 120 TL’ye satanın yaptığı kar ne oluyor? O da aynı vergiyi ödeyecek, ben de… Bu bağlamda denetim şart ama devlet yapmıyor, yasalar bağlayıcıymış, bunlar bahane…”