Evlilik dışında doğan çocukların menfaatini koruyan ve 13 Şubat tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Evlilik Dışı Çocuklar Yasası Önerisi” ile evlilik içinde veya evlilik dışı doğan tüm çocukların eşit haklara ulaşmasına olanak sağlandı.
YASA DEĞİŞİKLİĞİNDE GÖZE ÇARPAN BAZI SATIR BAŞLARI:
1 Evlilik dışında doğan çocukların kaydı, soyadı, velayeti, baba ile kişisel ilişkileri, eğitim ve bakımı ile masraflarının karşılanmasını sağlayacak nafaka ödemelerine dek birçok ayrıntı düşünüldü.
2 “Soydanlığı düzgün olan veya olmayan”, “nesebi sahih -gayrısahih (Yasal olmayan bir birleşme sonucu doğan çocuk )”, “meşru (yasanın, dinin ve kamu vicdanının doğru bulduğu) - gayrımeşru” gibi ayrımcı ifadeler ortadan kaldırıldı.
3 Evlilik dışı çocukların eğitim ve diğer giderleri için velayeti almayan taraf veya hale göre müşterek velilerden herhangi biri, uygun miktarda aylık nafaka ödenmekle yükümlü kılındı.
4 Nafaka kararlarına uymayanlar ve gerekli ödemeleri yapmayanlar, yasaya göre ‘suç işlemiş’ sayılacaklar ve yüklü para cezası veya hapislikle karşı karıya gelecekler…
5 Evlilik dışı çocuğun, velayeti elinde bulundurmayan veya çocukla aynı ikametgâhta yaşamayan velisiyle kişisel ilişkisinin düzenlenmesi için de mahkeme nezdinde ‘uygun ve adil’ düzenlemeler getirildi.
6 Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce doğan tüm evlilik dışı çocuklar da bu yasa kurallarından faydalanabilecek.
Fehime ALASYA
Evlilik dışında doğan çocuklara yönelik birçok adaletsizlik yeni bir yasaya ortadan kaldırılıyor.
“Evlilik Dışı Çocuklar Yasası Önerisi” çocukların haklarını eşitliyor.
13 Şubat tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Evlilik Dışı Çocuklar Yasası Önerisi” ile evlilik dışında doğmuş olan çocuk haklarına ilişkin önemli değişiklikler gündeme getirildi.
Yasayla birlikte her çocuk, evlilik içinde veya evlilik dışında doğmuş olmasına bakılmaksızın eşit kılındı.
Söz konusu yasa, çocukların kaydı, soyadı, velayeti veya vesayeti, baba ile kişisel ilişkileri, eğitim ve bakımı, masraflarının karşılanması gibi en temel konularda evlilik dışı çocuklara ilişkin farklı statüleri de ortadan kaldıracak çok çeşitli düzenlemeler de içeriyor.
Tüm çocukların doğum anından itibaren eşit olduğu fikri üzerine kurgulanan yasayla, evlilik dışı doğan çocuklar da Çocuk Hakları Sözleşmesi'nde yer alan haklara sahip olacak.
Çeşitli söylemler, ayrımcı ifadeler ortadan kalkıyor
Yıllardır gündemde olan Fasıl 278 Evlilik Dışı Çocuklar Yasası ile doğduğu anda anne ve babalarının evli olup olmadıkları kriteri üzerinden yasal haklara sahip olan çocuklar, artık eşit haklara sahip olacak.
Söz konusu yasa ile yıllardır var olan ayrımcı uygulamada, çocuklar anne babalarının evli olup olmaması üzerinden doğan çeşitli söylemler artık yasada yer almıyor.
Kullanılan mevcut yasada yer alan “Soydanlığı düzgün olan veya olmayan”, “nesebi sahih-gayrısahih (Yasal olmayan bir birleşme sonucu doğan çocuk )”, “meşru (yasanın, dinin ve kamu vicdanının doğru bulduğu) -gayrımeşru” gibi ayrımcı ifadeler ortadan kaldırıldı.
Çocuk annenin soyadını alabilecek
Evlilik dışında doğan çocukların soyadlarının belirlenmesine ilişkin yasada yer alan kurallara göre artık bu çocuklar annenin soyadını taşıyabilmesi mümkün kılındı.
Buna göre; evlilik dışı doğan çocuğun doğum kaydı için yalnızca annenin başvurduğu veya babanın kayıt altına alınmadığı durumlarda çocuk annesinin soyadını taşıyabilecek.
Bunun yanında evlilik dışı doğan çocuğun doğum kaydı için anne ve babasının birlikte başvurması veya babanın kayıt altına alındığı durumlarda ise anne ve babanın uzlaşı durumuna göre çocuk yada babasının veya her ikisinin de soy adını alabilecek.
Gerekli uzlaşının sağlanamaması halinde ise çocuk her ikisinin de soyadını alıyor.
Bu durumda ise önce annenin sonra babanın soyadı olmak üzere kayıt yapıldığı belirtilirken, yasada bir çocuğun en fazla iki soyadı taşıyabileceğine yer veriliyor.
Evlilik dışı doğsa da babası kayıt altına alınıyor
Yasa'nın 5. maddesinde ise anne ve babanın birlikte müracaat etmek suretiyle evlilik dışında doğan çocuğun babasının kayıt altına alınabileceğine ilişkin kural yer alıyor.
İlgili maddede yer alan detaylarda; doğum kaydı esnasında babasının kim olduğu kayıt altına alınmayan evlilik dışı çocuğun annesi ile babalığı kabul eden kişinin herhangi bir zaman yetkili makama birlikte başvuruda bulunarak babalığı kayıt altına aldırabilecekleri belirtiliyor. Yasada ayrıca, babalığın kayıt altına alınması için mahkemeye başvurulabilineceğine ve bunun ayrıntılarına da yer veriliyor.
‘Müşterek veli’ durumunda ‘çocuğun ikameti’ annede
Yasaya göre, evlilik dışı çocuğun kaydı için yalnızca annenin başvurması veya anne ve babanın velayet konusunda uzlaşı sağlayamaması halinde ise çocuğun velisi ‘anne’ oluyor.
Müşterek velayet durumunda ise, anne ve baba uzlaşarak, her ikisinin müşterek veli olması hususunda çocuğun velayet durumunu kaydettirirler. Bu durumda ise çocuğun annesi ile birlikte ikamet etmesi uygun görülüyor.
Velayeti almasa da nafaka ödemekle yükümlü
Evlilik dışı çocukların giderleri ile ilgili anne ve babanın yükümlülükleri de ayrıntılarıyla belirtiliyor. Yasa, anne ve babayı müşterek çocuklarının öğrenimi, eğitim ve diğer giderlerini karşılamakla yükümlü kılıyor.
Evlilik dışı çocukların eğitim ve diğer giderleri için ise velayeti almayan tarafın veya hale göre müşterek velilerden herhangi birinin, çocuk başına ve her çocuk için ayrı ayrı uygun miktarda aylık nafaka ödenmesini içeriyor.
Anne veya babanın bu yükümlülüklerinin ise çocuğun eğitim süreci sona erinceye kadar, üniversite de dahil olmak üzere devam ettiği belirtiliyor.
Nafaka ödemeyenlere asgari ücretin on katı ceza ve 1 yıla kadar hapislik
Nafaka kararlarına uymayanlar ve gerekli ödemeleri yapmayanlar ise yasaya göre ‘suç işlemiş’ sayılacaklar. Buna göre, gündeme getirilen cezalarda; davanın görüşüldüğü tarihteki aylık asgari ücretin on katını aşmayan miktara kadar para cezasına veya bir yıla kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabilinecekleri kaydedildi.
Kişisel ilişkilerde ‘uygun ve adil’ düzenleme
Evlilik dışı çocuğun, velayeti elinde bulundurmayan veya çocukla aynı ikametgâhta yaşamayan anne veya babasıyla kişisel ilişkisinin düzenlenmesi için şahıslara mahkemeye başvurma yetkisi de veriliyor. Bu doğrultuda mahkeme, anne veya babanın çocukla kişisel ilişkisini uygun ve adil gördüğü şekilde düzenlenmesine emir veriyor.
Mahkemenin bu kararına ise çocuğun yaşı, fiziksel sağlığı, ruhsal durumu, maddi ve manevi ihtiyaçları ile anne- babanın fiziksel sağlığı ve ruhsal durumu gibi çeşitli etkenler göz önünde bulunduruluyor.
Yurt dışı için her iki tarafın yazılı onayı şart
Evlilik dışı çocukların yurt dışına çıkışlarında ise her iki tarafın da yazılı onayı şart. Veli veya müşterek velilerden herhangi biri çocuğu yurt dışına çıkarırken diğer tarafın yazılı onayını almak zorunda. Aksi halde taraflar yurt dışına çıkamaz, mahkemeye başvurmak durumunda kalır.
Yasa önceki çocukları da kapsıyor
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce doğan tüm evlilik dışı çocukların da bu yasa kurallarına tabi olduğu ve kuralların bu çocuklara da uygulanacağı belirtiliyor.
Buna göre; söz konusu değişiklik yasasının yürürlüğe girdiği tarihten önce doğum kaydı yapılmış bulunan evlilik dışı çocukların, soyadlarında değişiklik yapılabilmesi için Nüfus Kayıt Dairesi’ne başvuruda bulunabilecekleri ifade ediliyor.