Hasan Sarpten
Geçtiğimiz günlerde ‘önemli’ bir haber basında ses getirdi. Başlık şu; Mağusa açıklarında büyük beyaz köpek balığı korku yarattı! Haberin devamında “güvenilir bir kaynaktan alınan bilgiye göre 4 metre üzeri köpekbalığı görüldüğü ve teknenin çok yakınına kadar gelmesi nedeniyle avlanan balıkçılarda ciddi boyutta tedirginlik yarattığı” dile getirildi.
Arılar Köpekbalıklarından Tehlikeli
Evet doğru, insanoğlunun en büyük korkularından olan Büyük Beyaz Köpekbalığının dünyanın tüm ılıman denizlerinde yaşadığı biliniyor. Yani, buna Akdeniz de dahildir. Ancak, bu dev balık 250 metreden derin sularda yaşamaktadır ve son 150 milyon yıldır Akdeniz’de köpek balığı saldırısı sonucu yaşamını kaybeden tek bir birey daha kayıtlarda yoktur. Hal böyle olunca, bu haberin yarattığı korkunun ‘Kıbrıs adasında arılar yaşamaktadır ve son derece öldürücüdür’ ifadesindeki içerik kadar gerçekliği vardır! Bilimsel araştırma sonuçlarına göre büyük beyaz saldırısının arı sokmasından daha az gerçekleştiği saptanmıştır. Her yıl arı sokmasından ölen insan sayısı köpek balığı tarafından öldürülenlerle kıyaslanamaz bile. Buna rağmen, köpek balıkları konusundaki yanlış inanış ve özellikle büyük beyaz köpekbalıklarının korkunç yaratıklar olarak tanıtılması nedeniyle bu canlılar son 40-50 yılda avlanmış ve soyları tükenme tehlikesiyle baş başa bırakılmıştır.
Yanlış Algının Nedeni: Jaws
Yaratılan bu korku için tek bir kişi suçlamak aslında mümkündür. Bu kişi de Amerikan yönetmen Steven Spielberg’den başkası değildir. Spielberg’in 1975 yılında çektiği ‘Jaws’ filmi ve onu takip eden film serisi, bir yandan sansasyon yaratırken öte yandan insanların köpek balıklarına korkunç yaratıklar olarak bakması sonucunu doğurmuştur. İnsanlar onları öldürmek ve böylece okyanusları daha güvenli yerler haline getirmek istediler. Sonuç olarak, ne yazık ki halen birçok insan için ‘en iyi köpek balığı ölü köpek balığıdır’ düşüncesi hakimdir. Denizlerdeki besin zincirinin en üst basamağında bulunan büyük beyazlar esas olarak foklarla beslenir. Ancak, fokların sayısındaki azalmaya da bağlı olarak ikinci sırada orkinos tükettikleri de söylenebilir. Böyle olunca da son yıllarda ülkemizde gelişen ve çoğunlukla amatör olarak yapılan orkinos avcılığı için kıyıdan 10-15 kilometre içeri açılan teknelerin bir rastlantı sonucu köpek balıkları ile karşılaşması doğaldır.
Akdeniz’de Yüzyıllardır Yaşıyorlar
Doğal olmayan, bunun ‘korkunç’ ve olmaması gereken bir olay gibi gösterilmeye çalışılmasıdır. Çünkü, bu dev balıklar yüzyıllardır Akdeniz’in derin sularında zaten yaşamaktadır... Unutulmaması gereken önemli bir nokta ise büyük beyazların (Carcharodon carcharias) hiçbir durumda insanları hedef almadıklarıdır. Ancak, insanlar büyük beyazların avlandığı bölgelere giriyor ve yaşanan kazalar da bu şekilde meydana geliyor. Eğer geriye döner ve tek tek köpek balığı saldırılarını incelerseniz insanların bu saldırılarda oynadıkları rolü göreceksiniz: ya köpek balıklarının bulunduğu 250 metre derinlikte balık tutuyor oluyorlar ya da fokların yoğun nüfuslu olduğu bölgelerde yüzüyorlar. Dolayısıyla eğer bir büyük beyaz saldırısından kaçınmak istiyorsanız ‘köpek balığı zekalı’ olmanız ve bu hayvanların davranışlarını anlamanız gerekir.