Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu (BTHK) Başkanı Kadri Bürüncük, internet hızının ve kalitesinin artırılabilmesi için fiber optik altyapısına ihtiyaç olduğunu ifade ederek, bu yöndeki çalışmaların bir an önce tamamlanması gerektiğini anlattı.
Fiber altyapısıyla maliyetlerin de düşüreceğini dile getiren Bürüncük, “Artık mevcut kullanılan altyapılar yetersiz kalıyor. Bugün 3G kullanan tek ülkeyiz diyebilirim” şeklinde konuştu.
BTHK Başkanı Kadri Bürüncük Türk Ajansı Kıbrıs’ın (TAK) sorularını yanıtladı.
BTHK’nın belirli aralıklarda piyasa analizleri yaptığını ve rapor hazırladığını anlatan Bürüncük, bunlardan birinin de mobil iletişim vergileri raporu olduğunu kaydetti. Bürüncük, “Fiyatları düşürmek için yapılması gereken şeylerden biri vergi oranlarını güncellemek hatta tek vergi oranına geçmek. Ancak bu yapılırken, bu indirimin tüketici fiyatlarına yansıyacağından emin olmak gerek” ifadelerini kullandı.
BTHK’nın düzenli olarak baz istasyonlarını denetlediğini kaydeden Bürüncük, vatandaştan gelen talepler üzerine de ölçümler gerçekleştirdiklerini anlattı.
Geçen yıl ilk kez okullarda limit değerleri düşük seviyelere çekerek ölçümler yaptıklarını belirten Bürüncük, denetimlerde ölçülen en yüksek değerlerin dahi limitlerin altında olduğunu dile getirdi.
Bunun yanında, 2 yılda bir ülke genelinde sokak sokak gezerek ölçümler yaptıklarını anlatan Bürüncük, ölçüm sonuçlarının yer aldığı haritanın BTHK’nın internet sitesinden bulunabileceğini dile getirdi.
BTHK raporları hakkında da bilgi veren Bürüncük, akıllı cihaz kullanım oranının son yıllarda giderek arttığını, son 5 yıl içinde yaptığı cihaz kaydının 745 bine yakın olduğunu kaydetti.
Bürüncük, aylık ortalama cep telefonu kullanımının bu yılın ilk çeyreğinde 278 dakika olduğunu, en çok yapılan yurt dışı aramanın İngiltere, Türkiye, Nijerya, Güney Kıbrıs ve Türkmenistan yönüne olduğunu anlattı.
“Dünyadaki her ülkede bizim gibi faaliyet gösteren bir düzenleyici kurumu var”
BTHK’nın Elektronik Haberleşme Yasasıyla oluşturulan düzenleyici bir kurum olduğunu, elektronik haberleşme sektöründe düzenleme, denetleme ve yetkilendirmeleri görevlerini icra ettiğini anımsatan Bürüncük, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı ile ilişkili kurumlar arasında yer alan BTHK’nın kuruluş sürecini şöyle anlattı:
“Dünyadaki her ülkede bizim gibi faaliyet gösteren bir düzenleyici kurumu vardır. Bu bağlamda Elektronik Haberleşme Yasası da AB uyum yasaları geçici komite çalışmalarıyla gündeme geldi. Yasa hazırlanırken uzman destekleri alındı. Mecliste çalışmalar yapıldı. Ben de o dönem Telekomünikasyon Üst Kurulu Başkanı olarak bu çalışmalara katkı koydum”
Bu süreçte yakın coğrafyalardan ve dünyadan örneklerin incelendiğini dile getiren Bürüncük, “İnce eleyip, sık dokuyup, iyi çalıştık. Bugün bunun avantajlarını görüyoruz. Örnek olacak bir yapıdayız. Kendi gelirlerini kendi sektörünün içinden oluşturabiliyoruz” ifadelerini kullandı.
Kurumun kendi gelirleriyle, görevlerini hakkını vererek yerine getirebildiğini ifade eden Bürüncük, düzenleme ve denetleme faaliyetleri yanında halktan gelen dilekçelere ve ölçüm taleplerine de yanıt verildiğini anlattı.
Kurumun yine kendi gelirleriyle düzenli şekilde yabancı uzmanları da dönem dönem ülkeye getirterek pazar analizleri yaptığını dile getiren Bürüncük, bu analizlerden yola çıkarak düzenleme ve denetleme faaliyetlerinin yapıldığını kaydetti.
“Pazar analizleri sonucu şebekeler arası aramalardaki ücret farkı azaltıldı”
Yapılan pazar analizleri sonucu, şebeke içi aramalarla şebekeler arası aramalar arasında çok ücret farkı olduğunun görüldüğünü ve bu durumu ortadan kaldırmak için düzenlemeler yapıldığını kaydeden Bürüncük sonlandırma ücretlerini 13 kuruşlardan 4 kuruşlara kadar düşürerek bu farkın azaltıldığını dile getirdi.
Bürüncük bunun her yöne tarifeler gibi kampanyaları da mümkün hale getirdiğini anlatarak, bunun rekabete ve tüketici faydasına yaptığı yarara işaret etti.
“Arama ücretleri konusunda çalışma başlattık”
Bürüncük, sonlandırma ücretlerinin en acil adım olduğunu ve bu nedenle öncelikle hayata geçirildiğini dile getirerek, “Arama ücretleri konusunda da bir çalışma başlattık. Bu çalışmaların sonunda bir yaptırım kararı olursa bu da gerçekleşecek” dedi.
Öte yandan fiyatlar konusunda hali hazırda işleyen bir kontrol mekanizması olduğunu da dile getiren Bürüncük, verilen lisanslarda ilgili bakanlığa 6 aylık dönemlerde azami fiyatlandırma ücreti belirleme yetkisi verildiğini söyledi.
Bürüncük “Bakanlık dönem dönem bu azami ücretleri yayınlıyor. Operatörler de buna uyuyor. Bunun denetimleri yapılıyor. Kullanılan fiyatlar bakanlığın verdiği azami ücretlere göre belirleniyor” dedi.
Tüketici açısından bakıldığında fiyatlar konusunda bir memnuniyetsizlik olduğunun ortada olduğunu dile getiren Bürüncük, öte yandan yaptıkları analizlerde “En pahalı telefon kullanan ülkeyiz” düşüncesinin doğru olmadığının ortaya çıktığını ifade etti.
Bürüncük konuyla ilgili şunları söyledi:
“2019’da yaptığımız çalışmada Güney’deki 3 operatörle kuzeydeki 2 operatör karşılaştırıldı. İnternet paketleri konusunda vergili ve vergisiz fiyatlara bakıldı. Özellikle vergisiz fiyatlara bakarsak en pahalı hizmeti alan ülke biziz demek doğru olmaz. Tabi bunu alım gücü üzerinden söylemiyorum. Ancak ortada bir maliyet var. Bizdeki maliyetlerle örneğin Türkiye ya da Güney Kıbrıs’taki maliyetler aynı değil”
“Fiyatları düşürmek için vergi oranları güncellenmeli, ancak bu indirimin tüketici fiyatlarına yansıyacağından emin olunmalı”
Mobil iletişim vergileri konusunda da rapor hazırladıklarını dile getiren Bürüncük, faturalara KDV yanında yüzde 15 hazine payı ve yüzde 35 özel iletişim vergisi yansıdığını anlattı ve şöyle devam etti:
“Fiyatları düşürmek için yapılması gereken şeylerden biri vergi oranlarını güncellemek hatta tek vergi oranına geçmek. Ancak bu yapılırken, bu indirimin tüketici fiyatlarına yansıyacağından emin olmak gerek”
“Fiber altyapısı hem maliyeti düşürecek hem kapasite ve kaliteyi artıracak”
Maliyetleri düşürücü başka adımların da atılması gerektiğini anlatan Bürüncük buna fiber altyapısını örnek gösterdi.
Fiber altyapısının hayata geçmesinin hem maliyetleri düşüreceğini hem de kapasite ve kaliteyi artıracağını belirten Bürüncük, bunun yanında yeni frekans tahsislerinin yapılıp 4,5-5G gibi teknolojilerin kullanılması için gerekli adımların atılması gerektiğini vurguladı.
Bürüncük tüm bunların tüketiciye yeni teknolojileri daha hızlı kullanma imkanı verirken aynı paraya çok daha iyi hizmet alınmasını sağlayacağını kaydetti.
“Artık mevcut kullanılan altyapılar yetersiz kalıyor. Bugün 3G kullanan tek ülkeyiz diyebilirim” şeklinde konuşan Bürüncük, “4,5-5G ihalelerinin, frekans tahsislerinin yapılması lazım. Bunun içinde fiber altyapılarının yapılması lazım” dedi.
Fiber altyapısı konusunda engelin ne olduğu sorusu üzerine Bürüncük bir süre önce Elektronik Haberleşme Yasasında yapılan değişikliğe işaret etti.
Bu değişiklikle fiber konusunda, milli bir konu olduğu ve Telefon Dairesi’nin himayesinde olması gerektiği gerekçesiyle bir takım kısıtlamalar getirildiğini ifade eden Bürüncük. fiber altyapının kıt kaynak kategorisi altına alındığını, bu alanda dileyen herkesin çalışmasının engellendiğini anlattı.
Bu bağlamda konuyla ilgili bir ulusal politika oluşturulmasının öngörüldüğünü dile getiren Bürüncük, fiber optik altyapısı için belirli mali imkanlara ve doğru yapılanmalara ihtiyaç olduğuna vurgu yaptı.
Şu anda konuyla ilgili bir komite oluşturulduğunu ve kendisinin de bu komitede yer aldığını dile getiren Bürüncük, fiber altyapının nasıl olması gerektiği ve 4,5-5G ihalesine nasıl çıkılması gerektiği konusunda bir çalışma yapıldığını ve rapor oluşturulduğunu belirtti.
Konuyla ilgili Türkiye’den de teknik destek istendiğini kaydeden Bürüncük, dün Türkiye’den bir teknik heyet geldiğini ve bu çalışmalara başlamak için komiteler oluşturulduğunu anlattı.
“Fiber altyapısı ve yeni frekans tahsisleri yapılmadan interneti sürekli ve daha hızlı yapmamız mümkün değil” diyen Bürüncük bu nedenle teknik çalışmaların ve siyasi kararların bir an sonuçlandırılması gerektiğini ifade etti.
“Baz istasyonları denetleniyor”
Baz istasyonlarının sürekli BTHK’nın denetimi altında olduğunu dile getiren Bürüncük, internet servis sağlayıcılarının kurduğu antenlerin sanıldığının aksine ayrıca bir izne tabi olmadığını ifade etti. İnternet servis sağlayıcıların 3 aylık dönemlerle kendilerine mevcut altyapılarıyla ilgili rapor sunduğunu dile getiren Bürüncük şöyle devam etti:
“Bu antenlerin belirli standartlarda olması zorunluluğu vardır. Teknik uyumlulukla ilgili daha ithal aşamasında onaylar alınır. Tüm dünyada kullanılan cihazlar kullanılır. Güç sınırlamaları vardır. Standart dışı kirlilik yaratmaları engellenir. Buna rağmen arızlara izinsiz cihazlara karşı biz düzenli olarak ülke genelinde ölçümler de yaparız”
Öte yandan mobil operatörlerin kullandığı baz istasyonlarının hem ithal hem kurulum sırasında izine tabi olduğunu anlatan Bürüncük bu istasyonlar kurulmadan önce yerinde inceleme yapıldığını belirtti.
Kurulum için sunulan verilerin incelendiğini, izin belgeleri düzenlendiğini dile getiren Bürüncük, kurulumdan sonra üç gün içinde mutlaka bilgi talebinde bulunduklarını, kendilerinin de istasyonları yerinde inceleyip ölçümler yaptığını anlattı.
“Gelen talepler üzerine de ölçümler yapıyoruz… Kendi sokağınızla ilgili ölçümü internet sitemizden bulabilirsiniz”
Vatandaştan gelen talepler üzerine de ölçümler gerçekleştirdiklerini ifade eden Bürüncük, gelen dilekçelere hızla dönüş yaptıklarını, dilekçe sahiplerinin gözü önünde ölçümler gerçekleştirildiğini ifade etti.
Bu gibi taleplere öncelik verdiklerini söyleyen Bürüncük, ölçümlerin kalibrasyonu yapılmış cihazlarla, Türkiye’de ilgili kurslara katılıp başarı belgesi almış personel tarafından yapıldığını dile getirdi.
Bütün bunlar yanında 2 yılda bir ülke genelinde sokak sokak gezerek ölçümler yaptıklarını anlatan Bürüncük, ölçüm sonuçlarının yer aldığı haritanın BTHK’nın internet sitesinden bulunabileceğini dile getirdi.
“Tüm okullarda ölçüm yaptık…”
Bunun yanında geçen yıl ilk kez okullarda limit değerleri düşük seviyelere çekerek ölçümler yaptıklarını anlatan Bürüncük, 135 ilkokulda denetim gerçekleştirdiklerini ifade etti.
Tüm okul binaları ve sınır boylarında yaptıkları denetimlerde ölçülen en yüksek değerlerin dahi limitlerin altında olduğunu anlatan Bürüncük, bununla ilgili raporun da internet sitesinden görülebileceğini anlattı.
“Bilişim suçlarıyla ilgili tüzüğün bir an önce netleşmesi gerek”
BTHK’nın görev alanlarından biri de Bilişim Yasası gereği üzerine düşen görevleri yerine getirmek.
Bürüncük yasanın tam olarak uygulanabilmesi için ilgili tüzüğün bir an önce netleştirilmesine ihtiyaç olduğunu söyleyerek, “tüzükle bazı uygulama yöntemleri netleşecek ama tüzük geçmeden de yasa yürürlüktedir. Bu yüzden kurallara hemen uymak zorundayız” dedi.
Bürüncük, yasanın bilişim alanında işlenen ve daha önce suç olmayan yeni suçları tanımlamak birlikte herhangi başka bir yasaya göre suç olan bir şeyin de internet ortamında yayınlanmasını mahkeme kararıyla engellemeyi öngördüğünü dile getirdi.
“Mahkeme kararını verirken nelere dikkat edeceği de hassas şekilde belirlenmiştir” diyen Bürüncük bu çerçevede Anayasanın çeşitli maddelerine atıfta bulunulduğunu anlattı.
Yasanın genel anlamda, hukuka aykırı şekilde bilişim sistemlerine erişip müdahale etmek, bozmak, silmek, engellemek, değiştirmek gibi suçları tanımlandığını ve bu çerçevede cezalar belirlediğini ifade eden Bürüncük yasayla bilişim sistemleri üzerinde sahtecilik ve dolandırıcılık yapmak, kredi kartı sahteciliği ve çocuk pornografisi gibi suçların da bu yasayla tanımlandığını dile getirdi.
“Mahkeme kararı olmadan hiçbir bilişim sistemi üzerinde arama yapılamaz”
“Polisin bilişim sistemleri ve yazılımları üzerinde arama kopyalama el koyması konusunda çok önemli düzenlemeler yapıldı. Polise önemli kısıtlamalar getirildi. Artık mahkeme kararı olmadan hiçbir bilişim sistemi üzerinde arama yapılamaz” diyen Bürüncük mahkeme kararı zaman alacaksa ve polisin delil tutması gerekiyorsa bilgilerin bir kopyasının alınıp şifreli şekilde cihaz sahibine verildiğini anlattı.
Bürüncük bunların uluslararası alanda kullanılan yöntemler olduğunu ifade etti.
Yasadışı içeriğin mahkeme kararıyla servis sağlayıcılar tarafından engellenmesi konusunda da açıklamalar yapan Bürüncük, BTHK’nın bazı durumlarda mahkeme kararı olmadan geçici süreliğine adım atma yetkisi olduğunu ifade etti.
“Bazı konularda BTHK’nın mahkeme kararı olmadan erişim engeli getirme hakkı var”
Çocuk pornografisi, terörizm, bankalar veya müşterilerine ait sırların açıklanması, sanal bet gibi konularda bir şikâyet alındığında BTHK’nın derhal müdahale hakkı olduğunu belirten Bürüncük, “Erişim engeli kararı hemen üretilir ama 24 saat içinde derhal mahkeme kararı alınmazsa engel ortadan kalkar” dedi.
BTHK’nın künyesiz şekilde yayınlanan haber siteleri hakkında da erişim engeli kararı verebileceğini anımsatan Bürüncük şöyle devam etti:
“Şikâyet üzerine 2 iş gününü geçmeyen bir erişim engeli kararı alabiliriz. Böyle başvurular aldık ve böyle kararlar ürettik. Künyeyle ilgili verilen kararların biri hariç hepsi mahkemeden de erişim engeli kararı aldı. Mahkeme kararı alınmayan site de künyesini eklediği için mahkemede erişim engeli kararı çıkmadı”
Kendilerine bu yönde şikayet geldiği zaman öncelikle ilgili haber sitesine ulaşıp künye eklenmesini sağlamaya çalıştıklarını anlatan Bürüncük şimdiye kadar bilişim suçlarıyla kendilerine gelen 16 başvurunun, 8’inin künye konusunda olduğunu kaydetti. Bürüncük diğer şikayetler arasında Youtube engel kararları ve sonuçlanmış davalarla ilgili internetteki haberlerin silinmesi konusunda olduğunu anlattı.
“e-imza yetkilendirmesini de biz yapıyoruz”
BTHK’nın görev alanlarından bir diğerinin de e-imza yetkilendirmesi olduğunu ifade eden Bürüncük, ilk yetkilendirmeyi Kamunet’e yaptıklarını anlattı.
Daha sonra bir özel şirkete de altyapısını ve evraklarını denetleyerek yetkilendirme verdiklerini söyleyen Bürüncük, e-devlet çalışmalarının sürdüğünü, sistemin vatandaşın kullanımına açıldığında e-imza kullanımında artış yaşanacağını ifade etti.
Bürüncük pandemiyle birlikte şimdiden bu uygulamaların kullanımında artış yaşandığını dile getirdi.
“Pandemi döneminde elektronik haberleşme sektörü gelirleri arttı”
Pandemi döneminde elektronik haberleşme sektörünün nasıl bir performans gösterdiği sorusu üzerine Bürüncük “Sektör gelirleri 2019’da 489 milyon TL iken 2020’de 514 milyon TL’ye yükseldi. Tabi çok sayıda kapalı şirket de oldu onların internet kullanmadığını da göz önüne alırsak böyle bir dönemde sektörün TL bazında da olsa gelir elde etmesi önemlidir” dedi.
Telefon Dairesi gelirlerinde düzenli bir düşüş görüldüğüne işaret eden Bürüncük, internet servis sağlayıcılarının gelirleri 2019’da 103 milyon TL iken, 2020’de 124 milyon TL’ye çıktığını dile getirdi.
2021 ilk çeyreğinde internet kullanımında bir düşüş görüldüğünü ancak bunun şubat tatili nedeniyle olabileceğini söyleyen Bürüncük, mobil haberleşme verilerinin bu dönemde dalgalı bir seyir izlediğini anlattı.
“Akıllı cihaz kullanım oranı artıyor”
Akıllı cihaz kullanım oranının son yıllarda giderek arttığını dile getiren Bürüncük, öte yandan pandemi döneminde telefon kayıtlarında ciddi bir düşüş yaşandığını dile getirdi. 2020 ilk iki çeyrekte 43 binlerde olan bu rakamın, 3’üncü çeyrekte 18 binlere, 4’üncü çeyrekte 11 binlere düştüğünü anlatan Bürüncük, bu yılın ilk çeyreğinde ise rakamın 50 bine çıktığını anlattı. Bürüncük ithalatçıların son 5 yıl içinde yaptığı cihaz kaydının 745 bine yakın olduğunu dile getirdi.
2020 ilk çeyrekte bir kere olsun kullanılan İMEİ sayısının 816 bin 964 olduğunu, son çeyrekte aktif abone sayısının 655 bin 758 olduğunu dile getiren Bürüncük, bu rakama elektrik sayacı ve araç takip sistemi gibi sim kart kullanan cihazların da dahil olduğunu vurguladı.
“En çok arama İngiltere, Türkiye, Nijerya, Güney Kıbrıs ve Türkmenistan’a”
Bürüncük BTHK raporlarından bazı veriler de paylaştı. Buna göre ülkeden en çok arama İngiltere, Türkiye, Nijerya, Güney Kıbrıs ve Türkmenistan’a yapılıyor.
Aylık ortalama cep telefonu kullanımı bu yılın ilk çeyreğinde 278 dakika oldu. Bu rakam Türkiye’de 557 dakika iken Avrupa’da 234 dakika olarak kayıtlara geçti.
Numara değiştirme sistemiyle 24 bin 756 abone kullandığı operatörü değiştirdi.
Ülkede en çok aranan kısa numaralar, 155 Polis İmdat, 188 Kıb-Tek Arıza ve 112 Ambulans hatları oldu.
“Kendi kaynaklarımızla yeni bir bina inşa ettik”
Kurumun kendi kaynaklarıyla yeni bir bina inşa ettirdiğini de dile getiren Bürüncük, süreçle ilgili şunları anlattı:
“BTHK tüm gelir ve giderlerini kendi bütçesiyle gerçekleştirir. Zaman içinde, yönetimin de titiz davranmasıyla bir birikim yaptık. Belirli hedefler koyduk ve buna ulaşmak için harcamalarımızı kıstık. Altyapıyı tamamlamaya öncelik verdik. Önceliğimizi ölçüm cihazlarıyla ilgili altyapıya öncelik vermek olarak belirledik. Daha sonra, kurumun ihtiyaçlarını da göz önüne alarak, kiradan çıkıp kendi binamıza geçmek için adım attık. Devletten bir arazi talebinde bulunduk. Mimari yarışma düzenledik ve birinci gelen ekiple proje gerçekleştirdik. Sonrasında Merkezi İhale Komisyonu (MİK) aracılığıyla ihaleye çıktık.
Müteahhidin binayı bize teslim etmesine bir ay gibi bir süre kaldı. İç donanımla ilgili çalışmaların ihale süreci devam ediyor. Hedefimiz sene sonunu bulmadan iç donanımları da tamamlayarak yeni binaya taşınmak”
Bu yatırımların yapılmasını sağlayan gelir kalemlerinin birinin, idari ücret olarak alınan, haberleşme sağlayıcılarının kurum bütçesine yaptığı gelirlerinin yüzde 0,54’ü oranında yaptığı ödeme olduğunu anlatan Bürüncük, BTHK tarafından verilen ithal izinleri, telefon kayıtları ve telsiz kurulumlarıyla ilgili izinlerinden alınan ücretlerin de gelirler arasında olduğunu dile getirdi.
Haber: Doğuş Özokutan Çiftçioğlu / Fotoğraf: Erol Uysal (TAK)