Ebru OSMAN
Maliye Bakanı Özdemir Berova, Avrupa Birliği’ndeki asgari ücret sıralamasında KKTC’nin ilk 10’un içerisinde olduğunu söylese de; Kıbrıs’ın kuzeyi enflasyon sıralamasında da dünyada ilk sıralarda… Dövize endeksli Kıbrıs’ın kuzeyinde mal ve hizmetlere istikrarla zam yapılması ve asgari ücretin erimesiyle birlikte alım gücü her geçen gün düşüyor, hayat pahalılığı günden güne yükseliyor.
YENİDÜZEN sokağa indi, çeşitli sektörlerde hizmet veren esnafa hayat pahalılığının nedenlerini sordu; hükümetin denetim yapmamasına işaret eden esnaf, “Her şeyin sorumlusu devlet” ifadelerine yer verildi. Hükümetin denetimlerinin yetersiz olduğunu belirten esnaf, kontrolsüz fiyat artışları ve elektrik zamlarının ürün maliyetlerini artırarak tüketiciye yansıdığını bu nedenle de alım gücünün düştüğünü dile getirdi.
UBP-YDP-DP Hükümetinin enflasyonu iyi yönetemediğinin altını çizen esnaf, “Dövize endeksli hareket ediyoruz. Birçok yerde Euro üzerinden satışlar yapılıyor, ancak bizim kazandığımız maaş TL üzerinden” şeklinde konuştu.
ESNAF NE DEDİ?
İlayda Karaoğlan: Pahalılığın nedeni kesinlikle devlet ve denetimsizlik
“Pahalılığın nedeni kesinlikle devlet ve denetimsizlik. Durumumuz çok vahim. Kendi memleketimizde berbat durumdayız. Ve aldığımız maaş bizi geçindirmiyor. Elektriğe yapılan zamlar bizi aşırı etkiliyor ve bize yüzde 100’ün üstünde geri dönüyor. Bu zamlarla maalesef hiçbir önlem alamıyoruz, çünkü ürün satışımız duruyor. Bu yüzden ürünlerimizde hiçbir artış yapamıyoruz. Gelen ürünlerin bazılarına yavaş yavaş artış yapıyoruz ama bu da bizi maalesef ki zarara sokuyor.”
Bekir Gök: Sabit bir fiyat politikamız yok
“Pahalılığın nedeni en başta kontrolsüzlük ve denetimsizlik. Herkes istediği ürünü getiriyor istediği şekilde kar oranı belirleyip istediği fiyata satıyor. Her hafta ürünlerin fiyatları değişiyor ve biz ürünlerimizin etiket fiyatlarını değiştirmeyi yetiştiremiyoruz. Bu fiyat değişikliği neye göre belirleniyor bilmiyoruz. Bunun bir denetlemesi ve fiyat kontrolü yapılıyor mu bilmiyoruz. İşte bu tamamen denetleme yapılmaması ile alakalı. Geçen hafta bin TL’ye sattığımız ürünü bir hafta sonra bin 200 TL’ye veriyoruz. Müşteri bize sorduğunda onlara verecek bir cevabımız maalesef ki yok.
Türkiye’den TL ile alınan ürünlerde daha fazla fiyat artışı var. Bazı ürünlerimizi dövizle alıyoruz, fakat dövizle aldığımız ürünleri TL olarak satmak zorunda kalıyoruz. Müşterilerimiz döviz fiyatları ile etiketlerimizi gördüğünde, ‘ben anlamam, bana TL olarak bu ürünün fiyatını söyleyin’ diyor. Sabit bir fiyat politikamız yok. Bunu nasıl koruyabilirler bilmiyorum. Müşteriler başka mağazalara gidip aynı ürünün fiyatını başka yerlerde sormak istiyor, bu da müşteri kaybetmemize sebep oluyor. Müşterilerimizin çoğu ‘bu ürünü bir de Rum tarafından bakayım’ diyor, çünkü orada fiyatlar daha uygun. Özellikle elektrikli ve elektronik ürünlerde fiyatlar güneyde çok daha uygun. Ürünlerimizi ucuzdan satmak kurtarmıyor, çünkü kiralarımızı döviz üzerinden ödüyoruz. Genel olarak bizim giderlerimiz çok fazla, giderlerimiz fazla olunca, ürüne yansıyor, ürüne yansıdığında ise tüketiciye yansıyor. İşler düştü diyoruz. Çünkü tüketicinin alım gücü düşüyor. Asgari ücretle çalışan insanların alım gücü çok düşüyor. Bu da bizi olumsuz etkiliyor ve enflasyonu tetikliyor. Satışlar ne kadar az olursa kâr marjımızı yüksek tutmak zorunda kalıyoruz. Elektrik giderlerimiz 12 bin TL sadece, bu maliyetler düşürülse veya ortadan kaldırılsa, biz de ona göre faturalarımıza yansıtacağız. Tüketiciye de bu olumlu yönde yansır, çünkü fiyatlarımızı daha düşükten tutmuş olacağız. Elektriğimiz ucuz olsa her şey ucuzlar, güneş paneli olsa elektrik ve mazot giderlerimizi (jenaratör) azaltsalar biraz olsun rahatlarız. Güney panellere ciddi bir şekilde yatırım yapıyor. Bizim de bu artan nüfusa nüfusun enerjisini karşılamak için hükümetin bir şeyler yapması gerekir.”
Elif Üstboğa: Her şeyin sorumlusu devlet
“Pahalılığın nedeni devlet. Devlet bir fiyat belirlemediği için ve denetim olmadığı için her market kafasına göre bir fiyat belirliyor. İster istemez her şeyin fiyatı yükseliyor. Elektriğe yapılan zamlar bizi çok etkiliyor, her mevkiye göre elektrik faturasında bir fiyat uygulanıyor, bu da denetimsizlikle alakalı bence, her şeyin sorumlusu bence Devlet.”
Mehmet Mermer: Denetim şart
“Bu pahalılığın nedeni bence ekonominin düşüklüğü, her şey pahalı ve hiçbir şey alınmıyor. Bir tane sandviç olmuş 200 TL, bir pide olmuş 350 TL. Denetim şart. Aynı ürünler her markette farklı farklı fiyatlara satıyor. Örneğin bir mayonez bir markette 85 TL, başka bir markette 90 TL diğer markette 110 TL. Yani denetim olmazsa boş, maaşlar hep yalan dolan. Elektrik bizi etkiliyor, çünkü zam geldiğinde ürünlerimizin fiyatını arttırmak durumda kalıyoruz.”
Seza Akay Enisiz: Elektriğe yapılan zamlar maliyetlerimizi yükseltiyor
“Pahalılığın birçok nedeni var, yüksek harçlar, vergi ve sigorta bedelleri, yüksek kiralar, denetimsizlikten kaynaklı insanların istediği fiyatı müşteriye uygulaması. Temel olarak bunların en büyük sebep olduğunu düşünüyorum. Elektriğe yapılan zamlar maliyetlerimizi yükselttiği için hareket payımızı azaltır, elektriğe kullandığım bütçeyi reklam bütçeme kullanabilirim, dolayısıyla bu da satışıma direk yansıyabilir. Yani bütçemde boş maliyet olarak yer kaplıyor.”
Pembe Şahlı: Enflasyonu iyi yönetemediklerini düşünüyorum
“Enflasyonu iyi yönetmediklerini düşünüyorum. Dövize endeksli hareket ediyoruz. Birçok yerde Euro üzerinden satışlar yapılıyor, ancak bizim kazandığımız maaş TL üzerindendir. İnsanlar artık fiyat kaybetmemek adına ürünlerini Euro olarak belirleyip o günkü kur neyse ona göre TL hesabını yapıyorlar. Elektriğe yapılan zamlar da maliyetimi etkiliyor, çünkü ben elektriği çok fazla tüketiyorum.”
Burak Göv: Bizim üstümüzden paralar kazanıp, mamalarına koydukları için bunları yaşıyoruz
“Pahalılığın sebebi kesinlikle enflasyon, bu da pandemiden sonra oluşan denetimsizliklerden dolayı kaynaklıdır. Elektrik zamları bizi çok etkiliyor tabii ki, devletin bu yönde halka ve kendi genç toplumuna herhangi bir kalkındırma sağlamadığı için ve kendi emeğimizle bir yerlere gelmeye çalışırken bizim üstümüzden paralar kazanıp kendi mamalarına koydukları için bunları yaşıyoruz.”
Gözen Alemdar: Sürekli dövizin değer kazanması, fiyatları etkileyen önemli bir faktör
“Pahalılığın nedeni, bizim gibi sektörlerde gümrük sorunları ve ürünlerimizin ülkeye giriş ve alış fiyatlarındaki artışlardır. Sürekli dövizin değer kazanması, fiyatları etkileyen önemli bir faktördür. Ayrıca, dövize endeksli kiralarımızın artması ve bu kiraların sürekli yükselmesi, bizim de ürün fiyatlarımızı artırmamıza neden olmaktadır. Tüm bu faktörler birbirine bağlı bir şekilde fiyat artışlarını tetiklemektedir. Elektrik zammı illa ki bizi de etkiliyor. Mağazamızda hemen hemen her gün klimalarımız çalışmak zorunda, aynı zamanda ürünlerimizin görselini ortaya çıkartmak için led ışıklarımız her zaman çalışmak zorunda. Bu da aynı şekilde ürünlerimizin fiyatlarının artmasının sebep olmaktadır.”