"Gazeteciyim" demek!
Tahmin edilebilen unsurlarla yapılan gazetecilikten daha sıkıcı bir iş yoktur. Şimdi… Eğri oturup doğru konuşalım, bir kişiyi gazeteciliğe sürükleyen şey ne iyi maaş, ne insanca çalışma koşulları ne de iyi çalışma saatleridir. Gazetecilik bunların hiçbirini sunmuyor. Bir kişinin gazeteci olma sebepleri; tüm büyük olayların içinde olmanın büyüsü, dile, yazıya ve eleştirel düşünebilmeye tapması, bilgi verme sevgisi ve özellikle haber peşinde koşma aşkıdır.
Eğer konu politikaysa veya daha net söyleyeyim, politikacılarsa haber peşinde koşma aşkı diye bir şey kalmaz. Gazeteci politikacıya bir soru soracağında daha soruyu sormadan yanıtı bilir. Hatta gün içerisinde yapılacak açıklamaları noktasına virgülüne kadar tahmin edebilir. Daha açıklamaları okumadan haber metnini yazabilir. Bu gazetecilik değildir. Aslında siyaset de bu değildir. .
Bir örneğe bakalım. 2015 yılında 3,5-4 milyon yolcunun Ercan’ı kullandığı, geçtiğimiz Pazartesi günü “Fileleftheros” gazetesinin manşetindeydi. Gazete, paralel olarak Larnaka ve Baf Havaalanları ile bir kıyas yaptı. Larnaka Havaalanı’nı 5,4 milyon yolcu kullanırken, Baf Havalimanı’nı 2,3 milyon yolcu kullanmış. .
Sabah sabah bu haberi okuduğu anda belli başlı çevrelerden gelecek olan tepkileri tahmin etmeyen gazetecinin olduğunu sanmıyorum. Verdikleri tepkide; Ercan’ın havaalanı olarak tanınmasına katkı koydukları ve devleti önemli bir gelirden mahrum bıraktıkları için Ercan’dan uçan Kıbrıslı Rumlara ceza verilmesini talep edecekleri açıklamalarda bulunacaklardı. Daha birkaç saat geçmeden bu yönde açıklamalar gelmeye başladı.
Mesela çıkacak haberde yapılan açıklamalarda, bu paradoksların ortadan kalkması ve federal Kıbrıs’ın bütün olarak bu gelirlerden faydalanması için Kıbrıs sorununun çözüm sürecinin hızlandırılması gerektiği yazsaydı… Evet, o zaman bu haber tahmin edilemeyen bir haber olurdu.
Ayrıca, başarısızlığın kabul edildiği ve gerek Larnaka, gerekse Baf’tan kalkıp bu havaalanlarına inen uçakların biletlerinin pahalı olduğu, bunun da Kıbrıslı Rumları Ercan tercihine iten (sayının pek fazla olduğunu zannetmeyin) bir sebep olabileceği yönünde bir açıklama da tahmin edilemeyen bir haber olurdu.
Buradaki mesele, bu kolayca tahmin edilebilen siyasi tepkinin aslında haberi de değiştirdiğidir. Barikatlar açıldıktan 13 yıl sonra, yapılan tartışmalar aniden Ercan’dan seyahat edenlere ceza verilip verilmemesi yörüngesine giriyor…
İşte, sıkıcı, kolayca tahmin edilebilen gazetecilik ve siyasete bir örnek. Bunun gibi yüzlerce örnek daha vardır. Herhalde Kıbrıs Türk tarafında bunun olmadığını söyleyemezsiniz. Türkçe öğrenmek için uğraşsam da henüz haberleri anlayacak düzeyde değilim ve Kıbrıs Haber Ajansı’nın Türkçe’denYunanca’ya yaptığı haber çevirisi çok azdır; ama bu hususun Kıbrıs’ın siyasi sahnesinin DNA’sında olduğuna eminim.
____________
YENİDÜZEN için hazırlanan özgün Yunanca metinden çeviri: Çağdaş Polili
____________
Όταν η δημοσιογραφία είναι προβλέψιμη, βαριέμαι…
Δεν υπάρχει πιο πληκτική δουλειά από την προβλέψιμη δημοσιογραφία. Τώρα… κακά τα ψέματα, δεν είναι οι καλοί μισθοί που σε σπρώχνουν σε αυτό το επάγγελμα, ούτε οι ανθρώπινες συνθήκες εργασίας και το καλό ωράριο. Τίποτε από τα παραπάνω δεν σου προσφέρει η δημοσιογραφία. Δημοσιογράφος γίνεται κανείς για τη μαγεία του να δηλώνει παρών σε όλα τα μεγάλα γεγονότα, για τη λατρεία της γλώσσας και της γραφής, της κριτικής σκέψης, για την αγάπη του να δίνει πληροφόρηση και κυρίως για το κυνήγι της είδησης.
Το τελευταίο, χάνεται όταν η είδηση αφορά την πολιτική, ή καλύτερα τους πολιτικούς. Ο δημοσιογράφος ξέρει πριν καν υποβάλει την ερώτηση, τι απάντηση θα πάρει. Προβλέπει ακόμα και τις ανακοινώσεις που θα εκδοθούν στη διάρκεια της ημέρας, με το ακριβές περιεχόμενο. Μπορεί να γράψει το κείμενό του, πριν καν διαβάσει τις ανακοινώσεις. Αυτό δεν είναι δημοσιογραφία. Αλλά, ούτε και πολιτική.
Να πάρουμε ένα παράδειγμα. Έγραφε πρωτοσέλιδα τη Δευτέρα ο «Φιλελεύθερος» ότι το Ερτζάν το 2015 διακίνησε συνολικά 3,5 με 4 εκατομμύρια επιβάτες, κάνοντας παράλληλα την σύγκριση με την κίνηση στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου. Από το αεροδρόμιο Λάρνακας την ίδια περίοδο είχαν διακινηθεί 5,4 εκατομμύρια επιβάτες και από το αεροδρόμιο Πάφου 2,3 εκατομμύρια επιβάτες.
Δεν νομίζω να υπήρξε δημοσιογράφος που να μην προέβλεψε από την ώρα που διάβασε την είδηση πρωί-πρωί, ότι θα εκδίδονταν ανακοινώσεις από συγκεκριμένους χώρους με το αίτημα να επιβάλλονται ποινές σε Ελληνοκύπριους οι οποίοι ταξιδεύουν από το Ερτζάν γιατί συμβάλλουν στην αναγνώριση του αεροδρομίου, το οποίο στερεί σημαντικά έσοδα από το κράτος. Δεν πέρασε πολλή ώρα μέχρι να έρθει η πρώτη ανακοίνωση.
Είδηση θα ήταν για παράδειγμα αν οι ανακοινώσεις έγραφαν να επισπευτεί η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού για να εκλείψουν οι παραδοξότητες και να επωφελείται η ομόσπονδη Κύπρος στο σύνολό της τα έσοδα. Αυτό, ναι… δεν θα ήταν προβλέψιμο.
Είδηση επίσης θα ήταν αν υπήρχε η παραδοχή της αποτυχίας της όποιας πολιτικής μπορεί να ευθύνεται για τα ακριβά αεροπορικά ναύλα για κάθε προορισμό από τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου, τα οποία ενδεχομένως να σπρώχνουν κάποιους Ελληνοκύπριους (και μην φανταστείτε ότι είναι και πολλοί) να επιλέγουν το Ερτζάν.
Το θέμα, είναι πως με την προβλέψιμη αυτή πολιτική αντίδραση, αλλάζει και η είδηση. Και οι συζητήσεις περιστρέφονται ξαφνικά στην επιβολή ή όχι ποινών σε όσους ταξιδεύουν από το Ερτζάν. Μετά από 13 χρόνια από τότε που άνοιξαν τα οδοφράγματα…
Λοιπόν, αυτό είναι ένα μικρό δείγμα της βαρετής, προβλέψιμης δημοσιογραφίας και πολιτικής. Εκατοντάδες τα άλλα παραδείγματα. Και μην μου πείτε ότι δεν συμβαίνει το ίδιο στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Το παλεύω ακόμη να μάθω τουρκικά και ελάχιστα είναι όσα μεταφράζονται από το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων στα ελληνικά, αλλά είμαι σίγουρη για το κυπριακό DNA της πολιτικής σκηνής.