“Yılbaşına kadar geçecek süre de, yani 6 ay, bütün sektörlerin, bütün kesimlerin, geçmişe göre, ellerini biraz daha taşın altına koyması gerekecek, daha dikkatli hareket etmemiz gereken bir dönem olacak ki açık daha yukarı çıkmasın. Aksi takdirde 2019 da olumsuz etkilenecek”
“Bu açıkladıklarımız ülkenin toplam ekonomik yapısını düzeltmeye yönelik ekonomik tedbirler paketi değildir. Bu hane halkına yaşadıkları ortamı biraz daha yumuşatabilecek bir tedbirler paketidir”
Ödül AŞIK ÜLKER
Maliye Bakanı Serdar Denktaş, ekonomik önlemlerin yaşanan sorunların etkilerini yumuşatmaya yönelik olduğunu ve böyle bir dönemde her kesimin, toplumsal seferberlik duygusu içerisinde, üzerine düşenin azamisini yapması gerektiğini belirtti.
Alınan ve alınması düşünülen ekonomik tedbirlerin detaylarını Yenidüzen’e anlatan Denktaş, “Yılbaşına kadar geçecek süre de, yani 6 ay, bütün sektörlerin, bütün kesimlerin geçmişe göre ellerini biraz daha taşın altına koyması gerekecek, daha dikkatli hareket etmemiz gereken bir dönem olacak ki açık daha yukarı çıkmasın. Aksi takdirde 2019 da olumsuz etkilenecek” dedi.
“6 ay daha dikkatli hareket etmemiz gerek”
Soru: Ekonomik önlemler paketiyle artı, eksi dengesi oluşturmaya çalıştığınızı söylemiştiniz. Nasıl bir çalışma yapıldı?
Denktaş: Bütçe Yasası gereği herhangi bir kalemde indirim veya uygulamayı kaldırma gibi bir ihtiyaç doğarsa, oradan doğan kaybı bir başka kalemden, bir başka gelirle ikame etmen gerekir. Sadece gelir kaybı yapılamaz, dengelemek gerekir. Burada da 10 madde gelir kaybına yol açar, 10 madde gelir artırıcıdır. Toplamda bunlar birbirini dengeler.
Bu açıkladıklarımız ülkenin toplam ekonomik yapısını düzeltmeye yönelik ekonomik tedbirler paketi değildir. Bu hane halkına yaşadıkları ortamı biraz daha yumuşatabilecek bir tedbirler paketidir. Sendikalarla da bir araya geldik, kamu maliyesinde de almamız gereken tedbirler var. Yılbaşına kadar geçecek süre de , yani 6 ay, bütün sektörlerin, bütün kesimlerin geçmişe göre ellerini biraz daha taşın altına koyması gerekecek, daha dikkatli hareket etmemiz gereken bir dönem olacak ki açık daha yukarı çıkmasın. Aksi takdirde 2019 da olumsuz etkilenecek. Gerekli önlemleri alırsak 2019’a daha rahat bir geçiş yapabileceğiz.
Kur sabitleme...
Soru: Döviz cinsinden kiralarda stopaj %13’ten %1’e düşürüldü ve kur sabitleme konusundaki detaylar nedir?
Denktaş: Dövizle yapılan kira sözleşmelerinde döviz kurunun sabitlenmesi ve mal sahibinin vergi indiriminden yararlanması kararı üretildi. Buna göre dövizle yapılan kira sözleşmelerinde sterlin 5.20 TL, euro 4.60 TL ve dolar 3.80 TL olarak sabitlendi, bunun karşılığında stopaj %13’ten %1’e indirildi. Bu düzenleme 6 ay süreyle yürürlükte kalacak.
Açıklanan tedbirler arasında yer almayan ilave bir adım daha var. Bireyler ve tüzel kişiler kira sözleşmelerini eğer 1 Eylül ertesinde TL cinsinden yaparsa, TL üzerinden kira sözleşmesine uygulanacak stopaj %2 olacak. 1 Eylül’den sonra kira sözleşmesi döviz üzerinden yapılırsa stopaj %15’e çıkarılacak. Dövizle kira sözleşmesi yapılmasını caydırmak, TL üzerinden yapılmasını özendirmeyi amaçlıyoruz. Dövizdeki kurun sabitlenmesiyle ilgili karar bağlayıcıdır, tavsiye niteliğinde değildir. Bu karar bugün yürürlükte olan kira sözleşmelerine uygulanacak. Kiracı bu belirlenen döviz kurları üzerinden kirasını ödeme hakkına sahip olacak. Kiracının mal sahibinin hesabına kirasını yatırması yeterli olacak, kirasını ödemiş olacak. Konu mahkemeye taşınırsa da bu düzenleme çerçevesinde kiracının hakkı korunmuş olacak. Belirlenen kur üzerinden ödeme yapılmaya başlandıktan sonra mal sahibi de %13 değil, %1 stopaj verecek.
Bu arada Başbakan’ın da açıkladığı gibi, Vakıflar İdaresi tarafından döviz üzerinden kiralanan ve özelikle esnafın kullandığı gayrimenkullerin kiralarında kur sabitlemesine de gidilecek. Yönetim Kurulu, bayramdan sonra atacağı adımla bu kararı hayata geçirecek.
“140 metrekare, ideal bir ev”
Soru: Mülk satışında altı ay süreyle 140 metrekare altında olan ilk konutta tapu devir harcını % 1’e indirmek, bunun dışında kalanlar için % 3 uygulanacak. 140 metre kare konusunda eleştiriler var, kademeli olmasının daha iyi olabileceğine dair öneriler var?
Denktaş: 140 metrekare 4 kişilik bir Kıbrıslı Türk ailenin yaşamını sürdüreceği ideal bir ev büyüklüğüdür. Bunun üstünü yapıyorsan gelirin var demektir. KKTC vatandaşlarının 140 metrekareye kadar olan konutlarda tapu devir harcı ilk konutta % 1, diğer konutlarda % 3 uygulanacak. İlk eve uygulanacak %1’lik kısmı kalıcı uygulamayı haline de dönüştürebiliriz.
Yabancılara yönelik bir düzenleme de yaptık. Yabancılarla ikinci ve üçüncü daire alımıyla ilgili imkan yaratıldı ve bu düzenleme sadece 6 ay süreyle ve apartman dairesi için geçerlidir. Dairelerde birinci tapu devir harcı %8, ikincisi %9, üçüncüsü %10 olarak uygulanacak. Bu uygulamayı yaptık çünkü birden fazla mülk almış yabancılar var, bu daireleri başkasının üstüne yaptılar. Şimdi onlara kendi evlerini kendi üstlerine alma fırsatı veriyoruz. Böylelikle kamu maliyesine de gelir sağlanmış olacak.
Soru: Tapu devir harcının yükseltilmiş olması nedeniyle yabancıların bunu yapmak istemeyeceği de konuşuluyor...
Denktaş: Yapmazsa malı bir başkasının üstünde kalacak. Biz malını kendi üstüne alma fırsatı veriyoruz. Zaten yabancıların geliri dövizdir. 100 bin sterline aldıkları ev şimdi 80 bin sterlin oldu, isterse evini üstüne alabilecek.
Soru: Devlet Emlak Malzeme Dairesi’nin kiraladığı gayrı menkullerde, TL cinsinden geliri olan kiracıların kira bedellerinde de kur sabitlemesine gidildi...
Denktaş: Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi tarafından döviz cinsinden yapılmış sözleşmelerde 1 Eylül 2018 - 28 Şubat 2019 dönemini kapsayan 6 aylık sürede sadece 4 bin dolar ve altındaki kira sözleşmelerinde döviz kuru sterlin için 5.20, euro 4.60 ve doların 3.80 TL’ye sabitlendi. Büyük yatırımlar bağlamında devletin gelirlerini düşürmemek için 4 bin dolar sınırı konuldu. Burada 31 Ağustos 2018 tarihi itibarıyla geçmiş yıllardan kira borcu olmaması şartı var.
Bilanço barışı...
Soru: Bilanço barışı konusundaki düzenleme yapıldı. Bunun içeriği nedir?
Denktaş: Aslında bu düzenlemeyi geçen yıl yaptık. Bilanço barışının sağlanması yönünde yasal düzenlemeyi cuma itibarıyla yaptık. Geçen defa 40 müracaat olmuştu, belli ki yeterince duyuramamışız. 3000’in üzerinde kayıtlı şirket var. Bunu yeniden gündeme getirdik. Bu tür şirketler bankalara başvuru yaptığı zaman bilançoları gerçek durumu yansıtmadığı için kredi almakta da zorlanıyorlar. Şimdi imkan veriyoruz, “tam bilançonu getir, biz de kayda geçelim, bundan sonra bankaya başvurunca önün açık olsun”diyoruz. Yıl sonuna kadar, daha önce bilançosu içerisinde yer alması gereken ama yer almayan varlıkların şirketler tarafından bilançolarına dahil edilmesi, ilave edilmesi durumunda ilave olarak ödeyecekleri bir harç ile kayıt altına alınması amaçlanıyor. Burada önemli olan nokta daha önce bilançoya dahil edilmeyen varlıkların yıl sonuna kadar bilançoya dahil edilmesi halinde geriye dönük mükellefiyetlerden muaf olunacak olması.
“Tüm kamu çalışanlarının saat başı ek mesaisi eşitlendi”
Soru: Ek mesailerle ilgili de bir düzenleme yapıldı. Geçtiğimiz günlerde sendikalarla da görüştünüz, bu konu da onlarla konuşuldu mu?
Denktaş: Sendikalara orada bilgi verdim ve tüm kamu çalışanlarıyla ilgili ek mesailerle ilgili Bakanlar Kurulu’nda düzenleme yaptık. Normal günlerde, idari tatillerde ve hafta sonu tatillerinde ek mesai söz konusu olduğunda, bire-bir ek mesai ödemesi yapılacak. Bayram gibi resmi tatil günlerinde, bire-bir buçuk ek mesai ödemesi yapılacak. Aylık çalışma süreleri esas alınarak ek mesai hesaplaması yapılacak. Tüm kamu çalışanları için saat başı ek mesaisi eşitlenmiş olacak. Toplumsal seferberlik kaçınılmazdır, gereklidir. Her kamu görevlisi asgari ücretin saat bazında tutarının iki katı kadar ek mesai alacak ki bu da net olarak saat başı 22-23 TL civarındadır. Bu durumda son 8 yıldır kamuda çalışan kamu görevlilerinin ek mesaileri artmış olacak ancak daha uzun süre kamuda çalışanlar için ek mesailer azalmış olacak. Bu uygulama 31 Aralık 2018’e kadar yürürlükte kalacak.
Soru: Önlemler paketinin açıklanmasının ardından Casino İşletmecileri Birliği sizi ziyaret etti, ek vergi konusuna mı itiraz ettiler? Bu ziyaret sonrasında bu konuda da Bakanlar Kurulu karar üretti...
Denktaş: Herkes itiraz edebilir ama karar ortadadır, karar 1 Eylül’den itibaren yürürlüğe girecek. Casino ve bet ofisleriyle ilgili olarak, 6 aylık süre için, masa ve makine başına lisans harçlarını %20 oranında artırma kararı aldık. Karar, bet ofisleri bağlamında oradaki şans oyunları açısından da geçerlidir.
“KDV indirimine giderken fiyatlar düşecek iddiasında hiç olmadık”
Soru: KDV’de indirim konusunda yapılan düzenlemedeki oranların, dövizdeki artışa göre çok düşük olduğu ve bu indirim oranının yeterli olmadığına dair değerlendirmeler ve açıklanan paketteki önlemlerin etkisini uzun vadede göstereceği, dolayısıyla mevcut krizin etkilerini azaltmayacağı yönünde eleştiriler de var...
Denktaş: Öyle değil aslında. KDV indirimine gidilen temizlik malzemeleri gıda ürünleri kadar fazla satılan, ev halkı tarafından tüketilen ürünlerdir. KDV indirimine giderken fiyatlar düşecek iddiasında hiç olmadık ama bu fiyatların artışını engelleyebilecek veya fiyatların artışını daha makul seviyede tutacak bir yaklaşımdır.
Bakanlar Kurulu’nda ithal ürünlerin antrepoya alındıkları tarihteki döviz kuru esas alınması yönünde karar üretildi. Temizlik ürünlerinde yapılan KDV indirimleri konusunda sektörde ağırlıklı olarak ithalat yapan yetkililerle Başbakanlık düzeyinde, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı’nın da katılımıyla görüşmeler yapılacak ve piyasada fiyatların artmasının önüne geçilecek birtakım girişimler yapılacak yani sadece KDV’yi indirmekle kalmayacağız.
Restoranlarda KDV oranı da düşürüldü. Bu çalışmanın amacı insanların dışarıda yemeye devam etmesi ve dolayısıyla ekonomik çarkın dönmeye devam etmesidir. Varsın devlet orada hizmet üzerinden aldığı KDV’yi bir süre almasın.
İçinden geçtiğimiz dönem, kişisel çıkarlar için fırsatçı davranma dönemi değil, bir toplumsal seferberlik duygusu içerisinde, ekonominin daralmasını önlemek ve tüketicinin, özellikle de dar gelirli insanların alım gücünün korunması için her kesimin üzerine düşenin azamisini yapmasını gerektiren bir dönem. Yaşadığımız sıkıntılı dönemin en az hasarla atlatılması konusunda herkesin azami gayreti ve özveriyi göstermesi gerekirken, bazı kesimlerin, özellikle bazı gıda ürünlerinde yapılan fiyat artışlarıyla, kişisel çıkarlar için “krizi fırsata çevirme” gayreti içinde olduklarına dair iddialar ve duyumlar var. Hükümetimiz bunun gereğini yapacak. Hükümetin serbest piyasaya müdahale olanakları sınırlıdır. Ancak Mal ve Hizmetler Düzenleme ve Denetim Yasası, Ekonomi Bakanlığı’na, “gerekli gördüğü hallerde, herhangi bir imalatçı veya ithalatçıdan, imal veya ithal ettiği malların dökümünü, malı ilk defa piyasaya sürmeden önce veya herhangi bir zamanda maliyet artışı durumunun bildirilmesini” isteme, kalite ve fiyat denetim memurları aracılığıyla denetim yapma yetkisi veriyor. Bazı Ticaret Dairesi memurları Fiyat ve Kalite Denetim memuru olarak görevlendirildi. Mal ve Hizmetler Düzenleme ve Denetim Yasası “denetime tabi mal veya hizmet” statüsüne alınan mal veya hizmetin azami fiyatını belirleme yetkisini de veriyor. Halkın ve hükümetin haklı beklentisi, serbest piyasaya müdahale gerekmeksizin, bu dönemde ithalatçı ve imalatçıların tüketiciye mümkün olan en ucuz fiyattan mal ve hizmet sunma gayreti içerisinde olmasıdır. Ancak yoğunlaştırılacak denetimler sonucunda tersi tespit edilirse, yasadan kaynaklanan yetkileri kullanmakta tereddüt etmeyeceğiz.
Soru: Elektrikte çoklu tarifeye geçileceği söylendi. Bunun detayları nelerdir?
Denktaş: Elektrik Kurumu o konuda bir çalışma yapıyor. Akıllı sayaçlar sonrasında kurum bu ayarlamayı yapabiliyor. 13:00-16:00 saatleri arası sıcakların en çok olduğu ve tüketimin en yüksek olduğu saatlerdir. Amacımız bunu yaygınlaştırmak ve üretimin belli saatlerde eksik kalmamasını sağlamaktır. Vatandaş, özellikle sanayici bazı çalışmalarını bu saatler dışında yapacak ki daha ucuz bir maliyeti olsun.
Soru: Havuzlu konutlara bir defaya mahsus ek vergi düzenlemesi öngörüyorsunuz, bu konuda sağlıklı veri var mı?
Denktaş: O konuda bir sıkıntı var, uygulamada zorluk olacak. Belediyelerle temas kurduk, belli ki belediyeler emlak vergisini çok sağlıklı toplamamışlar. Hangi evde havuz olduğuna dair sağlıklı veri yok. Emlak Yasası üzerinde zaten bir çalışma yapmaktaydık, o yasadaki değişiklikle birlikte bunu uygulayacağız.
Nakitsiz yaşam...
Soru: Kayıt dışılığa karşı kredi kartı ödemelerine vergi iadesi uygulaması yapmayı öngörüyorsunuz. Bunun detayları nelerdir?
Denktaş: Bu uygulama hem nakitsiz yaşam diye bir projemiz vardı, ona yönelik bir uygulama olacak hem de kayıt altına alma anlamında önemli bir adım olacak. Bankalar üzerinden kartla yapılmış alışverişlere belli bir iade yapılması öngörülüyor. Bu iade form doldurularak değil elektronik şekilde gerçekleştirilecek.
Soru: Emekli çalışanlar için yeni vergi dilimi üzerinden hesaplama yapılması gündemde. Emekli çalışanların çoğunun kaçak çalıştığı da biliniyor. Bu ne kadar sağlıklı uygulanabilecek?
Denktaş: Kayıt altında olanlar da var, kayıt altına almak için de gerekli çalışmalar yapılacak. Emekli maaşına hiç dokunmuyoruz ama emekliye “sen artık çalışma, çocuğuna iş kurabilirsin ama emeklisin diye tüm kazancın vergiden muaf olamaz” diyoruz. Emeklileri çalışmamaya gençlere iş imkanı yaratmaya çalışıyoruz. Emekli olup çalışanlarında, emekli maaşının dışındaki geliri yeni bir vergi dilimine girecek.
Vergi borcu...
Soru: Küçük esnafın birikmiş re’sen vergi borcunu kapatması için de düzenleme öngörülüyor. Bu konunun detayları ve vergisini düzenli ödeyenlerle ilgili duruşunuz ne?
Denktaş: Geçmişten günümüze çok birikmiş vergi borcu vardır. Birey bazında da sayı yüksektir. Bunların bir kısmı rahmetlendi, bir kısmı res’eni ödeyecek durumda değil, bilmeden kabul eden çok sayıda küçük esnaf var. Orada belli bir gelir seviyesi belirleyeceğiz ve onun altındaki esnafa gelip müracaat ettiklerinden bir af sağlayacağız. Belli bir rakam ödeyecekler ve bu dosyalar da önümüzden kalkacak. Düzenli ödeme yapanlara vergi bağışı yapıyoruz, matrah üzerinden %5 vergi iadesi var. 3.5 milyon TL düzenli vergi ödeyenlere iade var.
Esnafın birikmiş sigorta borçları da dondurularak güncel ödemelerini yapabilmeleri sağlanacak. Düzenli ödeme yapanlara birikmiş borçlarını ödemeleri için de kolaylık sağlanacak.
Soru: Yüksek öğretim öğrencilerinin sağlıkla ilgili kesintileri sağlık fonuna yatırılacak ki bunun zaten yapılıyor olması gerekirdi. Ayrıca KKTC’de ikamet eden yabancı uyruklulardan da Sağlık Fonu için ödenek alınacak...
Denktaş: Yasa gereği bunun alınması ve fona yatırılması gerekirdi. Bu güne kadar sağlık fonuna yatırılmıyordu, bundan sonra bu yapılacak. Yabancılardan da hem sağlık hem de eğitim fonu için ödenek alınacak.
Soru: Çalışma ve ikamet izniyle gelenlerin çocukları için asgari ücretin % 5’i kadar ödenek alınacak olmasını hem destekleyen hem de bu insanların gelirleri düşük olduğu için bunun yapılmasının doğru olmadığını söyleyenler var. Bu konuya bakışınız nedir?
Denktaş: Bunun üzerinde çalışılıyor. Asgari ücretin %5’ini çalışma veya ikamet iznini alırken yatıracaklar. Neticede bu rakamı toplamak zorundayız, bu eğitim hizmeti veriliyor ve bu toplanan da eğitimin eksiklerini tamamlamak için ek bir katkı olacak. Daha çok okul yapabilir ve eğitimin kalitesini de yükseltmemiz halinde birçok KKTC vatandaşı özel okuldan devlet okuluna geçmeyi de tercih edecektir.
Yerli ürün tüketimi...
Soru: Otellerde yerli ürün tüketimini artırmak için oteller ve yerli üreticiler arasında yapılan alım satım garantili sözleşmeler için teşvik düzenlemesi yapılacağını duyurdunuz. Bu nasıl bir uygulama olacak?
Denktaş: Sözleşmeli tarıma geçiş yapmak istiyoruz. Bir otelin bir çiftçiyle anlaşmasını, en başından alım garantisi vermesini amaçlıyoruz. Eğer bir çiftçi kuraklık, hastalık, yangın gibi elde olmayan bir nedenle mükellefiyet altına girdiği bir ürünü otele veremiyorsa, o zaman o çiftçiye otele söz verdiği ürünü ithal etme izni verebiliriz. Böylelikle o sözünde durmuş olur, otel de eksilmez ama bir sonraki yıl yeniden üretime devam eder. Bu şekilde daha fazla üretim ve yerli üretimin otellerde daha fazla kullanılmasını amaçlıyoruz. Konu üzerinde çalışmalar sürüyor.
Yerli istihdam...
Soru: Özel sektörde yerli istihdamın yatırım iadesi ile teşvik edileceği açıklandı ancak Çalışma Bakanı Zeki Çeler mecliste bunun sadece yatırım değil, maaşların bir kısmının da devlet tarafından verileceğini söyledi. Bunun tam detayı nedir?
Denktaş: Çalışma Bakanlığı onun hesabını yapıyor, bunu birlikte de çalışmak istiyoruz ki artık kurtulmuş olan ve kendi kendini yüzdüren Sosyal Sigorta Sistemini yeniden sıkıntıya sokmayalım... Ülkede %19 genç işsizlik var. Sigortaların ve maaşların bir kısmının devlet tarafından ödenmesi dahil bazı önlemler üzerinde çalışıyoruz.
Soru: Merkezi İhale Komisyonu tarafından yapılan tüm ihalelerde avans uygulaması yapılacağını duyurdunuz. Bu konuda da meclis oturumunda farklı öneriler oldu. Bu konudaki çalışma nedir?
Denktaş: Bu konu öncelikle inşaat sektörü için düşünüldü. Mecliste dile getirilenle bizim düşündüğümüz aslında birbirinin benzeridir. Biz teminat mektubunun getirilmesi halinde ihale miktarının %70’e kadarını vereceğiz. Orada bizim denetleme yapma ihtiyacımız yoktur, parayı alan kişi gidip malzemeye yatırırsa kendi daha kazançlı çıkar. Diğer öneride, malzeme ortaya çıksın ki bu %60 civarındadır, malzemenin alındığı yerlere ödeme yapılması şeklindedir. Ancak burada “gidip malzeme alındı mı, ne kadar alındı” diye kontrol etmek ve ayrı ayrı ödeme yapmak gerekir ki o daha uzun ve zor olur. Ayrıca ilaç ve tıbbi malzeme alımlarının da aynı kapsama alınmasını istedik, henüz bu yapılmadı.
Soru: Diğer tedbirlerin ne zaman hayata geçmesini planlıyorsunuz? Bundan sonrası için bir paket çalışması var mı?
Denktaş: Çalışmalar tamamlandıkça uygulamaya koyacağız. Tartışılan ilave tedbirler de vardır. Yeni önerilere de açığız. Bundan sonrakiler kamuya yönelik çalışmalardır. Bunları hep paydaşlarla konuşarak yapmamız lazım.
Stabil muhasebe birimi...
Soru: Stabil muhasebe birimine geçiş ve kamu maliye yasasından bahsettiniz. Stabil muhasebe birimine geçişten kastınız nedir?
Denktaş: Stabil muhasebe birimine geçiş devlet gelir ve giderlerinin belli bir birime endekslenmek suretiyle sabitlenmesidir; bu yabancı bir para birimi olabileceği gibi, altın veya bir başka borsa ürünü de olabilir. Bunu yapmak için önce kendi içimizdeki yanlışlıkların düzeltilmesi lazım. Önce Kamu Maliye Yasası geçecek, şu anda meclis aşamasındadır. Bunun kurumlar ve belediyeler tarafından içselleştirilip fiilen uygulanması var. Bu tür radikal düzenlemeler süreç gerektirir, hazırlık gerektirir. Biz bunu 1994’te gündeme getirmiştik, basında konu, “stabil muhasebe birimi yerine stabil para birimine geçilsin”e döndü. Yanlış tartışmalar nedeniyle uygulayamadık. Orijinal fikir sahibi bir parti ve kişi olarak da bunun üstünde çalışılması gerektiğini söylüyorum ama adım adım bütün yanlışlarımızı düzelttikten sonra...
Bedelli askerlik...
Soru: Türkiye’de son dönemde bedelli askerlik konusunda bazı düzenlemeler yapıldı. Bu dönemde bunu düşündünüz mü?
Denktaş: Türkiye’de nüfus oldukça yoğun, bizde aynı durum mevzubahis değil, o nedenle bizde daha sıkıntılıdır, iyi hesaplanması gerekir.
Vatandaş olmayıp burada çalışan ailelerin çocukları bu kapsama alınabilir mi diye bir düşünce var ama bunu da Türkiye Genel Kurmay’ı ile konuşmamız gerekir. O nedenle şu anda gündemde olan bir şey değil.
Soru: Merkez Bankası ve Bankalar Birliği döviz borçlarının yeniden yapılanması konusunda bir açıklama yaptı. Bu konuda borçların daha uzun vadeye yayılacak olması nedeniyle daha fazla ödeme yapılmak durumunda kalınacağı şeklinde eleştiri var. Bununla ilgili ne söylemek istersiniz?
Denktaş: Belki de bu açıklanan karar en önemli tedbirlerden biriydi. Vatandaşın bankasına başvurması ve yeni yapılandırma talep etmesi durumunda, vadesini uzatabilir, ödediği taksidi düşürebilir. Bunun için de ek bir masraf alınmayacak. “Vade uzayınca daha çok faiz ödenecek” eleştirisi var ama bankalar da kendi parasını insanlara borç vermez. Başkalarından topladığı mevduatı, kredi olarak bir başkasına kullandırır. Onu geri almak suretiyle de mevduat sahibine faiz verir. Dolayısıyla daha uzun sürede ödeyecek ama ödeyebilecek. Daha uzun sürede ödediği için de daha çok faiz ödeyecek.
Ek tedbirler gelebilir mi?
Soru: Vatandaşlar hükümetin aldığı tedbirlerden ne beklemeli? Alınan tedbirlerin vatandaşa yansımayacağı şeklinde eleştiriler de var. Ne söylemek istersiniz?
Denktaş: Bunlar vatandaşa yansıyor bir şekilde ve bu tedbirler vatandaşın günlük yaşamını sadece biraz hafifletmeye yöneliktir. Ek tedbirler gelebilir mi? Elimizden geleni yapacağız, çalışmaları sürdüreceğiz.
“Çarşıyı ucuzlatın, gümrükleri, fonları sıfırlayın” deniyor. Bunu yaparsak devlet gelirleri düşünce, maaşlar nasıl ödenecek, emekliler nasıl ödenecek, tarımcı, sosyal sigortalı, engelli nasıl ödenecek? “Git Türkiye’den para al” deniyor. Türkiye’nin durumu benden daha iyi değil ki, böyle bir dönemde gidip “bulacaksın, vereceksin annem” mentaliyesiyle mi devam edeceğiz yoksa bu dönemi ayaklarımız yere basarak, sıkıntılı ama ilelebet devam etmeyeceğini bilerek, geçici bir süre bu özveriyi ortaya koyacak mıyız, gerçek anlamda bir halk olduğumuzu kanıtlayacak mıyız?
“Kimisi renault alır, kimisi mercedes”
Soru: Bisiklet kullanıyor olmanız hem olumlu karşılandı, hem de eleştirildi. Özellikle bisikletinizin pahalı bir bisiklet olmasına tepkiler var. Ne söylemek istersiniz?
Denktaş: Vatandaşın kimisi gider renault alır, kimisi mercedes alır. Ben bu bisikleti alırken sürebileceğim bir bisiklet almak istedim. Sağlığıma, yaşıma, adalelerime uygun bir bisiklet aldım. Buna tepkiler anlaşılır gibi değil, kimin ne söylediği umurumda değil. Gayet mutluyum, hem daha zinde hissediyorum, hem de başka yerlere harcayacak bir tasarruf kalemi çıktı.
Türkiye’den para akışı...
Soru: Türkiye’den para akışı konusunda sıkıntı var mıdır?
Denktaş: Şu anda birçok şeyi kendi gelirlerimizle ödüyoruz. Aksamalar var, aksamaların nedeni Türkiye’de yeni sistemin sıkıntılardır. Hiç gelmiyor diyemem, birkaç ay önce geldi. Şimdi yine bir aksama var. Kendi gelirlerimizle o açıkları kapatmaya özen gösteriyoruz çünkü biliyoruz ki bir müddet sonra onun yeri doldurulacak.
“Bütçe açığı bizim açığımızdır”
Soru: Bütçe açığını kapatma konusunda ne yapacaksınız?
Denktaş: Bütçe açığı bizim açığımızdır. Dövizden ve hayat pahalılığından kaynaklanan sıkıntı da var ama o açığı da mümkün olduğunca daraltmaya çalışacak bir çalışma içerisindeyiz. Bu iş iki yılımıza mal olacak. Bütçe geçirilmeden yıla girmiş olmamızın zora soktuğunu zaten söylemekteydim, onun sıkıntılarını da halen yaşamaktayız. Ocakta hükümet kurduk, Nisan’da bütçe geçirdik, Türkiye ile protokol için haziran sonunu bekledik, Türkiye’deki seçimlerin bitmesini ve sistemin kurulmasını bekledik, hala sistemin yerine oturmasını bekliyoruz. 2018 kayıp bir yıl oldu, 2019’da bugüne göre daha hafif ama yine sıkıntılı bir yıl olacak ama 2019 sonuna baktığımda, eğer ben hala daha buralardaysam, sıkıntının aşıldığı ve artık artı geliri olan bütçeyle sonuçlandıracağımızı görebiliyorum.